Geçen haftaki köşe yazımda futbol kulüplerinin ekonomik olarak nasıl borca batık hale getirildiğini anlatmaya çalışmıştım. Bugün de bu borca batık durumdan nasıl kurtulabileceklerini anlatmak istiyorum. Aslında, önceki yazımda “Bugün Türk futbolunda alt yapı değil üst yapı problemi var demek ne kadar yanlış olur?” diye ifade ederek, futbol kulüplerinde bir yönetme sorunu olduğunu özellikle vurgulamak istemiştim. Kulüplerimiz kötü yönetim sonucu borç sarmalına girmişlerdir ve mevcut yapıları ile bu borçları ödeme kabiliyetleri oldukça düşüktür.
Öncelikle kulüplerin hukuki statülerine bakmamız lazım. Toplam borçları 14 Milyar TL’ye ulaşmış kulüplerimiz 2020 yılında hala dernek şeklinde yönetilmektedir. Örneğin İngiltere’de, İtalya’da kısmen Fransa’da şirket sahipliği modeli vardır. Her ne kadar ülkemizde de Sportif A.Ş.’lerle finansal yapı yönetilmeye çalışılsa da o şirketlerin yönetimine de dernek genel kurullarında seçilen yönetimler hakim olmaktadır. Dolayısıyla, burada temel sorunun kulüplerimizin yönetilme modeli olduğu artık çok nettir.
Çözüm yönetim modelinin değişmesindedir. Kulüplerimizin sahiplerinin belli olmasıdır. Dernek mantığıyla bu bütçelerin yönetilmesi artık mümkün değildir. Kulüplerin sahipleri (hissedarları) olmalıdır ve kulüp sahibi tarafından yönetilmelidir. O zaman başarısızlık durumunda sorumlular da belli olacak, sonucuna da katlanacaktır. Avrupa’da örnekleri vardır ve başarı ortadadır.
Bugün İngiliz Premier Ligi bu konuda örnek gösterilebilir. Marka değerlendirme kuruluşu Brand Finance’in yaptığı araştırmaya göre, marka değeriyle dünyanın en değerli 10 kulübünün 6’sını İngiliz takımları oluşturdu. İlk onda iki İspanyol, birer Fransız ve Alman takımı yer alıyor.
Süper Lig’in ise marka değeri 4 milyar TL’ye ulaşmış durumda. Brand Finance’in 2016’da yaptığı araştırmada, Türk futbolunun en değerli markası 116 milyon dolar ile 39’uncu sıradaki Galatasaray olmuş. O tarihten bu yanaysa hiçbir Türk futbol kulübü 104 milyon dolarlık marka değeri ile kapanan listede kendine yer bulamadı.
Kulüplerin ciddi sportif başarı elde edebilmeleri için gerekli olan sermayenin sağlanması, bunun için de mevcut borçluluklarının çözülmesi gerekir. Bankalar Birliği’nin yeniden yapılandırma önerisi belki başlangıç için iyi düşünülmüş bir yol olabilir. Ancak sorunun esasına inilerek, bu borçların nasıl ödenmesi gerekeceği konusuna çözüm aramak lazım. Herkesin bilmesi gereken şey kulüplerin bu borçlarla yaşama şansı çok zor. Bu yüzden öncelikle bu borçların uzun vadede ödenmesini sağlayacak fon bulunmalıdır.
Yine, yayıncı kuruluşla görüşülerek yayın gelirleri ıskonto edilerek, yurt dışı fon kuruluşlara yayıncı kuruluş temlik vererek uzun vadeli fon sağlayabilir.
Türkiye liglerinde 246’sı süper ligde olmak üzere toplam 435 yabancı futbolcu oynamaktadır. Bunların tahmini maliyetleri yaklaşık bir milyar dolar civarındadır. Son beş yıldır dört büyükler dahil hiçbir futbol kulübümüzün Avrupa başarısı yok. Türkiye Süper liginde de dört büyüklerin tahtı sallanıyor. Öyleyse bu kadar yabancı futbolcuya ne gerek var?
Kulüplerimiz için en önemli finansal kaynak, ivedilikle ellerindeki yabancı futbolcuları satarak kaynak yaratılmasıdır. Tabi yabancı transferinde kaliteyi sağlamak için de kendi ülkelerinde milli formayı giyen futbolcuların transferi gibi şartlar getirilmesi uzun vadede futbolumuza hem kalite hem de finansal güç sağlayacaktır. Ayrıca Süper lig dışındaki liglere de yabancı futbolcu transfer yasağı getirilmesi gerekir. Bugün Hatay Spor’da dokuz yabancının, Adana Demir Spor’da 15 tane yabancı futbolcunun izahı yoktur.
Bu ve benzeri öneriler hükümetin, federasyonunun ve kulüplerin ivedilikle ele alarak borçların nasıl ödeneceği bağlamında mesai harcaması gereken hususlardır. Sürdürülemez durumdaki mevcudun değişmesi gerekmektedir.
