SELANİK 19 MAYIS 2000
Selanik''te bütün yollar Aristo Meydanı''na çıkar. İzmir''in Kordonboyu''nu hatırlatan sahilden başlayıp, şehrin kalbine, yukarı semtlere doğru açılan geniş uzunca bir meydan. Meydanı çevreleyen görkemli binaların mermer sütunları antik Yunan ve Bizans''ı hatırlatıyor. 1917 yangınında büyük kısmı kül olan şehrin yeniden yapılanma projesine uygun olarak yükseltilen bu binaların mimari bakımdan estetik değeri tartışılır. Ancak bir güç gösterisi için yapıldığında şüphe yok.
Aristo Meydanı''nın en kuzeyinde, sahile doğru bakan beyaz Venizelos heykeli, sahile yakın tarafında düşünen Aristo''yla aynı meydanı paylaşıyor. Selanik''te din adamları heykelinin çok olması bu toplumda din ile ulusal kimliğin ne kadar iç içe olduğunu sembolize etmeye yetiyor. Aristo, Venizelos ve papaz... Modern Yunan kimliğinin hangi temeller üzerinde yükseltilmeye çalışıldığının göstergesi. Sık sık bir aziz ya da din adamı büstü görebilirsiniz.
Din daha doğrusu kilise toplum üstünde hâlâ çok etkin. Siyasal yapı, kilise ile içiçe görünümünü verecek ölçüde dini otoriteye söz hakkı tanıyor. Kilise''nin doğrudan yaptırımı olmasa da kamusal alanda, siyasalın oluşmasında meşruiyet kaynağı.
Bugünlerde en çok konuşulan konulardan biri, Yunan vatandaşlarının kimlik kartında "dini" hanesinin kaldırılıp kaldırılmaması. Kilise kaldırılmasına şiddetle karşı çıkıyor. Kaldırılmasını isteyenler Avrupa Birliği normlarından söz açacak olsa, "Bu ülkenin ulusal birliği ve varlığı Ortodoksluk''la içiçedir" cevabını alıyor. Tarihsel olarak çok doğru görünen bu tesbit karşısında liberallerin, solcuların itirazı fazla yankı bulmuyor toplumda.
Kimlik kartında "dini" hanesinin kaldırılmasını isteyenler arasında "azınlık"tan Türkler de var. Türkler''in (en azından) bir kısmı "Nüfus kağıdında Müslüman kelimesi görüldüğü anda ikinci sınıf vatandaş/insan konumuna itiliyoruz" gibi bir gerekçeyle dinin kimlikte belirtilmesine karşı çıkıyor.
New York''ta yaşayan gazeteci bir arkadaşımdan Paskalya sırasında bir e-mail aldım: "Yunanlı bir arkadaşımla Paskalya ayini için gece kiliseye gittik. New York''taki her sınıftan Yunanlı oradaydı. Normal hayatta son derece dinsiz olan bu insanlar, kutsal saydıkları bir günde bir araya gelebiliyorlar. Türkiye''de böylesi bir ortamdan ne kadar uzak yaşadığıma hayıflandım".
