Türkiye, dış politikadaki kilitlerini tek tek açacak kritik adımlara hazırlanıyor. Basın mensuplarıyla bir araya gelen üst düzey bir yetkili, Türk tarafının tüm olumlu adımlarına karşın yıllardır çözülemeyen Kıbrıs sorununda yürütülen müzakerelerin nihayete erdirilmesi için Mart 2016'ya işaret etti. Yine Suriye sorununun çözümünde “Esedli geçiş" için “6 ay süre" veren Türkiye, taraflara bu doğrultudaki kararlılığını iletti. Şimdi kurulacak Yeni Suriye'de Esed'in konumunun ne olacağı konusunda formül aranıyor.
Gerek Türkiye'nin gerekse uluslararası toplumun gündeminde Suriye konusunun bulunduğunu, sorunun odak noktasının ise “terörizm ve göç sorunu" olduğunu anlatan yetkili, Türkiye'nin son bir buçuk aydır konuya ilişkin kapsamlı ve yoğun bir görüşme trafiğinde bulunulduğunu anımsattı. Türkiye'nin Suriye'de yaşanan kargaşanın bitmesi için ciddi çabalarda bulunduğunu, ancak zaman geçtikçe ve savaş kemikleştikçe dış aktörlerin, yabancı savaşçıların çıkar odaklı olarak Suriye'ye girdiğini, Suriye'deki savaşı mezhepçi bir savaşa dönüştüren dış hamleler olduğunu anlatan yetkili, “Biz başında bu iş etnik ve mezhebi kutuplaşmaya dönüşür ve fay hatlarını tetiklerse, bunun kontrol edilmesi mümkün olmaz dedik.Hepsi oldu" dedi.
“Esed bugün halkın artık korkmadığı bir diktatör olduğu için Suriye'yi yönetemez. Halk değil artık Esed korku içinde. Kendi halkının sayesinde değil başkaları sayesinde iktidarda tutuluyor" diyen yetkili, Türkiye'nin uyarılarına karşı adım atılmayınca Suriye'de ortaya çıkan boşlukta İran, Hizbullah, PYD, DEAŞ'ın girdiğini vurguladı. DEAŞ'ın ortaya çıkışını, “Esed'i hedef alan Özgür Suriye Ordusu'nu tehdit gördüğü için onun ötesinde bütün dünyaya tehdit olacak bir terör örgütünü ortaya çıkardılar" şeklinde özetleyen üst düzey yetkili, DAEŞ'in zamanla bölgede güçlendiğini, infaz gösterileriyle infial yarattığını, buna karşın askeri stratejiye dayanmayan bir koalisyon üzerinde mutabık kalındığını ifade etti. “Türkiye'nin PYD'ye karşı DEAŞ'a destek verdiği" iddiasının arkasında Esed rejimi ve İran'ın bulunduğunu vurgulayan yetkili, “DEAŞ bir İran projesi. Çünkü sorunu uluslararası hale getirdiler. Başarılı da oldular. Sonra getirip DEAŞ'ı sınırımıza bıraktılar" tespitini paylaştı. Yetkili, “Biz ülkemizin kuzeyinin DEAŞ'ın eline geçmemesi için muhalefete yardımcı olduk" dedi.
Türkiye'nin Rusya ile yürüttüğü diplomasiye ilişkin de ayrıntılı bilgi veren üst düzey yetkili, mezhep savaşına evrilen Suriye için Türkiye'nin ortaya koyduğu “Mezhepçi olmayan, çok kültürlü, birliğini beraberliğini muhafaza etmiş, çok kültürlü bir Suriye" için Türkiye'nin işbirliği yapmaya hazır olduğunun da vurgulandığını aktardı. Bu görüşmelerde Rusya'dan “Esed'in aniden çökmesini istemiyoruz" görüşü geldiğini, bu görüşmelerin ardından Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Putin görüşmesinde “Esed'li geçiş"in gündeme geldiğini aktardı. Esed'li geçişi, “Suriye devletinin kurumlarını da muhafaza edeceği geçişle yeni bir dönem ve yeni bir Suriye'nin kurulması" olarak tanımlayan yetkili, “Esed'li geçiş" için Türkiye'nin 6 aylık bir süre tanıdığını açıkladı. 6 ay sonra Esed'in konumunun ne olacağının da bu geçiş yönetimi tarafından planlanacağını kaydeden yetkili, “Bizim Esed'le ilgili planımız belli. Ama Suriye'de olan biten her şeyi Türkiye belirlemiyor. Ne Amerika ne Rusya ne Türkiye ne İran ne Suudi Arabistan, tek başına Suriye'de ne olacağını belirleyemez. Hepsinin bir araya gelmesi lazım" dedi.
Yetkili, “Esed'li geçiş" için bir uzlaşı olacaksa da Türkiye'ye Esed'in 6 ay sonunda gideceğinin garantisi verilmesi gerektiğini kaydetti. Yetkili, “Esed'li geçiş" formülünün Ruslara New York'ta ABD'liler tarafından iletildiğini belirtirken, “Bu formül masada mı?" sorusuna, “Diplomaside maç 90 dakika değil. Tekrar tekrar gündeme getireceksiniz" karşılığını verdi.
