2003 yılında yürürlüğe giren 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu ile idarenin şeffaflığı konusunda ciddi adımlar atılmıştır. Gelinen nokta düşünüldüğünde kanunun neler sağladığı açıkça görülecektir. Özellikle memurlar ve memur adaylarını ilgilendiren birçok karara imza atıldığı açıkça görülmektedir. Bugünkü yazımızda kurul tarafından verilen örnek kararlar çerçevesinde açıklamalar yapmaya çalışacağız.

Birçok memur adayı girmiş oldukları sınavlardaki yazılı ve sözlü sınav notlarını merak etmektedir. Hatta sınav komisyonundaki üyelerin kaç puan verdikleri ile komisyon üyelerinin ad ve soyadlarını merak etmektedir.

Bu çerçevede bir aday CİMER aracılığıyla girmiş olduğu sınavda almış olduğu notları, sınav sıralamasını ve başarı taban puanını ilgi kurumdan istemiş ve ilgili kurum da sınav sonuçlarının internet ortamında ilan edildiğini gerekçe göstererek talebi reddetmiştir.

Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu vermiş olduğu kararla adayın bahse konu sınavda aldığı puanın, sıralamasının ve sınavın başarı taban puanı ile sıralamasının başvuru sahibine bildirilmesi gerektiğini belirtmiştir.

Dolayısıyla bu tür kararlar idarelerin sınavlarda daha şeffaf olmaları gerektiğini ve komisyon üyelerinin vermiş oldukları puanların bir şekilde ortaya çıkacağını düşünerek objektif davranmaları gerektiğini gösteriyor.

Memurlara sicil notu uygulaması 6111 sayılı Kanun’la kaldırılana kadar memurun talebi halinde sicil notları verilmek zorundaydı. Bilgi Edinme Hakkı Kanunu yürürlüğe girene kadar gizli olduğu gerekçesiyle sicil notları verilmezken kurulun vermiş olduğu kararlar neticesinde sicil notları verilmeye başlanmış ve sicil amirleri daha dikkatli davranmaya başlayarak savunamayacakları notları vermez olmuşlardı.

Memur sicil notları kaldırılmış olsa da KİT personeline ve askeri personele sicil notu halen verilmektedir. Bu kapsamda kurul askeri personelle ilgili önemli bir karara imza atarak askeri personelin de sicil notlarının verilmesine karar vermiştir.

Üsteğmen olarak görev yapan başvurucu, FETÖ silahlı terör örgütü mensuplarınca mağdur edilerek sicil sıralamasının düşük gösterildiğini, sicil notları açıklanmadığı için hangi yıllarda hangi sicil notlarının verildiğini ve amirlerinin kanaatini öğrenmek için müracaat etmiş ancak talebi reddedilmiştir.

Kurul vermiş olduğu kararla talebin karşılanması ve sicil notu ile kanaate ilişkin ilgili belge paylaşılmaksızın 2013, 2014, 2015, 2016, 2017, 2018 ve 2019 yıllarına ait yalnızca sicil notunun başvuru sahibine bildirilmesi gerektiğinin Milli Savunma Bakanlığı Kara Kuvvetleri Komutanlığı’na bildirilmesine, başvuru sahibinin sicil kanaatine ve söz konusu belgenin bir suretinin verilmesi talebine yönelik itirazının 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu’nun ‘‘Özel hayatın gizliliği’’ başlıklı 21’inci maddesi ve anılan kanunun ‘‘Kurum içi düzenlemeler’’ başlıklı 25’inci maddesi uyarınca reddedildiğinin başvuru sahibine bildirilmesini oybirliği ile karara bağlamıştır.

Bu karar neticesinde askeri personelde olsa talep halinde sicil notlarının verilmesi gerektiği, amir kanaatlerinin ise verilemeyeceğini belirterek idarelerin şeffaflaşması açısından kritik bir adım atmıştır.

Birçok kamu görevlisi, hakkında yürütülen soruşturmalarla ilgili raporların tamamını öğrenmek ve hakkında iddia veya isnatta bulunanları belgeleriyle birlikte öğrenmek istemektedir.

