Sağlık Bakanlığı tarafından anne adaylarını normal doğuma teşvik etmek ve anne sütünün özendirilmesine, annelerin emzirme konusunda bilinçlendirilmesi ve doğru emzirme alışkanlıkları kazandırılması amacıyla doğum ve çocuk hizmeti veren hastanelerde 1991 yılında Anne Sütünün Teşviki ve Bebek Dostu Hastaneler Programı başlatıldı. Emzirmenin başarılı ve kalıcı hale gelmesini sağlamak amacıyla doğum hizmeti veren hastanelerden; gebeliklerinden itibaren anne adaylarını anne sütü ve emzirme konusunda bilgilendiren, doğumdan hemen sonra annelerin bebeklerini emzirmesini sağlayan, güncel bilgilerle eğitilmiş sağlık personeli ile annelere bebeklerini nasıl emzirecekleri konusunda yardımcı olan hastanelere “Bebek Dostu Hastane” unvanı veriliyor.

Sağlık Bakanlığı tarafından anne adaylarını normal doğuma teşvik etmek ve hastanelerin güvenli, kaliteli doğum hizmetine ulaşmalarını sağlamak amacıyla hayata geçirilen projelerdir. Anne dostu hastanelerde, kaliteli doğum hizmeti verilmekle beraber, bebeğin ve annenin mahremiyetine uygun tedavi uygulanıyor.

Anne dostu hastane ile anne sağlığı hizmetlerinin niteliğini ve niceliğini artırarak anne adaylarının güvenli, kaliteli doğum hizmetine ulaşmalarını sağlamak amaçlandı. Anne, bebek ve aile dostu modelde, mahremiyete dayalı tek kişilik ‘Doğum Üniteleri’nin oluşturulması esas alındı. Normal doğumu özendirmek, müdahale oranlarını azaltmak hedeflendi. Yanında uygun bir refakatçi ile gebeler kendilerini rahat, ev ortamında hissedebilmeli, hareket özgürlüğü sağlandı.

Program kapsamında Türkiye Kamu Hastaneler Kurumu ve Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü ile ortaklaşa çalışmalar devam etmektedir. Çalışmalar sonucunda kriterleri yerine getiren hastanelere Anne Dostu Hastane unvanı verilecek.
Sağlık Bakanlığı'nın anne ve bebek dostu hastaneler için belirlediği kriterler:
1. Güvenli ve kaliteli gebelik izlemi ve doğum hizmeti almak bütün anne adaylarının hakkıdır.

- Gebe ve lohusa takipleri güncel bilimsel kriterlere göre hazırlanmış olan yazılı takip protokollerine uygun olarak yapılmalıdır.

2. Verilen hizmet, gebelik dönemi, travay, doğum ve doğum sonrası bakım ve danışmanlık hizmetlerini kapsamalıdır.

- Gebelere doğum öncesi bakım ve danışmanlık hizmeti verilirken gerekli bilgilendirmeler yapılmalı ve “Aydınlatılmış Onam Formu” okutulup imzalatılmalıdır.

- Gebeler doğumun planlanmasına katkıda bulunabilmelidir.

- Gebe ve yakınlarının doğum şekilleri ve verilecek ilaçlarla, yapılacak tetkik ve müdahalelerin, gebe açısından muhtemel yarar ve zararları konusunda tam ve doğru olarak bilgilendirilmesini esas alan bir hizmet modeli uygulanmalı, gebe ve yakınlarına yönelik gebelik ve doğumla ilgili bilgilendirme materyalleri (yazılı, görsel, maketler, modeller vs.) olmalıdır.

3. Kurumlarda poliklinik, eğitim, danışmanlık ve doğum hizmeti verilen ortamlar ulusal standartlara uygun hazırlanmalıdır.

- Kurumlar 7 gün 24 saat hizmet verebilen, anne ve bebek ihtiyaçlarına göre düzenlenen ünitelerden oluşmalıdır.

- Doğum üniteleri ulusal denetimlerle sınıflandırılmış olmalı ve kurumlar sağladıkları bakımın kalitesinden sorumlu olmalıdır.

- Doğum hizmeti sunan yataklı tedavi kurumları, her gebe ile birebir ilgilenen, onlarla iyi iletişim kuran yeterli sayı ve kalitede sağlık personeline sahip olmalıdır.

