Bütün dünya 2020 yılının Mart ayından bu yana Covid19 pandemisi ile mücadele ediyor. Pandeminin insan sağlığı üzerindeki etkilerinin yanısıra ekonomiler üzerindeki etkileri de ana gündem maddesi olmaya devam ediyor.
Covid19 pandemisi ile mücadelede önemli mesafeler kaydedildiği aşikar. Özellikle aşıların sadece insan hayatına değil aynı zamanda ekonomilerin açılması için sağladığı katkıyı gözardı edemeyiz. Bildiğiniz üzere pandemi ile mücadelenin ilk döneminde en etkin uygulama sokağa çıkma yasakları da dahil olmak üzere ekonomilerin kapanması anlamına gelecek kısıtlamalardı. Dönem dönem vaka ve ölüm sayılarına bağlı olarak kısıtlamaların hafifletildiğini gördük. Ancak yeniden artan vaka sayıları ile beraber kısıtlamalar da geri döndü.
Elbette ekonomilerin bu açılıp-kapanması sürecinde en belirleyici etken salgının dalgaları oldu. Tüm dünya aşılarla beraber bu dalgalardan kurtulacağını düşünürken bu kez Covid19’un varyantları işleri zorlaştırmaya başladı. Mesela aşı konusunda en hızlı hareket eden ABD’yi bile şu anda Delta varyantının korkusu sarmış durumda.
Pandeminin başından itibaren kısıtlamalar, sınır kapılarının kapatılması, seyahat yasakları, üretimin askıya alınması ve tedarik zincirlerindeki aksamalar gibi konular fiyatlama davranışlarına yansıdı. Bu davranışlar ağırlıklı olarak enflasyonist bir baskıya neden oldu. Ardından ekonomilerin açılması ile bu kez artan talep başta emtialar olmak üzere daha güçlü bir enflasyonist baskıyı beraberinde getirdi. Elbette bunda kimi zaman doğrudan gelir aktarımı da dahil olmak üzere hükümetlerin ekonomiyi destekleyici genişletici para ve maliye politikaları da etkin oldu. Görünen o ki Covid19 ve varyantları gündemde olduğu sürece tüm dünyadaki enflasyonist baskı da devam edecek.
Covid19’un insan hayatını tehdit etmesinin dışındaki en olumsuz yanı kısıtlamalar ve kapanmalarla beraber meydan gelen gelir kayıpları ve gelir dağılımında meydana getirdiği adaletsizliklerdi. Bu durum hükümetlerin ekonomileri destekleyici politikaları ile yönetilmeye çalışıldı. Hatta pek çok ülkenin merkez bankası yüksek enflasyon ve artan enflasyonist beklentilere rağmen destekleyici para politikalarına devam ediyorlar. Bu konuda özellikle ABD Merkez Bankası FED’in tutumu gelişmekte olan ekonomiler başta olmak üzere dünyanın geri kalanına zaman kazandırıyor.
Küresel olarak bakıldığında; mevcut enflasyonun ve artan enflasyonist beklentilerin ekonomilerin salt kendi dinamiklerinden değil ağırlıklı olarak pandemi dönemine has koşullardan oluştuğu ve kalıcı olmayacağı yönünde bir algı var. Bu benim de desteklediğim ve önümüzdeki dönemde para ve maliye politikalarında göz önünde bulundurulması gereken bir tespit.