Kurul, vermiş olduğu değişik kararlarla soruşturma raporlarının tamamının verilip verilmeyeceğini karara bağlamıştır.

Buna göre, başvurucu …Bakanlığı Teftiş Kurulu Başkanlığı’na başvurarak şikâyetçisi olduğu soruşturma evrakını talep ettiğini, kendisine sadece soruşturma raporu gönderildiğini fakat sadece tarafını ilgilendiren kısımların değil raporun tamamını istediğini beyan ederek kurula başvuruda bulunmuştur.

Kurulun vermiş olduğu kararda şu ifadelere yer verilmiştir: Başvuru sahibinin itirazına konu başvurusunun ve eklerinin incelenmesi neticesinde, şikayetçi sıfatını haiz olması nedeniyle kendisiyle paylaşılabilecek bilginin şikayetinin sonucu olduğu değerlendirilmekle birlikte soruşturma raporunun ve bakan onayının şahsını ilgilendiren bölümlerinin onaylı bir örneğinin başvuru sahibine gönderildiği 02/12/2020 tarihli ve 2020/1731 sayılı kararın devamıdır.

Soruşturma raporunun tamamının tarafına verilmesine yönelik talep Bilgi Edinme Hakkı Kanunu’nun “İdari soruşturmaya ilişkin bilgi veya belgeler” başlıklı 19’uncu maddesinin (a) ve (d) bentleri gereği karşılanamayacağından itirazı reddedilmiştir.

Kurul bu tür kararlarla olayın taraflarını bütüncül olarak incelediği için raporların tamamının verilmesine sıcak bakmamaktadır. Ancak konunun yargıya intikal etmesi halinde raporun tamamına ilgililer veya avukatları bakabilmektedir. Yani son tahlilde gök kubbenin altına gizli hiçbir şey kalmamaktadır.

Sınava giren adaylar sık sık bu tür taleplerle Bilgi Edinme Kurulu’na müracaat etmektedir. Bir başvurucu tarafından verilen kararın oldukça önemli olduğunu düşünüyoruz.

Başvurucu Adalet Bakanlığı’na başvurarak “2019 Adalet Bakanlığı Arabuluculuk Sınavı” ile ilgili olarak; 1- Sınavın tüm soru ve cevaplarının açıklanmasını, 2- Sınavda 87 puan aldığından bahisle yanlış yaptığı kabul edilen 13 sorunun ve cevaplarının tarafına bildirilmesini istemiş ve ilgili bakanlık talebi reddetmiştir.

Kurul vermiş olduğu kararda kurumların şeffaflaşmasına yönelik önemli bir adım atmıştır. Kararda şu ifadelere yer verilmiştir; Arabuluculuk sınavı ile ilgili olarak Adalet Bakanlığı ile Hacı Bayram Veli Üniversitesi arasında yapılan protokol gereğince soruların açıklanmayacağı kararlaştırılmış olduğundan ilgilinin soruların açıklanması talebinin reddedilmesi uygundur.

Ancak söz konusu bu sınavlarda, 4982 sayılı Kanun’un 10’uncu maddesinde belirtilen özel erişim usullerinin geçerli olabileceği, kamusal sınavlara ait soru kitapçığı ve cevap anahtarına ilişkin taleplerin gözetmen eşliğinde, yerinde inceleme yaptırılmak suretiyle karşılanabileceği, yine bu tarz talepler karşılanırken ilgili kurumlarca özel erişim usulüne uygun olarak erişim ücreti talep edilebileceği değerlendirilmiştir. Bu doğrultuda, arabuluculuk sınavının da kamusal nitelikte olduğu, adayın kendisine ait soru kitapçığının ve cevap anahtarının, başvuru sahibi açısından özel erişim usulü çerçevesinde ve gözetmen eşliğinde, yerinde inceleme yaptırılmak suretiyle karşılanması gerektiğinin, aynı zamanda 4982 sayılı Kanun ve ilgili mevzuat uyarınca erişime açılacak belgeler için ücretlendirme geçerli olabilecektir.

Görüleceği üzere hakkını aramasını bilenler açısından birçok hakka ulaşmanın mümkün olduğu görülmektedir. Herkesin hakkını aradığı ve aldığı güzel günler dileklerimizle.