İmsak ve iftar vaktini haber vermek için yapılan top atışları, Ramazan’ın en önemli geleneklerinden biri olarak yakın döneme kadar devam ediyordu. Günümüzde eskisi kadar rağbet görmese de ilk topun nasıl ve neden atıldığını İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nden Prof. Dr. Nurettin Gemici anlattı. Top atışı geleneğinin tarihte ilk kez Osmanlı’da başladığını belirten Gemici, “1800’lü yıllarda mikrofon ve hoparlör olmadığı için ezan sesi belli bölgelere çok kolay ulaşamıyordu. Bu yüzden, halkın vaktin girdiğine emin olması için top atışı geleneği başlatıldı. Böylece tarihimizde ilk top atışı, Osmanlı zamanında 1821 yılında Anadolu Hisarı’nda gerçekleşti” dedi.
İKİ YAKADA DA ATILIRDI
- Top atışlarının her iki yakanın farklı noktalarında atıldığını belirten Gemici, şu bilgileri verdi: “Böyle kıymetli bir hizmet, Ramazan’ın 30 günü boyunca İstanbul’un çeşitli bölgelerinde yapılırdı. Osmanlı arşiv belgelerinde yer alan bilgilere göre top atışları; İstanbul’un Avrupa yakasında Dolmabahçe Sarayı, Seraskerlik, Genelkurmay Dairesi, Beyazıt, Tophane, Beyoğlu ve Rumeli Hisarı gibi bölgelerde yapılırdı. Anadolu yakasında ise Macar, Poyraz, Riva ve Şile’de; Rumeli tarafında ise Kilyos ve Papaz Burnu mevkilerinde iftar ve sahur vakitleri için atışlar yapılırdı.”
ADABI VARDI
Ramazan’da atılan toplar ve top atışı yapan görevlilerin özenle seçildiğini belirten Gemici, “Top atışları için askeriyeye ait dayanaklı toplar kullanılırdı. Ayrıca topçuluk mesleğinde tecrübeli topçu askerler tarafından atış yapılırdı. Acemi askerlerden yaralananlar ve ölenler olduğundan buna çok dikkat edilirdi. Sultan II. Abdulhamid Han devrine ait bir belgede, şu ibareler yer alıyor; ‘Bu işte, askeriyeye ait dayanaklı toplar kullanılarak ve tecrübeli askerler görevlendirilerek…’ Böylece muhtemel kazaların önüne geçilmeye de çalışılıyordu” diye konuştu.