“Esed ne olacak" sorusunu da Rus muhataplarıyla defalarca görüştüklerini anlatan yetkili, “Peki o zaman siz alın" dediklerini, ancak Esed'i aldıklarında Batı ile tüm görüşmelerinde gündem maddesi olacağı için “alamayız" yanıtını aldıklarını kaydetti. Esed'in ne olacağının New York'taki toplantılarda da tartışıldığını anlatan yetkili, “Rusya dahil kimse Esed'le yeni bir Suriye inşa edilir demiyor" ifadelerini kullandı.
PYD'nin bölgede Rusya ve İran ile de işbirliği içinde olduğunu belirten üst düzey yetkili, ABD'nin gönderdiği silahlar konusunda Türkiye'nin kararlılığını vurguladı. Yetkili, “PYD Fırat'ın batısına geçtiği taktirde, Türkiye'yi hedef aldığı taktirde bizim için meşru hedeftir, dedik. Fırat'ın batısına geçmeyi bir denediler imha ettik. Bunu hem Amerikalılara hem PYD'ye çok açık bir şekilde söyledik" dedi. Yetkili, “YPG Amerikalıları kullanmaya çalışıyor, Amerikalılar da onları. PYD değil YPG tamamen Kandil'in emre altındaki bir grup. Telsiz konuşmalarını dinliyoruz" şeklinde konuştu. ABD'nin PYD'ye yardımı kesip kesmeyeceği sorusu üzerine yetkili, “Bunun şakası yok. Bu silahların biri benim ülkeme dönerse o silahların atıldığı yeri de o silahları da yok ederiz" dedi.
“Türkiye sadece PKK'ya vuruyor DEAŞ'a vurmuyor" iddialarına da yetkili, “Suruç olunca biz DEAŞ'a vurmaya başladık. Bizi tutan Amerikalılar oldu. 3 gün vurduk. Bize askeri planlama yapılmadan siz bu işe girmeyin dediler. Hava harekat emri var sizi oraya dahil edeceğiz verilen görevler çerçevesinde vurmamız lazım dediler. O kapsamda vuruyoruz" karşılığını verdi. Yetkili şunları kaydetti: "Bizim birinci hedefimiz DEAŞ'ı sınırımızdan atmak. Bunu nasıl yapacağımızı söyleyemem ama biz onun planlamasını yapıyoruz. DEAŞ'ı temizleyince göreceksiniz." Ankara saldırısı konusunda da yetkili, DEAŞ olduğu konusunda kuşku olmadığını belirtirken, “Ama başka bağlantılar da var. Bu bağlantıların ne olduğunu anlamak bizim için önemli. Nasıl üçgenler dörtgenler oluşuyor kimse bilmiyor. Kendini patlatan kişi DEAŞ ama oraya nasıl geldi bunların aydınlatılması lazım" değerlendirmesinde bulundu.
Kıbrıs'taki müzakereleri 'son oyun' olarak yorumlayan üst düzey yetkili, “Mart 2016'ya kadar bu iş biterse iki devletli ortaklık devleti kurulacak. Olmazsa iki devlet barış müzakeresi yapacak" dedi.
Üst düzey yetkili, Avrupa ile ilişkilerin geldiği nokta konusunda ise, “Avrupa Türkiye'yi yeniden keşfediyor. Türkiye'nin ayağını yere sağlam basması Avrupa için bir güvenlik meselesi" dedi. Avrupa ile yoğun bir trafik olduğunu, mülteci sorununun çözümünde Türkiye'ye “Bizden ne istiyorsunuz?" sorularının geldiğini anlatan yetkili, verilen yanıtı da, “Bizim ne istediğimizi 52 yıldır biliyorsunuz. AB'nin üyesi olmak istiyoruz" şeklinde özetledi.
Kıbrıs sorunu konusunda da müzakereleri işaret eden yetkili şunları kaydetti: “Mart 2016'ya kadar bu iş biterse iki devletli ortaklık devleti kurulacak. Bu son oyun. Bu olmazsa iki devlet barış müzakeresi yapacak. İki devletli çözüme yöneleceğiz. Buna karar verme anı gelmiştir. Politikamız KKTC ile ortak geliştirilmiş tezlerdir. Türkiye'nin garantisi mutlaka olacaktır. Rumları ikna etmek için ellerindeki en önemli silah KKTC'yi tanımaktır. AB o noktaya doğru geliyor." Avrupa'nın tutumu konusunda yetkili, “Merkel, Türkiye'nin tam üyelik müzakeresini hızlandırmak için destek vereceğiz dedi " ifadelerini kullandı. Yetkili, bugün ABD'nin Türkiye'nin desteği olmadan güvencede olamayacağını gördüğünü de ekledi.
