Yabancı savaşçı, paralı asker ya da yabancı terörist savaşçı kavramları son yıllarda bölgesel savaşların ve çatışmaların artmasıyla birlikte gündemde yerini almış, hem sahada hem de literatürde oldukça fazla kullanılmaya başlanmıştır. Afganistan, Balkanlar, Irak, Suriye ve Kafkasya’daki savaş ve çatışmalarda yabancı savaşçılar sahada görülürken, Ukrayna-Rusya savaşında da yabancı savaşçılardan bahsedilmeye başlanmıştır.
Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy Ukrayna için savaşacak olan yabancı savaşçılara silah ve malzeme dağıtılacağını ve destekleneceğini belirterek onları ülkesine savaşmaları için davet etmiştir. Zelenskiy’in bu davetine karşılık İngiltere, Danimarka ve Letonya hükümetleri Ukrayna’ya savaşmak için gitmek isteyenlere izin verdiğini açıklamıştır.
HİBRİT SAVAŞ
Ukrayna’nın bu politikasına karşı Rusya’nın da Suriye merkez olmak üzere meskûn mahal muharebesinde tecrübeli olanları Ukrayna’da savaşmak üzere topladığı bilinmektedir. Bütün bu gelişmeler savunma ve güvenlik anlayışında meydana gelen neo-liberal değişim ve dönüşümle alakalı olup devletlerin kuvvet kullanırken resmi orduları yerine yabancı savaşçı kullandığı görülmektedir. Yabancı savaşçıların kullanılması devletlerin savaş alanlarında vekil ordu/kuvvet kullanması anlamına gelmekte olup bu husus “Vekalet Savaşı” ya da “Hibrit Savaş” olarak adlandırılmaktadır.
Muharebe sahasındaki bu değişim ve dönüşüm bu yeni oluşumun tanımlanması sorununu da beraberinde getirmiştir. Bugünlerde “Yabancı Savaşçı”, “Yabancı Terörist Savaşçı”, “Paralı Asker” kavramları kullanılmaktadır. Tabii bütün bunların temeli ise “Savaşçı” kavramından gelmektedir. Savaşçı kavramı, açıkça, düzenli ordu ve düzensiz gerilla savaş birimlerinin üyesi olarak çatışmaya girenler şeklinde belirtilirken diğer üç kavramın çatısını oluşturmaktadır.
KAZANÇ GÖZETMEDEN SAVAŞAN YABANCILAR
Yabancı savaşçı ise savaş ve çatışma ortamına bölge dışından çeşitli amaçlarla gelmiş kişiler olarak belirtilebilir. Yabancı savaşçıların savaşan devletlerle vatandaşlık ve akrabalık bağı bulunmamaktadır. Bu kişiler aynı zamanda resmi bir askeri örgüte de üye değildirler. Bununla birlikte maddi kazanç gözetmeden, dini, etnik köken ve ideolojiden kaynaklanan nedenlerle ülkesini terk ederek savaş alanlarına katılırlar. Dini, etnik ve ideolojik sebepler ana çatıyı oluştursa da yabancı savaşçı olanlar arasında intikam peşinde koşanlar, çeşitli sebeplerle bireysel ya da toplumsal alanda hüsrana uğrayanlar, statü peşinde koşanlar, başlarından takdir, onay ve saygı duymak isteyenler, kimlik arayışı içinde olanlar ve macera arayanlar da yer almaktadır.
Yabancı savaşçılar, genellikle 20’li ve 30’lu yaş gruplarında olsa da 50 yaş ve üzeri kişiler de savaş ve çatışmalara katılmaktadır. Yine eğitimini yarıda bırakarak savaşa katılanlarla birlikte iyi eğitimli kişilerin de katıldığı görülmektedir. Vasıfsız işçiler ve sabıkalıların yanı sıra meslek sahibi olan ya da çoğunluğu sabıka kaydı olmayanların da yabancı savaşçılar arasına katıldığı biliniyor.
Yabancı savaşçılar tarihsel süreç içinde birçok devlet adına savaşmışlardır. Makedonya Kralı İskender’in doğu seferinde Pers ordularında yabancı savaşçıların olduğu bilinmektedir. Yine Avrupa’da 17. yüzyıldaki Otuz Yıl Savaşları, Yunan İsyanı (1821-1832), İspanya İç Savaşı (1936-1939), Arap-İsrail Savaşı (1948), Afganistan (1979-1989), Yugoslavya (1991-1995) ve Somali’de (2006-2009) yabancı savaşçılar aktif olarak yer almıştır.
TERÖRİST SAVAŞÇI
Yabancı terörist savaşçı ise devlete ait ordunun bünyesinde olmayan, bölgesel ya da küresel terör örgütleri bünyesinde savaşan kişilerdir. Bununla ilgili olarak Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) 2014 yılında almış olduğu 2178 sayılı Karar’a atıfla DEAŞ bünyesindeki savaşçıları yabancı terörist savaşçı olarak nitelendirmiştir. BMGK’nin bu kararı DEAŞ ile PKK/PYD başta olmak üzere terör örgütü olarak kabul edilen tüm örgütlerde savaşan, terör örgütüne menşei ülke dışından katılan kişilere yabancı terörist savaşçı adlandırması yapılabilir.
PARALI ASKERLER
Paralı asker ise maddi kazanç amacıyla savaşan, para dışında herhangi bir amacı olmayan kişilerdir. Bunlar özel askeri şirketler bünyesinde ya da bireysel olarak ordulara katılarak savaş alanlarında yer alırlar. Bununla ilgili olarak Amerikan özel askeri şirketleri ile Rusya kökenli özel askeri şirketler Libya ve Irak’ta aktif olarak yer almaktadır. Paralı askerleri ilk kez Mısır ile Hititler arasındaki Kadeş Savaşı’nda görmek mümkündür.
Rusya-Ukrayna savaşında yer alan ve Rusya ordusunda savaşan Çeçenistan ve Dağıstan kökenli savaşçılar bu üç kavram arasında yer almazlar. Çünkü bu kişiler Rusya vatandaşı olup Rusya ile illiyet bağı bulunmaktadır. Afganistan için savaşa giden Çeçenistan ve Dağıstanlılar ise yabancı savaşçı statüsündedir. Eğer bu kişiler DEAŞ kapsamında faaliyet gösteriyorsa o zaman yabancı terörist savaşçı olarak nitelendirilmektedir.
