Türkiye’nin girişimleri sonucunca 22 Temmuz 2022’de Türkiye, Rusya, Ukrayna ve Birleşmiş Milletler arasında “
Tahıl Koridoru Anlaşmas
ı” yapılmıştı. Anlaşma 19 Kasım 2022’de 120 gün daha uzatılmıştı. Bu anlaşmanın süresi de dün itibariyle sona erdi. Rusya anlaşmanın 60 gün, diğer taraflarsa 120 gün uzatılmasını istiyorlar. Ankara ise bir orta yol bulmak için çalışıyor.
“Tahıl Koridoru Anlaşması”nın süresinin bittiği “
18 Mart
”, bizim 108 yıl önce Çanakkale Zaferi’ni kazandığımız güne tekabül ediyor. Aslında tek benzerlik “tarih” değil. İngilizlerin Çanakkale’ye taarruzlarının en önemli sebeplerinden birisi, hem Rusya’ya ihtiyaç duyduğu lojistik desteği sağlamak, hem de Rusya’dan tahıl tedariki için Boğaz yollarını açmaktı.
Birinci Dünya Savaşı
’nda Rusya İngiltere’nin,
Osmanlı Devleti
’yse Almanya’nın müttefikiydi.
1915 yılı başında uluslararası tahıl ticareti krize girmişti. Buğday fiyatlarının yükselmesi, dünyanın en büyük buğday ithalatçısı İngiltere’yi korkutmuştu. Londra’nın asıl korkusu, ülke içinde “
ekmek isyanları
” çıkmasıydı. Rusya dünyanın en büyük buğday ihracatçısıydı. Tahıl tedariki için en uygun yol ise, “
Boğazlar
” idi.
Birinci Dünya Savaşı’
nda Boğazlar’dan tahıl gönderemeyen Rusya mali çöküşün eşiğine kadar gelmişti. Şimdi olduğu gibi, Ukrayna yine “ekmek sepeti”ydi. Ukrayna buğdayının kaybı tahıl fiyatlarının yükselmesine neden olmuştu
“
Savaş Lordları ve Gelibolu Felaketi: Küreselleşen Ticaret Britanya’yı Birinci Dünya Savaşı’ndaki En Kötü Yenilgisine Nasıl Götürdü
” başlıklı kitabın yazarı
Nicholas A. Lambert
, savaş lordlarının küresel pazarda tahıl fiyatını düşürmek için askeri harekât planladıklarını belirtir. Bu plân, Çanakkale ve İstanbul Boğazları’nı Rus buğdayının tedarik akışına açmaktı
Amerikalı savaş analistlerinden
B.A. Friedman
’a göreyse Boğazlar’ın kapalı kalması Rusya’yı ayrı bir barış aramak zorunda bırakabilecekti. “Boğazlar” İngiltere ve müttefiklerinin Rusya ile iletişim kurma yeteneği üzerinde derin bir etkiye sahipti. Rusya tahılının yüzde 90’ı, tüm ihracatınınsa yüzde 50’si Batı’ya ulaşmak için Boğazlar’dan geçiyordu. Rusya’nın Avrupalı müttefiklerinin Rus tahılına, Rusya’nın ise mühimmat ve diğer malzemelere ihtiyacı vardı.
Boğazlar dışında Batı Avrupa’dan Rusya’ya malzeme göndermenin diğer yolu Atlantik’i geçmek,
Panama Kanalı
’ndan
Pasifik Okyanusu
’na, ardından da Vladivostok’a ulaşmaktı. Vladivostok’tan Batı Rusya’ya sevkiyat ise coğrafya şartları sebebiyle çok çetin zorluklar içeriyordu. Dolayısıyla İngiltere için en uygun pozisyon Boğazlar’ın ele geçirilmesiydi.
Çanakkale’ye taarruz plânının mimarıysa İngiltere Donanma Bakanı
Winston Churchill
idi. İngiltere’nin hedefi Çanakkale Boğazı’nı ele geçirdikten sonra İstanbul’u zapt etmekti. Ancak Prusyalı
General Carl Von Clausewitz
’in klasikleşmiş “
Savaş Üzerine
” başlıklı kitabında işaret ettiği gibi “
savaş sisi
” süprizlerle doluydu. En iyi savaş plânı bile sahada orijinalliğini kaybediyordu. Ne var ki Churchill İngiliz donanmasının Çanakkale Boğazı’nı zorlama kabiliyetine o kadar çok güveniyordu ki diğer bütün endişeler bir kenara atılmıştı.
İngiliz savaş planının hesap etmediği tek şey, Osmanlı-Türk askerlerinin dayanıklılığıydı. Bu bakımdan Çanakkale Savaşları bir “
dayanıklılık savaşı
”dır. Friedman’a göre “
Gelibolu Savaşı
”, savaş tarihinde bir dönüm noktasıydı. Bu kadar yüksek stratejik umutlarla çok az başka savaş başlatılmıştı. Osmanlı-Türk askerlerinin süngü ve siper savaşıysa İngiliz savaş plânından beklenen faydaları boşa çıkarmıştı. Özetlemek gerekirse Türk savunması İngiliz birliklerini dar bir alana kitlemeyi başarmıştı. Bu kitlenme İngiliz savaş stratejisini tümüyle zaafa uğratmıştı.
Çanakkale Savaşları’nın etkisi meydana geldiği savaşın çok ötesine geçti. İngilizlerin Gelibolu harekâtı, savaş tarihinin en büyük felaketlerinden biri olarak kayıtlara geçti. İngiliz stratejik vizyonunun mimarı olan Churchill’ün ise siyasi kariyeri büyük bir zarar gördü. Öte yandan Çanakkale Zaferi’nin Çarlık Rusya’sının 1917’de devrilmesinde rol oynadığı da kabul edilir.
B.A Friedman
askeri tarihteki pek çok olay gibi, süngü menzilindeki ilham verici liderliğin de ulusların plânlarını değiştirebileceğini belirtiyordu. Hiç kuşkusuz bu ilham verici liderlikte,
Yarbay Mustafa Kemal
’in ölümle sonuçlanması mukadder “
süngü savaşı
” büyük rol oynadı.
#18 Mart
#Tahıl Koridoru Anlaşması
#Winston Churchill
#Panama Kanalı
#Pasifik Okyanus
#Boğazlar
5 gün önce
Çanakkale, küresel tarihin seyrini değiştirdi
Akşener masayı ‘kalkmadan’ nasıl terk edecek?
Herkes için ADALET!
Merhaba derken...
İçerideki muhalif blok, gerçeklikten niçin koptu?
Bankacılık krizi bulaşıcı mı?