- Doğum hizmeti sunan yataklı tedavi kurumları güvenli kan transfüzyonunun sağlanması ve hastane enfeksiyonlarının önlenmesine yönelik gerekli tedbirleri almalıdır.

4. Mahremiyet beklentileri itina ile karşılanmalı, hijyen ve konfor standartları yüksek tutulmalıdır.

- Gebenin kendini rahat ve konforlu hissetmesi sağlanmalı, yanına uygun bir refakatçi seçebilmelidir.

- Doğum sürecinde servislerde gebeye fiziksel ve duygusal destek birebir olmalı ve gebeler bu desteğe kolaylıkla ulaşılabilmelidir.

- Travay sırasında gebe için pozisyon kısıtlaması olmamalı, istediği pozisyonda yatabilmeli, odada rahatça yürüyebilmeli, hareket edebilmelidir.

- Gebelerin aktif pozisyonlarda ıkınmaları teşvik edilerek, doğum gerçekleştirilmelidir.

5. Kanıta dayalı olmayan müdahaleler rutin olarak uygulanmamalıdır.

- Beslenme ve sıvı alımı kesilmemelidir.

- Lavman, traş gibi işlemler rutin olarak uygulanmamalıdır.

- Erken amniyotomi, sık tuşe, üretral kateter uygulanmamalıdır.

- Kurumun sezaryen oranı, kabul edilebilir minimum ve maksimum seviyeleri aşmamalıdır.

6. Hizmet sunumu için gerekli olan insan kaynakları ve lojistik destek optimum düzeyde olmalıdır.

- Doğum öncesi, doğum ve doğum sonrası hizmetler multidisipliner yaklaşım ile donanımlı bir ekip tarafından verilmelidir. Yüksek riskli gebelere yaklaşım ve sevk konusunda doğum hizmeti sunan yataklı tedavi kurumunun yazılı bir eylem planı olmalıdır.

- İsteyen hastalara doğum analjezisi hizmeti sunulabilmelidir.

7. Acil obstetrik durumlarda sevk kriterlerine uyulmalıdır.

- Doğum öncesi, doğum ve doğum sonrası hizmetlerin yönetiminde devamlılık gözetilmelidir.

- Gebelik, doğum ve lohusalığa bağlı bir komplikasyon nedeniyle müracaat eden gebeler hemen kabul edilip gerekli tıbbi müdahale gecikmeksizin yapılmalıdır.

- Hasta stabilize edildikten sonra sevk edilmelidir.

- Sevk, 112 ile irtibata geçilerek yapılmalıdır.

- Sevk edilen kurum, sevk eden kuruma vakalarla ilgili geri bildirim yapmalıdır.

8. Doğum hizmeti anne ve bebek odaklı olmalıdır.

- Bebek Dostu Hastane kriterlerine uyulmalıdır.

- Anne ve ailelerin doğan bebeklerini kucaklamaları ve dokunmaları sağlanmalı ve devamı desteklenmelidir.

- Lohusa normal doğum sonrası en az 24, sezaryen doğum sonrası en az 48 saat hastanede kalmalı, postpartum bakım almalıdır.

9. Hizmet sunanların bilgi ve beceri kapasitesini güçlendirmeye yönelik aktiviteler planlanmalı ve uygulanmalıdır.

- Hizmet içi eğitimlerin sürekliliği sağlanmalıdır.

- “Doğum Öncesi Bakım”, “Acil Obstetrik Bakım”, “Doğum ve Sezaryen Eylemi”, “Doğum Sonu Bakım Yönetim” Rehberlerinin kullanımı konusunda izleme değerlendirme çalışmaları yapılmalıdır.

- Bünyesinde çalışan hekim ve diğer sağlık personelinin bu prensip ve ilkeleri benimsemeleri ve bilgilendirilmeleri sağlanmalıdır.

- Çalışanlar referans materyallere 24 saat erişebilmelidir.

10. Verilen hizmetlerle ilgili gerekli kayıtlar tutulmalı ve düzenli aralıklara analizleri yapılarak hizmetlerin geliştirilmesinde kullanılmalıdır.

- Merkezler, sunulan hizmetlerin nitelik ve niceliğine yönelik kayıtları elektronik ortamda düzenli ve doğru bir şekilde tutmalıdır.

- İstatistiksel veriler internet ortamında yayınlamalı, tüm kurumların ve vatandaşların erişimine açık tutulmalıdır.

