Günümüzde alışveriş merkezleri, havaalanları, yeraltı treni ve tren istasyonları başta olmak üzere pek çok kamuya açık yerde katlar arasında kesintisiz erişimi sağlamak amacıyla yürüyen merdivenler kullanılmaktadır. Bu merdivenlerin sürekli yükleme altında kullanılması, belirli dönemlerde bakımını ve kontrol edilmesini gerektiriyor. Bakım ve kontrol yapılmayan donanımlar kötü sonuçlar doğurabiliyor. Ülkemizde ve dünyada yürüyen merdiven kazalarının birçoğu ölümle sonuçlanıyor. Uzmanlar yürüyen merdivenler konusunda devletin yasal düzenlemeler yaptığını ve kontrollerin mutlaka yapılması gerektiğini söylüyor.
Her yıl yüzlerce çocuk yürüyen merdivenlerde yaralanıyor. Yaralanmaların yarıdan fazlasını merdivenlerden düşme ya da merdivenlerin keskin metal kenarlıklarına dokunulmasından kaynaklanan kazalar oluşturuyor. Ancak en büyük tehlike vücudun bir kısmının hareket eden merdiven ile sabit duran merdiven duvarı arasına sıkışarak kopma riskinin oluşu. Bu da ölümlü kazalara sebebiyet veriyor.
Yürüyen merdiven, basamakları sürekli olarak dönen bir düzenek üzerine yerleştirilmiş, elektrikle çalışan merdivendir. İnsanları yukarı ya da aşağı taşımaya yararlar. Asansörlere göre daha fazla insan taşıyabilirler.
Peki, bu yürüyen merdivenlerdeki yasal mevzuat nedir? Piyasa Denetim ve Gözetimini kimler yapıyorlar? Ruhsatlandırmalar nasıl yapılıyor? Standarttı var mıdır? Kazalar nerelerden kaynaklanıyor? Nerelere dikkat edilmelidir?
Yürüyen Merdiven, Yürüyen Bant ünitelerinin başta imalatı, taahhüdü ve montajı sonrasında bakımı, arızası, onarımı ve denetimi sırasında meydana gelebilecek kazalar önlenmelidir. Yürüyen merdiven ve yürüyen bant eğer standartlarda süre belirtilmemişse 1 yıl içerisinde bakım, onarım ve kontrol işlemlerinin yapılması zorunlu hale getirilmiştir. Kontrol, bakım ve onarım işlemleri TS EN 13015 standartlarında belirtilen şartlara göre yapılır. Bu konuda mevzuat ve yönetmelik Çalışma ve Sosyal Güvenlik bakanlığı tarafından 25 Nisan 2013 tarihli, 28628 sayılı yönetmelik ile belirlenmiştir. Bu Yönetmelik; 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 30 ve 31 inci maddeleri ile 9/1/1985 tarihli ve 3146 sayılı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 2 ve 12 nci maddelerine dayanılarak ve 3/10/2009 tarihli ve 2009/104/EC sayılı Avrupa Birliği Direktifine paralel olarak hazırlanmıştır.
Yaklaşık 6 ton ağırlığa kadar çıkan yürüyen merdivenler, insanların kalabalık olarak kullandığı AVM, tren istasyonu, havalimanı gibi mekânlarda artık yoğun olarak kullanılmakta. Bu da, donanımların sürekli olarak bakımını, onarımını ve TSE standartlarında kontrolünü zorunlu kılıyor. Bu işlemlerin yapılması için devlette üstüne düşeni yapıp, gereken yasal düzenlemeyi yapmış durumda. Yürüyen merdivenler konusunda bağımsız bir denetleme kuruluşunda görevli Mesut Menderes Karaboğa sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada bakım ve onarım yapılmayan merdivenlerin tespiti için ipuçları paylaştı. Karaboğa, “Yürüyen Merdivenlerin üzerinde A Tipi Denetim kuruluşlarına ait Denetim tarihlerini belirten etiketler bulunur." sözleriyle vatandaşları bilgilendirdi.
İstanbul gibi kalabalık şehirlerde yürüyen merdivenlerde yürümek, ilerlemek ve beklemek bazı kurallara göre yapılmalıdır. Aksi halde sıkışıklık artar ve merdivenlerde bile trafik sorunu yaşanabilir. Örneğin disiplinli ve düzenli olmaları ile tanınan Almanlar ve Avusturyalılar yürüyen merdivende yürüme ve bekleme işini kurala dökmüşler: “Rechts stehen, links gehen." (Sağda durunuz, soldan yürüyünüz.) Yürüyen Merdiven ve Bantlara binerken dikkat edilmesi gerekenler:
- *Yürüyen merdivenlerin alt ve üst sahanlıklarında acil durdurma butonu olduğunu unutmayın.
- *Basamakların/bandın hareket yönüne dikkat edin.
- *Çocukları, çanta ve paketleri diğer elinizle dikkatlice tutun.
- *Hareket etmekte olan basamağın tam ortasına basın ve aynı anda yürüyen el bandını tutun.
- *Ceket, palto, uzun aksesuar, gevşek ayakkabı bağı gibi, giysi ve uzantılarını basamak ve kenarlarından uzak tutun.
