ABD Hazine Bakanı Steven Mnuchin, 2018 Ocak ayında düzenlenen Davos Zirvesi’nde “Dolardaki zayıflık ABD dış ticareti için olumlu” demiş ve bu açıklama sonrası dolar endeksi 88,76’ya gerileyerek üç yılın dip seviyesini görmüştü. Bu açıklamanın hemen ardından olaya müdahale eden ABD başkanı Trump da Hazine Bakanı Steven Mnuchin’in zayıf doları destekleyici sözlerinin çarpıtıldığını belirtti. Davos’ta konuşan Trump, “Dolar daha da güçlenecek ve eninde sonunda güçlü bir dolar görmek istiyorum” dedi.
Aradan çok geçmeden 2018 Temmuz ayı sonlarına doğru Trump bu kez Twitter hesabından yaptığı açıklamada güçlü Dolar’ın ABD’nin rekabet gücünü sınırladığını belirtti. Trump paylaşımında, “Çin, Avrupa Birliği ve diğerleri para birimleri ile faiz oranlarını aşağı doğru manipüle ederken, ABD faizleri ile dolar her geçen gün daha da güçleniyor. ABD, ekonomisi iyi gittiği için cezalandırılmamalı. Şu anda parasal sıkılaştırma attığımız her adıma zarar veriyor” diye yazdı.
Konuyu asla kişiselleştirme gibi bir niyetim yok. Sonuçta ABD, kurumları ile övünen ve kurumlarının sistematik işleyişi sayesinde bugünkü gücünü elde etmiş bir ülke. Ancak bugün geldiğimiz noktada bu sadece Dolar bazında değil hemen hemen her alanda yapılan sert dönüşler ve belirsiz politikalar dünyadaki gerilimi giderek artırıyor ve ülkelerin başta ekonomik istikrarları olmak üzere pek çok dengesini olumsuz etkiliyor.
Para her şeyden önce bir değişim aracıdır. Belki de insanların hayatını kolaylaştıran en önemli icatlardan birisidir. Bugün bir kilogram domates almak için buğday takas etmeye kalktığınızı bir düşünün. Ancak geldiğimiz noktada küresel finansal sistem açısından Dolar’ın bir değişim aracından daha ziyade bir silah olarak kullanılmaya başladığını görüyoruz. Elbette paranın bir de değer saklama fonksiyonu vardır. Mishkin şöyle der; “Para, zaman içindeki alım gücünün muhafaza edilmesini sağlayan bir depodur. Değer saklamaktan kasıt, gelirin kazanıldığı tarihten harcanacağı tarihe kadarki satın alma gücünün muhafaza edilmesidir.”
Günümüzde Bretton Woods dönemi, petro-dolar mekanizması ve II. Dünya Savaşı’nın ardından ABD’nin egemen güç olması neticesinde meydana gelen yüksek dolarizasyondan dolayı insanlar ve bazen hükümetler değer saklama aracı olarak “Dolar” tercih ederler. Özellikle tek kutuplu dünya olarak nitelendirebileceğimiz dönemde neredeyse küresel ortak para birimi olan ve küresel ticareti kolaylaştırıcı rol oynayan Dolar’ın bugün ABD yönetimi tarafından hükümetleri, hükümet liderlerini ve ülkelerin finansal istikrarlarını hedef alan bir silaha dönüştüğünü görüyoruz.
Finansal istikrarı finansal sistemin dengelerini bozabilecek beklenmedik durumlara karşı ekonominin dayanıklılığı olarak tanımlarız. Finansal istikrar bir ülkenin toplumsal refahı açısından büyük önem taşır. Dahası söz konusu ülke eğer Ortadoğu’da ise sadece toplumsal refah değil bölgesel ve hatta küresel refah da finansal istikrarla doğrudan alakalıdır. Bu bakımdan çok kısa süreli zaman dilimlerinde ABD yönetiminden gelen birbirinin zıttı açıklamalar hem son dönem ABD politikalarına tepkiyi artırmakta hem de Dolar’a olan güveni gün geçtikçe azaltmaktadır.
Bizim de sınırında yer aldığımız ve oldukça uzun süredir, çatışma, savaş ve ekonomik sorunlar ile boğuşan bölgede, bulundukları yerden daha rahat yaşayabileceği hatta en azından hayatta kalabileceği ülkelere göç etmeye hazır olan on milyonlarca insanın olduğunu göz ardı etmemek gerekiyor. Örneğin; Afganistan, İran, Suriye, Irak, Ermenistan ve bazı Türk Cumhuriyetlerine bakarsanız bu ciddi potansiyeli görürsünüz.
Böylesi büyük bir göç dalgasının önündeki doğal setleri ortadan kaldıracak veya dayanma gücünü olumsuz etkileyecek politikalar neticesinde on milyonlarca insanın Batı’ya doğru büyük bir göç dalgası başlatabileceği bir süreçle karşı karşıya kalabiliriz. Bölge ülkeleri sınırlarını ve kapılarının bir kere açtılar mı, bunun dönüşü olmayan ve tüm siyasi dengeleri alt-üst edecek bir kitlesel göçe dönüşeceği çok net. Bu bakımdan, yaptırım veya ambargo uygularken ve müttefiklerinizin güvenliğini tehdit eden terör örgütlerine silah verirken defalarca düşünmek gerektiğini hatırlatmak gerekiyor.
