2020 yılına girerken dünyanın en önemli konularının başında ABD ve Çin arasındaki ticaret savaşları ile Birleşik Krallık’ın AB’den ayrılması anlamına gelen Brexit geliyordu. Herkes bu iki konunun 2020 yılında nasıl sonuçlanacağı üzerine kafa yorarken, dünyada bütün her şeyi tersine çeviren Kovit-19 virüsü 2020 yılının başında piyasalara bomba gibi düştü. Artık bütün ülkelerin kapanmaya gittiği, uluslararası ticaretin neredeyse durduğu, bütün seyahatlerin iptal edildiği, sağlık hizmetlerinin tamamen öne çıktığı bir durumla karşı karşıya kalındı. Küresel piyasaların durma noktasına gelmesiyle ABD ile Çin arasındaki ticaret savaşlarının önemi de azaldı.
İngiltere ve bazı Avrupa ülkelerini çok olumsuz etkileyen Kovit-19 virüsü nedeniyle AB ve Birleşik Krallık arasındaki görüşmeler de sıkıntılı bir şekilde devam etti. Nihayetinde 2020 yılının sonuna gelindiğinde İngiltere’de Başbakan Johnson, parlamentoda oy çokluğuyla onaylanan Brexit sonrası AB ile varılan serbest ticaret anlaşmasını onayladı.
Böylece, 1 Ocak 2021 tarihinde 27 ülkeli AB ile Birleşik Krallık arasında ticari, hukuki ve güvenliğe ilişkin konularda yeni düzenlemeler yürürlüğe girdi. İngiltere’nin Avrupa Birliği (AB) ile yaklaşık 50 yıldır devam eden birlik üyeliğine dayanan bağları, Brexit sürecinin resmiyet kazanmasından neredeyse bir yıl sonra fiilen sona ermiş oldu.
Bu gelişmeler sonucunda Avrupa Birliği ile ticaret anlaşmasına varan İngiltere, bu anlaşmanın tamamlanmasının ardından ilk serbest ticaret anlaşmasını Türkiye ile imzaladı. Bu anlaşma İngiltere’nin Brexit sonrası 62 ülkeyle imzaladığı serbest ticaret anlaşmaları içinde ticari hacmi açısından Japonya, Kanada, İsviçre ve Norveç’in ardından 5. sırada yer alıyor.
Brexit ile Avrupa Birliği’nden ayrılmadan önce İngiltere ve Türkiye arasındaki ticaret ilişkileri, 1995 yılında AB ile Türkiye arasında kabul edilen ve 1996 yılında yürürlüğe giren Gümrük Birliği Kararı ile düzenleniyordu. Dolayısıyla, yapılan bu anlaşma, Türkiye’nin Gümrük Birliği Anlaşması’ndan sonraki en önemli ticari anlaşması oldu. Türkiye, bu anlaşma ile Gümrük Birliği’nin 25 yıl boyunca getirdiği kazanımları korumuş oldu. İki ülke arasındaki ticaret alanındaki belirsizlikler de böylece ortadan kalkmış oldu.
Anlaşmaya göre, sanayi ürünlerindeki gümrük vergisi sıfırlandı. Tarım ve işlenmiş tarım ürünlerinde AB ile mevcut tavizler ölçeklendirilerek yeni ticari ilişkilere yansıtıldı. Anlaşmaya eklenen bir hüküm ile hizmet, yatırım ve ileri tarım tavizleri gibi alanları da içerecek şekilde STA kapsamının yakın zamanda genişletilmesi üzerine mutabık kalındı. Eğer bu anlaşma imzalanmamış olsaydı, Birleşik Krallık’a yapılacak ihracatın yaklaşık %75’i vergi yüküyle karşı karşıya kalacak ve bundan dolayı da 2,4 milyar dolara varan bir zarar oluşacaktı.
En büyük 3. ticaret ortağımız olan Birleşik Krallık ile 2019 yılında 17,1 milyar dolarlık ticaret gerçekleştirilmiştir. Bunun 11,5 milyar dolarını Türkiye’nin ihracatı, 5,6 milyar dolarını ise Türkiye’nin ithalatı oluşturuyor. Birleşik Krallık, Almanya’dan sonra en çok ihracat yaptığımız ikinci ülke konumunda. Türkiye ise Birleşik Krallık’ın en çok ithalat yaptığı 9’uncu ülke konumunda. Türkiye, İngiltere’ye ticaretinde fazla veren bir ülke konumunda.
Pandemiye rağmen ise 2020 yılının Ekim ayına kadar Türkiye İngiltere’ye 9,01 milyar dolarlık ihracat yaparken İngiltere’den 4,5 milyar dolarlık ithalat yaptı. Yine, 2002-2019 yılları arasında, Birleşik Krallık’taki Türk yatırımları 2 milyar 969 milyon doları bulurken, aynı dönemde Birleşik Krallık’ın Türkiye’deki yatırımları 11 milyar 120 milyon dolara yükseldi.
Dolayısıyla, bu anlaşma sadece İngiltere’yle ticaretinde fazla veren Türkiye açısından değil aynı zamanda ekonomik sıkıntı içerisindeki İngiltere için de önemli. Çünkü Türkiye’nin önemli miktardaki ithalatı sayesinde, İngiltere’nin otomotiv ve çelik gibi imalat sanayisindeki binlerce istihdamı devam ettirme imkanı artıyor.
Özetle, bu anlaşmayla birlikte iki ülke arasındaki ticaret daha da derin bir boyuta ulaşacak ve Türk ekonomisi ciddi katkılar sağlayacaktır. Öyle ki Birleşik Krallık-Türkiye arasındaki STA ile 2 yıl içerisinde 45-50 milyar dolar seviyesinde bir ticaret hacmi hedefleniyor.
