Yönetmen koltuğunda bu kez Zizek oturuyor. O bildiğimiz akıl karıştırıcı, ironik yorumlarını Lacanvari bakış açısıyla Hitchock filmlerine yöneltiyor. Zizek film değil tabi ki kitabın genel yönetmeni. Kitap, Zizek'in hem kendi yazdığı hem de birçoğu daha önce ünlü Fransız sinema dergisi Cahiers du Cinema'da eleştirmenlerin yazdığı Hitchock analizlerinden oluşuyor. En az içeriği kadar ilginç ve uzun bir isme sahip olan "Lacan Hakkında Bilmeyi Hep İstediğiniz Ama Hitchcock'a Sormaya Korktuğunuz Her Şey" Agora Kitaplığı etiketiyle yayınlandı.
Korku gerilim filmleri deyince akla gelen ilk isim tartışmasız Alfred Hitchcock'tur. Bugüne kadar çektiği her filmle türe yenilikler getiren yönetmenin çektiği film kadar hakkında yazılmış kitaplar da az değildir. Bugüne kadar pek çok eleştirmen kendi çapında onun filmlerini anlama ve anlamlandırma çabasına girişti. Bugün bile halen hakkında kitap yayınlanabiliyorsa ondan öğreneceklerimiz bitmemiş demektir. Popüler kültürün yeniden okunmasında ünlü kuramcı Jacques Lacan'ın çalışmalarını kullanmasıyla tanınan Slavoj Zizek hazırladığı bu derleme ile Hitchcock filmlerine yeni bir bakış açısı getiriyor.
Kitap, üç bölüme ayrılmış. "Evrensel olan: Temalar" başlıklı ilk bölümde Pascal Bonitzer, Mladen Dolar gibi isimler Hitchcock filmlerindeki gerilimin kaynağını, nesne kullanımını, gerilimde mekan unsuru ve körlük olgusunun ele alıyor. Hitchcock gerilimini en iyi anlatan örneklerden biri Bonitzer'in makalesinde yer alan sinemanın mucitleri Lumier kardeşlerden yola çıkarak verdi
ği örnekti. Bonitzer'e göre Lumiere kardeşlerin ilk filmlerinden birinde bir asker, parkta çocuk arabasını iten yaşlı bir kadına yardım eder. Bu skeç olarak çok da kurmaca sayılmaz. Gerçek hayattan masum bir kesit verilmiştir. Eğer bu filmi Hitchcockvari bir kurmacaya dönüştürecek olursak araya bir "suç" öğesi eklenmesi gerek. Örneğin yaşlı kadın bebeği boğmaya karar vermiş oluyor. Ancak askerin bundan haberi yok. Sadece seyirci biliyor. "dolayısıyla, artık görüntünün bariz gerçekliğine safça tutunamayan izleyici, masumiyetini yitirmiştir. Askeri eğlendirirken izlediğimiz bebek, ölüm tehlikesiyle karşı karşıyadır ve izleyici bu askerin aptallığıyla, tehlikedeki bir insana yardım edilemeyişiyle sarsılır." Sıradan bir sahnenin birden izleyiciyi koltuğuna kilitleyecek nefes kesen bir gerilim sahnesine
dönüştürülebilmesine verilmiş en güzel örneklerden biridir bu çözümleme.
Kitabın ikinci bölümü ise "Benzersiz Olan: Filmler" başlığıyla verilmiş. Bu bölümde ünlü eleştirmenlerin Hitchcock filmlerini çözümlemelerine yer verilmiş. Aşktan Da Üstün, Arka Pencere, Çok Şey Bilen Adam, Kaybolan Kadın, Şüphe gibi filmlerin psikanalist Jacques Lacan'ın bakış açısından yapılan çözümlemeleri, özellikle sinema kuramları çalışanların ufkunu açacak nitelikte. Bu çözümlemelerde öne çıkan unsur tabi ki Hitchcock'un filmlerinin başat öğesi olan: bakış. Bakış unsurunu Lacan'ın "Ben sadece tek noktadan görüyorum, ancak varoluşumda bütün noktalardan görülüyorum" sözü ile hem sinemanın kendisi, hem de filmlerde dikizci konumundaki seyircinin durumu ele alınmış.
Kitabın son bölümünde ise Zizek, "Bireysel Olan: Hitchcock'un Evreni" başlığı altında uzun bir Hitchcock sineması çözümlemesine girişmiş. Yönetmenin Lekeli Adam, Kuşlar ve Sapık filmlerini çoğunlukla Lacan'ın kuramları aracılığıyla analiz etmiş.
Zizek, kitabını şöyle özetliyor okura: "Gerçek Hitchcock fanatikleri için, onun filmlerinde görülen her şeyin bir anlamı vardır; en basit bir olay örgüsü, beklenmedik felsefi tatlar barındırır ve –reddetmenin alemi yok- elinizdeki bu kitap da böyle bir çılgınlığa sınır tanımaz bir şekilde iştirak etmektedir." İlk kez İngilizce yayınlanan bu makaleler 'Hitchcockcu gerilim'in şifrelerini çözmek isteyenler için birebir. Kitabı okuduktan sonra Hitchcock filmlerine farklı bir açıdan bakacaksınız.
"Lacan Hakkında Bilmeyi Hep İstediğiniz Ama Hitchcock'a Sormaya Korktuğunuz Her Şey"
Slavoj Zizek
Çeviren Burcu Erdoğan
Agora Kitaplığı
2012
304 sayfa
