Geçtiğimiz perşembe günü TÜİK, 2023 yılına ilişkin büyüme oranlarını açıkladı. TÜİK’in hesaplamalarına göre Türkiye ekonomisi 2023 yılının dördüncü çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre %1, bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %4 büyüdü. Böylelikle yıllık büyüme oranı 2023 yılının tamamı için %4,5 oldu.
İktisadi faaliyet kollarına göre baktığımızda en çok büyümenin %9 ile finans ve sigorta faaliyetlerinde olduğunu görüyoruz. Bu sektörü %7,8’lik büyüme hızı ile inşaat takip ediyor. Yıllık büyümeye inşaat sektörünün katkısının görece fazla olması esasen çok istenilen bir gelişme olmamakla birlikte önümüzdeki birkaç yıl büyümede inşaat sektörünün payının yüksek olmaya devam edeceğini biliyoruz. Bunun nedeni 6 Şubat Kahramanmaraş merkezli depremler neticesinde ortaya çıkan deprem bölgesindeki yeniden inşa faaliyetlerinin gerekliliği. Yani bir zorunluluktan bahsediyoruz.
Harcama yöntemiyle GSYH’nın bileşenlerine baktığımızda 2023 son çeyreğinde de büyümenin tüketim çekişli olduğunu görüyoruz. 2023’ün son çeyreğinde yerleşik hanehalklarının tüketiminin büyüme hızı %9,3 olurken 2023 yılının tamamında bu oran %12,8 olmuş. İç talebin büyümede belirgin bir etken olmasını büyüme kompozisyonu içinde çok görmek istemeyiz. Bu durum bizi büyümenin kalitesi tartışmalarına götürse de 2023 yılı büyümesinin neredeyse üçte birinin makine ve teçhizat yatırımlarından gelmiş olması da olumlu bir gelişme olarak değerlendirilebilir. Ancak yıl genelinde ithalatın büyümeyi negatif etkilediğini de not edelim.
2023 yılı için büyüme ve dinamikleri bu şekilde iken akla önemli bir soru geliyor: Peki büyüme performansı 2024 yılında nasıl olacak? Bu oldukça önemli bir soru haline geldi zira ekonomi yönetimi bir süreden bu yana bir sıkılaştırma programı uygulamaya çalışıyor. Ancak özellikle para politikası tarafında parasal aktarım mekanizmasının etkinliği istenilen düzeye getirilemediği için henüz sıkılaşmanın tam manası ile etkilerinin hissedildiğini söylemek pek mümkün değil. Muhtemelen Nisan’dan itibaren mekanizmanın etkinliğinin artırılmasına yönelik ilave adımlarla iç talepte belirgin bir yavaşlama göreceğiz. Bu da bizim büyüme tarafındaki beklentilerimizi aşağı çekecek bir gelişme olarak değerlendirilebilir.
Beklentilerimizi daha da aşağı yönlü revize etmemizin önündeki engel ise inşaat sektöründeki zorunlu canlılık olacaktır. Yukarıda da değindiğim üzere deprem bölgesindeki inşaat faaliyetlerinin uzun bir süre daha ara vermeden devam edeceğini ve büyüme kompozisyonunda inşaat sektörünün önemli bir değişken olarak işlev göreceği öngörüyoruz.
Bu konudaki son öngörüm ise Orta Vadeli Program’daki 2024 büyüme tahmini olan %4’lük oranın sıkılaşma programının etkisi ile oldukça iyimser kalabileceği. Yani 2024 yılının genelinde muhtemelen OVP’deki tahminin oldukça altında bir büyüme göreceğiz.
