Trigmeninal nevralji (TN) tek ya da çift taraflı trigeminal sinirin sensitif dallarının tutulumuyla karakterize edilen, “intihar hastalığı” olarakta bilinen bir nevropatik hastalıktır. Hastalık hastanın yüzünde; kulak, göz, dudaklar, burun, kafa derisi, alın, dişler ve çeneler gibi bölgelerin bir ya da birkaçında ağrılara yol açabilir. Teşhisinin zor olması ve bulguların birçok başka hastalık ile karıştırılması nedeniyle, hastalığın toplumda görülme oranlarının rapor edilene göre oldukça yüksek olduğu tahmin edilmektedir. Geçmişten günümüze tedavisi ile ilgili yapılan tüm çalışmalarda ortak payda, hastalığa ne kadar erken müdahele edilirse, hastanın ağrılarının azaltılma ihtimalinin o kadar yüksek olacağıdır.
Diş ağrısıyla karıştırılıyor
TN’nin semptomlarının diş kaynaklı ağrılar ile ilişkilendirilmesi sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. Genellikle bu tip hastalarda ilgili bölgedeki diş ya da dişlere kanal tedavisi yapıldığı hatta çekildiği görülür. Bu durum hem hastanın sağlıklı dişlerinin gereksiz ve yanlış tedaviler görmesine yol açmakta hem de TN teşhisinin konulmasını geciktirmektedir. Dolayısıyla diş hekiminin trgimenial nevralji hakkında bilgi sahibi olması ve bu bölgelerde yaşanan ağrılar konusunda ayırıcı tanılara eklemesi önem taşımaktadır. Bu derlemede geçmişten günümüze literatür bilgilerinden TN teşhis ve tedavileri hakkında hekimlerin bilgi edinebilecekleri bir kaynak oluşturulması amaçlanmıştır.
Tip 1 Trigeminal Nevralji
N.Trigeminus’un santral veya periferik herhangi bir yerinde teşhis olunamayan bir uyarandan dolayı ortaya çıkan ağrılardır. Uyaranın bulunmaması tipik TN’nin karakteristik özelliğidir. Bazı vakalarda şüphelenilen bir uyaran ortadan kaldırılsa dahi bu tip nevraljinin devam ettiği görülür . “The International Headache Society” tipik trigmeninal nevralji için bazı tanı kriterleri belirlemiştir:
1. Paroksismal ataklar halinde yüzün ön bölgesinde birkaç saniyeden 2 dakikaya kadar süren ağrı.
2. Aşağıdaki özelliklerin en az dört tanesi bulunmalıdır: a) Ağrı, trigeminal sinirin bir veya daha fazla dalında dağılır b) Ani, yoğun, keskin, bıçaklama, yüzeysel veya yanan tipte ağrı c) Şiddetli ağrı d) Konuşma, yemek yeme, yüz yıkama veya diş fırçalama gibi günlük aktiviteler sırasında ağrı ya da tetik noktası varlığı e) Ağrı atakları arasındaki semptomsuz dönemler.
3. Nörolojik kayıp bulunmaması.
4. Hastalara özgü tarzda kalıplaşmış ağrı atakları.
5. Hasta öyküsünde ve fizik muayenesinde yüz ağrısının diğer etkenlerinin bulunmaması ve gerekirse araştırılarak elenmesi.
Tip 2 Trigeminal Nevralji
Tip 2 Trigeminal Nevralji Atipik TN genellikle tümör, multipl skleroz veya nörovasküler kompresyon gibi nedenden kaynaklanmaktadır. Tahmin edilen sebepleri trigeminal sinirin enflamasyonu, demiyelinizasyonu ve duyarlılaşmasıdır. Dental işlemler, enfeksiyon, demiyelinize hastalıklar sebebiyle de oluşabilir. 8, 20 Atipik TN ağır, ağrılı, keskin ve yanıcı bir nevralji çeşidi olarak tarif edilebilir. Hastaların çoğunlukla krizler şeklinde gelmeyip yaşamının %50’lik döneminde migren benzeri ağrısı vardır ayrıca tip 1 deki şoklar ve saplanma tarzındaki ağrılar da görülebilir. Ağrılar herhangi bir neden olmadan ortaya çıkabildiği gibi heyecan, yorgunluk, çiğneme gibi bazı durumlarda kötüleşebilir. Tip 1’e oranla nadir görülmesi ve semptomlarının diğer hastalıklara benzemesi nedeniyle, teşhisi oldukça zordur. Semptomlar sıklıkla migren ağrıları, TME problemleri, kas-iskeletsel ağrılar ve hipokondriazis ile karışabilir.
Bu tip “The International Headache Society” tarafından son hali kesinleşmemiş “ICHD-3 Beta Version” sınıflamasında “Klasik trigeminal nevralji ve buna eşlik eden kalıcı yüz ağrısı" olarak sınıflandırılmıştır.
