Yeni tip Kovid-19 salgınıyla birlikte küresel ekonomide yeni bir dönemin başlayacağı ifade ediliyor. Birçok ekonomiste göre, koronavirüs tüm ülkelere stratejik ürün kavramını yeniden hatırlattı. Pandemi döneminin bitişiyle beraber küresel ticaretten, uluslararası yatırımlara kadar daha fazla içe kapanan ve önce kendi coğrafyasında üretim yapmayı hedefleyen politikaları göreceğiz. Uzun yıllar tekstil gibi sektörleri gelişmekte olan ülkelere ihale eden sanayileşmiş ekonomiler şimdi 1 dolar bile etmeyen maskeyi bulamıyor.
ABD, İngiltere, Fransa, İtalya ve İspanya gibi güçlelerin sağlık sistemlerinin çökmesiyle ülkeler, eşine az rastlanır şekilde birbirlerinin maske siparişlerine el koymaya başladı. Almanya, ABD'ye yönelik ifadelerdeki gibi birçok hükümet diğerini 'modern korsanlıkla' suçluyor. Ekonomistler ise korona günlerinin ardından devletlerin stratejik ürünleri kendi topraklarında üreteceğini ve herkesin kendi yağıyla kavrulacağını dile getiriyor. Küresel ekonomi yatırımlarında olduğu gibi, arabanın lastiğinin bir ülkede, motorunun başka bir yerde üretilip tamamen farklı bir yerde parçalarının birleştirildiği dönem sorgulanıyor.
Polis Akademisi Güvenlik Bilimleri Enstitüsü Öğretim Üyesi Levent Yılmaz, stratejik önemdeki ürünlerin üretimi konusunda maliyeti ne olursa olsun devletlerin B planı olacağını söylüyor. Yılmaz, ABD gibi ülkelerin yüksek teknoloji üretimine yoğunlaşırken insani kaygıları unuttuklarını belirterek, “Ekonomik kalkınma ne kadar yüksek olursa sosyal devlet politikaları da gelişir yaklaşımı sergilediler. Maske, tıbbi eldiven, solunum cihazı gibi üretimi görece daha kolay ancak çok önemli ürünleri unuttular. Şimdi Fransa’da yüzlerce avronuz olsa bile maske bulamıyorsunuz” ifadesini kullandı. Levent Yılmaz, tarihteki salgınlardan sonra birçok küresel faaliyetin normale girdiğini aynı durumun koronavirüs salgını sonrasında da gerçekleşeceğini ancak temel ihtiyaçlar konusunda her ülkenin kendi kendine yeten bir politika güdeceğini aktarıyor. Yılmaz, devletlerin bu yeni dönemde ekonomide daha aktif rol alacağını ekliyor.
Ekonomist Özlem Derici Şengül, ortak çözümün ortaya koyulamaması durumunda ülkelerin içe kapanabileceğini söyledi. Virtus Glocal Yönetici Ortağı İnanç Sözer de yeni dönemin eski ezberlerin tersine yeni öğretileri getirdiğini görüşünde. Sözer, Avrupa Birliği'nin 2-3 üç yıl içinde dağılacağını tahmin ettiğini belirterek, "Bu krizde aslında kaybedenin Avrupa olduğunu ve Türkiye'nin jeostratejik konumu nedeniyle krizden en az etkilenen ülke olduğunu düşünüyorum” dedi.
- Econs Kurucu Ortağı Ferhat Yükseltürk ise 2008 finansal krizinin resmen son bulduğunu ve yerine korona sonrası dönemle şekillenecek bir ekonomik dönemin başladığını söylüyor. Ülke ekonomilerinin daha fazla içeri kapanacağını savunan Yükseltürk, “Lojistik ağların değiştiğini göreceğiz. Artık ülkeler stratejik ve kritik ürünleri kendi toprakları içinde üretecek. Bu da küresel ticarette eskiden görülen yüksek büyümeleri göremeyeceğimiz anlamına geliyor. Uluslararası ticaretin enflasyonu aşağıda tutma gibi pozitif bir tarafı vardı” şeklinde konuştu.
