Türkiye’de önce döviz bir anda tırmanışa geçti ve serseri mayın gibi her şeyi ezdi geçti.
Dövizin bu “anarşik” saldırısı, ekonomiyi kaotik bir savrulmanın eşliğine fırlattı. Fiyatlar kontrolden çıktı bir ânda! Ev fiyatları, araba sektörü ve ithal elektronik cihazlar hızla en yüksek seviyeye tırmandı.
Fahiş fiyatlar, stokçular ve fırsatçılar, toplumda dalga dalga yayılan bir ekonomik kriz korkusu pompaladı.
Pandemi şartları, Omicron varyantının Avrupa’yı kasıp kavurması, yeni varyant virüsün dünyaya yayılabileceği korkusu, ekonomik dengeleri ve değerleri de altüst ediyor, önce kriz korkusunu büyütüyor, sonra da krizi!
Yaşananların gerisinde dünya ekonomisine damgasını vuran güvensizlik var ve büyük rol oynuyor burada güvensizlik! Omicron, bu güvensizliğin tavan yapmasına yetti ve bütün dünya genelinde, özellikle de Avrupa ülkelerinde alarm zillerinin çalmasına neden oldu.
Avrupa ülkeleri sıkı önlemler alıyorlar art arda. Almanya, İngiltere, İtalya ve Portekiz bu dalgadan en fazla etkilenen ülkelerin başında geliyor.
Omicron’un küresel ekonomi üzerindeki yıkıcı etkileri, en çok ABD ve Çin yönetimi üzerinde görülecek…
The Economist dergisi, son sayısında, Omicron varyantı’nı kapak yapmış. Dünya Ekonomisinin Önündeki Tehditler başlığını atmış.
Yaklaşan Tehlike başlıklı başyazıda pandemi sürecinin Omicron varyantıyla kazandığı yeni boyutla yol açacağı düşünülen -ve yavaş yavaş görülmeye başlanan- üç tehdide dikkat çekiliyor:
1-Bütün dünyada büyüme darbe yiyecek.
2-Enflasyon patlaması yaşanacak.
3-Çin ekonomisi sarsılacak.
Burada Çin ekonomisinin sarsıntı geçirmesinin Çin’den ziyade Türkiye üzerinde yol açabileceği bir tehlikeye birazdan özellikle dikkat çekeceğim.
Çin ekonomisinin krize girmesi, çeşitli boyutlarda büyük darbe yemesi ya da çöküşe sürüklenmesi, dünyanın ikinci büyük ekonomisi olduğu için, Çin›de yaşanan bu ekonomik krizin bütün dünyayı dalga dalga etkilemesi kaçınılmaz olacaktır doğal olarak.
Ama bendeniz Çin ekonomisinde yaşanan orta veya büyük ölçekli bir krizin özellikle Türk ekonomisini vuracağını düşünüyorum ve yetkilileri buradan uyarma yükümlülüğü hissediyorum.
Çin, dünyanın en büyük tedarik zincirine sahip ekonomisi. Çin ekonomisinin yaşayacağı çöküntüyle veya küresel ekonomide yaşanan büyük bir krizle Türkiye dünyanın tedarik zinciri olmaya zorlanabilir.
Eğer böyle bir şey olursa Türk ekonomisi çöker -Allah muhafaza.
Türkiye, bundan siyasî ve toplumsal olarak da çok büyük darbe yer.
O yüzden burada, yetkilere, gıdada ihracatı minimum düzeye indirmeleri çağrısında bulunuyorum. Eğer Türkiye, bu konuda gerekli adımları atmaz da Çin’den boşalacak -hatta boşalmaya başlayan- tedarik zinciri rolünü oynamaya kalkışırsa ülkemiz sadece ekonomik açıdan değil, sosyal ve siyasî olarak da kaosa sürüklenir.
Bu durumda Türkiye içindeki tedarik zincirinin sarsılmaması konusuna azamî hassasiyet gösterilmelidir. Eğer bu konuda gereken hassasiyet gösterilmezse, gıdada tedarik sistemi çöker, Türkiye döviz krizinin yol açtığı ekonomik savrulmanın da etkisiyle kıtlık tehlikesinin eşliğine sürüklenebilir -Allah korusun.
Türkiye’nin yeni Omicron varyantının yol açacağı enflasyon, Çin ekonomisin sarsılmasının neden olacağı ve Türkiye’yi yakından ilgilendiren tedarik zincirinin çökmesinin yol açabileceği kaosun ve Omicron varyantının Türkiye’de yayılmasının önüne geçilmesi için âcil tedbirler alınmalı, köklü kararlara imza atılmalı.
Altını basa basa çiziyorum: Türkiye’de tedarik zincirinin herhangi bir sorun yaşamaması için özen gösterilmeli, gıdada ihracata büyük sınırlama getirilmeli. Yoksa işin ucu beklenmedik bir kıtlığın ve sosyoloji-politik bir kaosun patlak varmasına kadar gidebilir.
İkinci olarak, düşük gelirli kesimler, garip guraba, serbest piyasanın ve haydutlarının insafına terkedilmemeli. Bu konuda alınacak ekonomik tedbirler geciktirilmemeli.
Üçüncü olarak, stokçulara, fırsatçılara aslâ göz yumulmamalı.
Düşük gelirli kesimlere kol kanat gerilmeli.
Asgarî ücret asgarî olarak 4 bin TL veya üzeri olmalı.
Öyle anlaşılıyor ki, küresel sistemin açgözlü kapitalist lordları, dünyanın pandemiden çıkmaması ve pandemiye bağışıklık kazanması için her tür yolu deneyecekler.
Barbar bunlar!
Açgözlü haydutlar!
Dün olduğu gibi, bugün de insanlığın kanı ı emerek dünya üzerindeki hegemonyalarını sürdürmek istiyorlar. Türkiye’ye büyük ekonomik darbe vurmak için her tür yolu deneyecekler. Kaosa fırsat vermemek için tedarik zinciri konusunda çok dikkatli olunmalı, ülkedeki dar gelirli kesimlerin yaşanan ekonomik türbülanslardan olabildiği ölçüde etkilenmemesi için azamî gayret gösterilmeli.
Vesselâm.
