Türkiye'ye İran'dan petrol almaması konusunda dayatmalarda bulunan ABD, İran'a yeni ambargosunu önümüzdeki hafta başlatacak. Her defasında İran ile ikili ilişkilerinde kendi kararlarıyla hareket edeceği tavrını net bir şekilde ortaya koyan Türkiye, bu duruşuyla ABD'nin İran petrol yaptırımından muaf tutulacak sekiz ülke arasında kendine yer buldu. Türkiye'nin yanı sıra ABD hükümetinin yakın müttefikleri Güney Kore ve Japonya ile Hindistan'ın da aralarında olduğu yedi ülkeye daha, gelecek pazartesi yürürlüğe girecek yaptırımlardan muafiyet tanınacak. Söz konusu sekiz ülke resmi olarak pazartesi ilan edilecek.
BAKAN DÖNMEZ DURUMU TEYİT ETTİ
TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda, bakanlığının 2019 Yılı Bütçesinin görüşmeleri ardından gazetecilerin sorularını yanıtlayan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, İran'a yaptırımlarda Türkiye'ye de muafiyet tanındığı bilgisini teyit etti. Dönmez, "Türkiye’nin istisna uygulanacak sekiz ülke içinde olduğu bilgisi bize ulaştı, bu memnuniyet verici. Washington’da yaptığımız görüşmelerde konunun önemini vurgulamıştık, bizim tezlerimizin karşı tarafta kabul edildiği anlaşılıyor" açıklamasını yaptı. Öte yandan Tüpraş, İran petrolünü almaya devam etmek için ABD yaptırımlarından muaf olabilmek amacıyla görüşmeler yürütüyordu.
'MUAFİYET, İRAN PETROLÜNE İHTİYACI GÖSTERİYOR'
İran hükümeti tarafından ise yapılan değerlendirmede, ABD'nin sekiz ülkeye İran petrol yaptırımlarından muafiyet tanıyacağı haberinin, İran'ın ham petrolüne ihtiyaç olduğunu ve bu ürünün piyasadan çekilemeyeceğini gösterdiği dile getirildi. İran devlet televizyonunun haberine göre Petrol Bakan Yardımcısı Ali Kardor, "Bu sekiz ülkeye verilen muafiyetler İran petrolüne ihtiyaç olduğunu ve piyasadan çekilemeyeceğini gösteriyor" diye konuştu.
YARISINI ÇİN VE HİNDİSTAN ALIYOR
İran petrolünün en büyük alıcıları olan ve hepsi Asya'da yer alan Japonya, Güney Kore ve Hindistan, İran'dan alımlarına kısmen de olsa devam edebilmek için ABD'den kendilerine yaptırımlardan muafiyet tanınmasını talep etmişlerdi. İran Petrol Bakanlığı'nın istatistiklerine göre, nisanda günlük 2,87 milyon varil ham petrol ihraç eden Tahran, günlük ihracatın yaklaşık yarısını 1,4 milyon varille Çin ve Hindistan'a yaptı. Bu dönemde günlük 2,87 milyon varilin yüzde 60'ı Çin, Hindistan, Japonya ve Güney Kore'ye ihraç edilirken geri kalanı Avrupa Birliği, Türkiye, Birleşik Arap Emirlikleri'ne gönderildi. Türkiye'nin ham petrol ithalatında komşu ülke İran'ın payı ise, bu yılın ilk üç ayında 2 milyon 77 bin tonla yüzde 50,3'e yükseldi.
EPDK'nın son açıklanan Ağustos ayı verisine göre ise İran'dan ham petrol ithalatı aylık 647 milyon 322 bin ton düzeyinde seyrediyor. Bu miktar toplam ithalatta İran'ın payını da aylık bazda yüzde 17,23 olarak ortaya koyuyor.
- Muafiyetin nedeni petrol fiyatları
- Trump yönetiminin gelirlerini düşürerek İran ekonomisini zorlama amacının devam ettiğini belirten ABD’li yetkililer, bunun yanında petrol fiyatlarının aşırı yükselmemesi ve bu nedenle doğabilecek siyasi krizleri önlemek için ise bazı ülkelere ayrıcalık tanındığını belirtti. Öte yandan İsimleri netleşen ülkelerin yanı sıra ABD ile görüşmelerini sürdüren Çin’in de istisna tanınacak sekiz ülke içinde yer alacağı belirtiliyor.
Dolar üç ayın en düşüğünde
Türkiye’nin ABD’nin İran’a uygulayacağı yaptırımlardan muaf tutulabileceğine yönelik beklentilerle yönünü aşağı çeviren dolar/TL, 5.43 ile üç ayın en düşük seviyesine geriledi. Konuya ilişkin olarak bir bankacı, “Bakan’ın açıklaması Türkiye’nin söz konusu sekiz ülkeden biri olabileceği algısı yarattı. Bu da TL’nin gelişmekte olan ülke para birimleri arasında en iyi performansı gösterenlerden biri olmasını sağlıyor. Muafiyet beklentisi gerçekleşirse dolar/TL’de 5.30’lara hareket görebiliriz” dedi.
İstisnalar geçici
ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, İran’dan petrol ithal eden sekiz ülkeye uygulanacak istisnanın geçici olacağını açıkladı. ABD’nin İran’a yönelik yaptırımları insani alanlarda birçok istisnayı da içerdiğini anlatan Pompeo, “Yaptırım istisnaları İran’dan petrol ithalat edenlere ithalatı azaltmaları için birkaç hafta daha sağlayacak. Avrupa Birliği’ne (AB) istisna tanınmayacak” şeklinde konuştu.