- Maternal ve perinatal mortalite ve morbiditeleri dikkatlice izlenmeli, bu amaçla düzenli geribildirim toplantıları yapılmalıdır.

Anne sütünün özendirilmesine, annelerin emzirme konusunda bilinçlendirilmesi ve doğru emzirme alışkanlıkları kazandırılması amacıyla Sağlık Bakanlığı’nın çalışmaları ile doğum ve çocuk hizmeti veren hastanelerde 1991 yılında Anne Sütünün Teşviki ve Bebek Dostu Hastaneler Programı başlatıldı. Başlatılan bu programın amacı ise emzirmenin başarılı ve kalıcı hale gelmesini sağlamak olarak açıklandı. Belirlenen programa uygun olarak hizmet vermeye başlayan Bebek Dostu Hastaneler, anne sütü ve emzirme konusunda bilgi veren, doğum esnasından hemen sonra, bu konuda gerekli eğitimleri almış sağlık çalışanları aracılığıyla annelerin bebeklerini en iyi şekilde emzirmelerine yardımcı oluyor. Bu sayede, bebek ile annenin duygusal yakınlaşması en doğru şekilde gerçekleştirilmiş oluyor.

Dünya Sağlık Örgütü’ nün önerdiği ve yürütülen programa göre “bebeklerin doğumdan hemen sonra emzirmeye başlatılması, ilk 6 ay sadece anne sütü verilmesi ve 6. aydan sonra uygun besinlerle beraber emzirmenin 2 yaş ve ötesine kadar devam ettirilmesi” ve bu şekilde tüm bebeklerin yaşama sağlıklı başlaması amaçlandı. Emzirmenin korunması ve desteklenmesi ile programın temelini oluşturan başarılı emzirmede 11 adım stratejisinin tüm sağlık kurum ve kuruluşlarında uygulanması ve devamının sağlanması, ayrıca beslenme bozukluklarının önlemesi yoluyla çocuklarda morbidite ve mortalite oranlarını düşürmek hedeflendi.

Bebek dostu hastaneler bebek dostu olmayan hastanelere göre anne ve bebeğin arasındaki duygusal bağlılığa ve özellikle emzirmeye yüksek oranda önem veriyor. Bebek dostu hastanelerin bir diğer özelliği ise, hastane çıkışından sonra annelerde emzirme alışkanlığının devamlılığını sağlamak. Bu konuda bilgilendirilmiş olan personeller tarafından ev ziyaretleri yapılarak bebeğin ne zaman, nasıl ve hangi koşullarda emzirilmesi ile ilgili bilgiler veriliyor. Ayrıca bu süreçte anne ve bebeğin psikolojik ve fiziksel sağlıkları da göz önünde bulunduruluyor.

Prematüre bebeklerin beslenmesinin, diğer bebeklere oranla çok daha titiz olarak yapılması ve de kontrol edilmesi gerekiyor. Anne sütünün içerisinde yer alan yağ asitleri prematüre bebeklerin beyin ve göz gelişimine katkı sağlayıp bağışıklık sistemlerini de güçlendiriyor. Bu nedenle prematüre olarak dünyaya gelen bebeklere, Bebek Dostu Hastanelerde uygulanan bilinçli yöntemler fayda sağlıyor.

1. Emzirme ile birlikte doğum sonrası anne ve bebek için en iyi çevresel olanakları sağlamak.

2. Tüm sağlık personeli, bu yazılı emzirme ilkelerini bilmelidir.

3. Tüm sağlık personeli, bu ilkeler doğrultusunda düzenli olarak eğitim görmelidir.

4. Hamile kadınlar, emzirmenin yararları ve emzirmenin yönetimi ile ilgili bilgilendirilmelidir.

5. Anneler, doğumdan sonra ilk yarım saat içinde emzirmeye başlatılmalıdır.

6. Annelere, emzirme yöntemleri gösterilmeli ve doğru bilgiler verilmelidir.

7. Tıbben bir gereklilik olmadıkça, yenidoğan bebeklere anne sütü dışında gıda verilmemelidir.

8. Anne ve bebeğin, 24 saat aynı odada kalmasına izin verilmelidir.

9. Bebeğin her isteyişinde emzirilmesine teşvik edilmelidir.

10. Emzirilen bebeğe, yapay emzik ve başka emme materyalleri verilmemelidir.

11. Hastaneden taburcu olan annelere, emzirme desteği sürdürülmelidir.