Siyasi partilerin seçim vaadlerinin maliyetlerini uzmanlara sorduk. Eski Gelir İdaresi Başkan Yardımcılarından Nazmi Karyağdı ve Bülent Taş, Yeni Şafak için vaadleri vergisel açıdan inceledi. İki duayen isim; Türk vergi sisteminin ekonomik büyümeyi destekleyici, vergi adaletini sağlayıcı, bütçe giderlerini sağlam ve sürdürülebilir kaynaktan elde edici, gelir dağılımına olumlu katkı veren yönde organik bir vergi reformuna tabi tutmak gerektiğine dikkat çekti. Nazmi Karyağdı ve Bülent Taş, liderlerin vaatleri ile ilgili şu tespitleri yaptı:
MANTIK YANLIŞ
“Bütünsel bir bakış açısı yok. Çok parçalı, ekonomik, sosyal, kamu maliyesi ve gelir dağılımı konuları arasında bir ahenk gözetilmemiş. Böylece organik değil, inorganik bir tablo var. Verginin toplanmasının önemi yok. Kimlerden vergi alınmayacağını anlatıyorlar. Bu popülist yaklaşımla klasik olarak ‘Az kazanandan az, çok kazanandan çok vergi alınacak’, ‘Kayıt dışı ekonomi önlenecek’ gibi vaatleri sıralıyorlar, ancak nasıl yapacağını anlatamıyorlar. Ekonomik temeli olan sorunlara çare olarak vergi almamak, muafiyet tanımak gibi öneriler sıralıyorlar. Adeta köy bakkalında başı, dişi ağrıyan, ateşi yükselen herkese ‘Gripin’ satıyorlar. Global piyasalarda oluşmaya başlayan ‘Yeni Ekonomi’ düzenin sonucunda ortaya çıkacak vergilendirmeye değinemiyorlar. Uluslararası vergilendirme, e-ticaret, dijital ekonomi gibi yeni ekonomiye dair kavramlar, vergi politikası veya vergi aksiyonu lider adaylarının gündemlerinde yer bulmuyor.”
ORGANİK REFORM ŞART
Karyağdı ve Taş, 2023 ve sonrası ‘Güçlü Türkiye’sini hayata geçirebilmek için ise ‘organik vergi reformu’ yapılması gerektiğine dikkat çekiyor. Atılması gereken adımları şu ana başlıklarla sıralıyorlar: Tüm istisnalar kaldırılmalı. Vergi oranı yüzde 10’a indirilmeli. Muafiyetler minimum olmalı. Yabancı yatırımcıların vergilendirilmesinde vergi anlaşmalarına, vergi güvenlik müesseselerine işlerlik kazandırılmalı.
GELİR VERGİSİ ORANI %10’DAN BAŞLAMALI
İstisnalar kaldırılmalı. Kentsel rantlar enflasyondan arındırılarak tamamı vergilendirilmeli. Gelir vergisi tarifesinin ilk oranı yüzde 10’dan başlamalı, basamaklar arası anlamlı açılmalı. Emek, sermaye ve rant gelirlerinin vergilendirilmesinde yeknesaklık sağlanmalı. Özgür beyan temel olmalı ve herkes elde ettiği gelir nedeniyle e-beyan vermeli. Beyan usulü esas olmalı, stopaj istisna olmalı.
MÜKELLEFE KDV İADESİ
Tüketim yerinde vergilendirme olmalı, bunun dışındaki tüm istisnalar kaldırılmalı. KDV’de standart oran yüzde 15 olmalı. Çok sınırlı sayıda sadece temel tüketime yönelik maddeler yüzde 8 olmalı, yüzde 1 oran kaldırılmalı. KDV’de tahsilat esasına geçilmeli. Tahsil edilen KDV Hasılat KDV sayılmalı. Ödenen KDV’de ise ‘İndirim KDV’ dikkate alınmalı. Dürüst mükellefleri cezalandıran ‘Özel Esas’ uygulaması kaldırılmalı. Mali milat ilan edilerek, bu tarihten sonra doğacak devreden KDV mükelleflere iade edilmeli.
“ÖTV KALKSIN” ÖNERİSİ
Enerjiden alınan ÖTV ve diğer vergiler yeknesaklaştırılmalı ve tümünde vergisiz satış bedeli yüzde 5 ile sınırlandırılmalı. Araçlarda ve beyaz eşya grubundaki ÖTV kaldırılmalı. ÖTV ağırlıklı olarak sigara ve alkollü içeceklerden alınan vergi haline getirilmeli. Vergi Usul Kanunu kaldırılmalı, yerine Dijital Vergi Usul Kanunu getirilmeli. Belge düzeni takibi yerine, nakdi takip anlayışına geçilmeli. Uzlaşma müessesesi otomatik indirim müessesesine dönüştürülmeli. Vergi affı yapılamayacağı anayasada hükme bağlanmalı. Vergi incelemesi için zaman aşımı 3 yıla indirilmeli, en geç 3 yıl içinde inceleme yapılabilmeli.
Muhalefet vaadleri gerçeklikten uzak
Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek, 24 Haziran seçimlerine girecek siyasi partiler ile cumhurbaşkanı adaylarının vaatlerini değerlendirirken rakamlar da verdi. Şimşek, AK Parti’nin emeklilere iki bayramda ikramiye, bazı meslek gruplarına 3600 ek gösterge, 65 yaş aylığı alanların maaşlarının ikiye katlanması gibi ekonomik vaatlerinin bütün maliyetinin 30 milyar liranın altında olduğunu söyledi. Muhalefetin vaatlerinin maliyetinin ise 200 milyar ile 400 milyar lira arasında değiştiğine işaret eden Şimşek, bunun AK Parti’nin vaat maliyetlerinin ortalama 10 katına denk geldiğini belirtti. Şimşek, “Bu gerçeklikten, uygulanabilirlikten uzak” dedi.
- Vergi dairelerine avukat
- Mükellef hakları etkin şekilde korunmalı. Bunun için vergi dairesi içerisinde ‘Mükellefin Avukatı’ birimi kurulmalı. Tıpkı iktisadi kıymetlerdeki faydalı ömre dayalı amortisman oranları gibi işletmeler için fire ve zayiat oranları getirilmeli.
Damga vergisi kalkmalı
Sözleşmeler üzerinden alınan damga vergisi ve yurt dışı çıkış harcı kaldırılmalı. Belediye vergileri, harçları sadeleştirilmeli. Motorlu taşıtlar vergisinin tahakkuk ve tahsili belediyelere bırakılmalı.
İletişim yükü çok ağır
Tüm iletişim hizmetleri üzerinden alınan özel iletişim vergisi kaldırılmalı. Diğer vergi benzeri yükler önemli ölçüde azaltılmalı. Haberleşme vergisi kaldırılmalı.
