Ramazan ayı aynı zamanda okuma, bildiklerimizi güncelleştirme, bilmediklerimizi öğrenme ayıdır da. Bu anlamda ‘Kaç çeşit Kur’an okuması yapabilir ve bu okumaların gündelik hayatımıza katkısı neler olabilir? diye sorduğumuzda cevaplarda bir bir döküldü kağıda.
Öncelikle Kur’an-ı Arapça okumak. Bir mukabele geleneği olarak hayatımıza her ramazan dâhil edilmeli. Kendimiz okuduğumuzda da sesli okuyup kelimeleri hem kulağımıza hem de zihnimize dâhil etmeliyiz. Bildiğimiz ayetleri, belki de duaları okurken, ‘dâhil et yarabbi’ deme imkânını da değerlendirmek iyi olur.
Kur’an aynı zamanda Hz. Peygamberle içiçe bir kitaptır. Bu anlamda Kur’an Hz. Peygamber’e kaç şekilde, hangi anlamlarda, nasıl hitap etmiştir? sorusunu nüzul sırası üzerinden bir okuma yaparak çıkarmaya çalışmak, Kur’an bilgimize önemli bir katkı sağlayacaktır diye düşünmekteyim. Böylece ramazan okumalarımız hem daha anlamlı hem de dolu dolu olacaktır.
Bir diğer okuma biçimi de meal üzerinden yapılabilir. Meal bütün olarak okunacağı gibi sayfa sayfa veya cüz cüz de okunabilir. Bununla birlikte konu bazlı meal okumaları da yapabiliriz. Böylece ramazanın Kur’an bilgimizi geliştirme anlamında önemli bir imkân olduğunu gözlemleriz.
KUR’AN’IN ANLAM HARİTASINI ÇIKARMA
Fiiller üzerinden yapılan bir okuma ve edinilen bilgi, o fiilin Kur’an’da kaç yerde, hangi bağlamda, hangi anlamlarda geçtiğini de öğrenmeyi sağlar. Artık bundan sonraki bütün okumalarda öğrendiğimiz fiiller, Kur’an’ı hem anlama hem de anlam haritasını yavaş yavaş da olsa kısmen çıkarabilme imkânı verir. Rabbi yessir duası gereğince önce en az kullanılan fiilden başlanılabilir. Mesela ‘hasibe’ fiili, Kur’an’da hangi surelerde, hangi bağlamda, Mekkî- Medenî ayrımı ve nüzul sırası da gözeterek yapılacak bir okuma çalışması hem ramazan okumalarına önemli bir katkı hem de Kur’an-ı Kerim’i anlamayı öğrenme anlamında da etkili bir performans olacaktır.
Bir kelimenin nüans sayısı, farklı çekimleriyle sağlanan anlam açılımı ve bunun gündelik hayata yansımalarını gözlemlemek de okuyanı mutlu eder, zenginleştirir. Nitekim rahmetli Şakir Kocabaş hocanın ‘İfadelerin Gramatik Ayırımı’ kitabı da Kur’an kelimeler üzerinden çıkartılan bir Kur’an haritası çıkarma mantığı ile yazılmıştır. Böyle bir çalışmaya geçmeden önce bu kitap da okunabilir.
EDEBİYAT VE RAMAZAN İLİŞKİSİ
Bunun yanında Kur’an’daki fiilin edebi formlarda kullanılma durumlarına da göz gezdirilebilir. Eslafın konuya katkısını gözlemlemek önemli bir motivasyon sağlayacaktır. Şiirden maniye kadar tutulacak geniş bir çerçeve hem Kur’an’ın gündelik hayata dâhil olmasına dair imkânları hem de disiplinler arası kullanışlılık yönünü gözlemleme anlamında önemli bir katkı sağlayacaktır. Günümüzde maalesef edebiyat-ramazan ilişkisi çok zayıf işlemektedir. Bunda konjüktürel yön kadar bizim akışa teslim olmamız da etkindir. Tabi bunların hepsi bir ramazanda olacak işler değildir. O yüzden tasnif ve sıralama yapılarak yılların ramazanına konu bazlı nazireler biriktirebiliriz. Önemli olan bizim samimiyet ve sebatımızdır.
Bir güzel okuma biçimi de görsel sanatlara dair olabilir. Kur’an’da çok güçlü görsellik içeren ifadeler bulunmaktadır. Nitekim geleneksel sanat bunu bir biçimde formunu bulmuş ve kendi zamanlarında birçok ürünler vermiştir. Sanat gözüyle Kur’an okunduğunda açılan imkânları bulmak ve değerlendirmek de Ramazan’da Kur’an okumalarına dâhil edilebilir.
Kur’an’da kıssalar da bulunmaktadır. Peygamberler, hayatları, mücadeleleri en özlü şekilde anlatılmıştır. Kur’an’da Peygamberler üzerinden yapılacak bir okuma, Ramazan’da Kur’an okumalarına dâhil edilebilir. Bunun bir başka nüansı da günümüz dili ve anlam dünyasında peygamberler farklı jenerasyonlara nasıl anlatılabilire dair imkânlar araştırılabilir. Veya konu bazlı çalışmanın kıssa-hikâye versiyonu olabilir mi diye de bir açılım sağlanabilir.
MEKANLAR ÜZERİNDEN OKUMAK
Kur’an’da beldeler, şehirler, ülkeler, mekânsal bir hareketlilik de bulunmaktadır. Belki de bu ramazan okumasına bu beldeleri harita üzerinde netleştirerek Kur’an’ın dönemsel hareketini, ne anlama geldiğini, vahiy-hareket ilişkisini ve gündelik hayatın dizaynında hareketin nasıllığına dair imkânları çıkartabiliriz. Mekân-hareket ilişkisine dair değişen anlam daireleri de bu okumalarda aşikâr olabilir.
Görüldüğü üzere Kur’an birçok okuma biçimine imkân veren bir kitaptır. Geriye bizim böyle bir motivasyonla alanlarımıza dair okumalar yapma amacımız ve imkânlarımız kalıyor. Kendimizi yetersiz görüp engel de olabiliriz, ya da besmele çekip başlayanlar sınıfına da dâhil olabiliriz. Belki de yarı yolda tükeniriz. Mesele agâh olup duyduklarımızı, okuduklarımızı Kur’an’la ilişkilendirmek ve böyle bir beceri kazanmayı önemsemektir. Her çaba makbuldür, niyet ve gayretine göre sahibine kazandırır. Kur’an-ı anlamaya yönelik halis niyetlerin Allah katında olumlu anlamda değerlendirileceği ve sahibine hayal dahi edemeyeceği kazanımlar sağlayacağı da aşikârdır. Bu okumaların gündelik hayatımıza katkısı da bu zaviyeden olacaktır. Hem farklı açılardan Kur’an bilgisine sahip olmak hem de hayat-Kur’an ilişkisinin zamanlar üstü imkanlarına dâhil olmak gibi bir açılım kazandıracaktır diye düşünmekteyim.
