Eniştesi Sultan Abdulaziz’in intihar süsü verilerek öldürülmesinde parmağı olduğu düşünülen başta Hüseyin Avni Paşa olmak üzere olmak üzere darbeci paşalara süikast düzenleyen Kolağası Çerkes Hasan geçtiğimiz hafta bir kez daha anıldı.
Nesilden nesile söylenen bu türkü tıpkı 15 Temmuz şehitlerimizden Ömer Halisdemir gibi sessiz bir kahraman askerin hikâyesine uzanıyor. Osmanlı’nın en iyi askerlerinden biri olan Çerkes Hasan, Sultan Abdulaziz’in aynı zamanda kayınbiraderidir. İntihar süsü verilerek Sultan Abdulaziz’in öldürülmesi ve ardından da büyük üzüntü yaşayan ablasının vefatından çok etkilenen Çerkes Hasan henüz 26 yaşındadır ve gençliğin de verdiği bir öfkeyle buna sebep olanlardan hesap sormaya karar verir. Bir gece paşaları evlerine baskın yaparak öldürür. Bunun üzerine yakalanarak ertesi gün Beyazıd Meydanı’nda asılır. Ancak kahramanlığı nesilden nesile anlatılan Çerkes Hasan günümüzde ise asılmasından duyulan üzüntünün dile getirildiği Çerkes Hasan Türküsü ile bilinir. Bugün Edirnekapı’da özel bir mülkiyette bulunan bölgede mezarı bulunan Çerkes Hasan’ın mezarını 2. Abdülhamid yaptırmıştır.
Padişahın öcünü aldı
Geçtiğimiz hafta 15 Temmuz şehitlerinin anılırken Çerkes Hasan da yapılan bir etkinlikte bir kez daha gündeme geldi.
Eyüpsultan’da Yeni Dünya Vakfı Genel Merkezi’nde düzenlenen “Eyüpsultan’ın Ebedî Sakinleri” serisinin geçtiğimiz hafta anılan ismi Kolağası Çerkes Hasan idi. Sultan Abdülaziz Han ve Darbeci Paşalar kitabının yazarı Can Alpgüvenç, Çerkez Hasan’ın Sultan Abdülaziz’i katleden darbecilere karşı verdiği büyük mücadeleyi anlattı. Tarihçi yazar Can Alpgüvenç, "Sultan Abdülaziz’in hayatını yazarken ve ona başta Hüseyin Avni Paşa olmak üzere darbeci paşalar tarafından yapılan bet ve canavarca muameleleri görürken Çerkez Hasan’ın da kahramanlığına, yiğitliğine, cengâverliğine şahit oldum. Darbeciler padişahı tahtından indirmekle yetinmemiş, iki bileğini de keserek acımasızca katletmişlerdi. İşte Çerkez Hasan bu mazlum padişahın öcünü aldı, darbecilere haddini bildirdi. Bugün Kolağası Çerkez Hasan, maalesef unutulmuş büyük bir değerimiz ama onu yeniden yeni nesillerimize tanıtmak mecburiyetindeyiz.” dedi. Alpgüvenç, Çerkez Hasan’ın hayatını ve hizmetlerini etraflıca anlattı, yüksek cesaretinden, kutlu şehadeti göze alan üstün mücadelesinden bahsetti. Değerli bestekâr, udî Hüseyin İpek de, cengâverimiz adına yakılan “Çerkez Hasan Türküsü”nü uduyla seslendirdi. Dinleyicilere Hasan’dan Ömer Halisdemir’e Yarım Aşklar Ülkesi adlı romanı armağan edildi.
Çerkes Hasan kimdir?
1850 yılında Silivri’de doğan Çerkez Hasan’ın babası İsmail Bey, Rus zulmünden dolayı Kuzey Kafkasya’dan Anadolu’ya yerleşmiş bir Çerkez Beyi’ydi. Bahriye İdadisi’ne giren ve okulun kara kısmına geçerek teğmen olan Çerkez Hasan, zabit olduktan sonra askerî kabiliyetleriyle göz doldurdu ve padişahın takdirini kazandı. Ablası Nesrin Kadınefendi de Sultan Abdülaziz’in zevcesiydi. Şura-yı Askerî yaveri iken padişahın büyük oğlu Yusuf İzzeddin Efendi’nin yaverliğine getirildi. Padişah Abdülaziz, 30 Mayıs 1876 tarihinde gözlerini kan bürümüş bazı darbeciler tarafından tahtından indirildi, sonra da katledildi. Bu cinayete ise “intihar” süsü verdiler. Alçak cuntanın başında Hüseyin Avni Paşa vardı. Çerkez Hasan, padişaha ve ablasına yapılan kötü muameleleri ve ihaneti hazmedemedi, planını kurdu ve silahlandı. Önce Hüseyin Avni Paşa’nın Kuzguncuk’taki konağına gitti. Onun Mithat Paşa’nın konağında diğer paşalarla birlikte toplandıklarını öğrenince döndü. Darbeci paşalar, Mithat Paşa’nın Beyazıt’taki konağında 15 Haziran gecesi buluşmuştu. Konağa giren Çerkez Hasan, toplantı hâlinde olan paşalara baskın yaptıktan sonra Hüseyin Avni Paşa ve Raşit Paşa’yı öldürdü, Ahmet Paşa’yı da yaraladı. Kolağası Hasan, içeri giren askerlere ise kıyamadı ve teslim oldu. Alelacele mahkeme kuruldu. Cezası “idam” olarak açıklandı. Ertesi günü de Beyazıt Meydanı’nda cezası infaz edildi.
Kabrini Abdülhamid Han yaptırdı
Sultan İkinci Abdülhamid Han, darbeci paşalara haddini bildiren bu yürekli askeri hiç unutmadı, tahta oturduktan sonra onun için Edirnekapı’da bir mezar yaptırdı. Kabir taşında şu sözler yazılıdır: “Ümera ve guzât-ı çerâkiseden İsmail Bey’in oğlu olup harb okulunu bitirip, kıdemli yüzbaşı rütbesinde iken genç yaşında velinimeti uğrunda fedâ-yı cân eden Çerkez Hasan Bey’in kabridir.” Ancak bugün bakımsız bir halde olan kabrine ziyaretçi de kabul edilmiyor.
