|
İş sözleşmesinin süreli feshi ve ihbar tazminatı

"İş Hukuku"nun iş sözleşmesinin haksız ve geçerli nedenlerle feshine ilişkin önemli kurumlarından birisi de ihbar tazminatıdır. İhbar tazminatı, İş Kanunu''nun "süreli fesih" düzenlemesi uyarınca iş sözleşmesinin işveren veya işçi tarafından tek taraflı irade açıklamasıyla sona erdirilmesinden doğan bir tazminattır. Sözkonusu maddede yer alan hükümlere göre, belirsiz süreli iş sözleşmesi, taraflardan biri tarafından feshedilecekse; işçinin işi altı aydan az sürmüş ise iki hafta, altı aydan birbuçuk yıla kadar sürmüş ise dört hafta, birbuçuk yıldan üç yıla kadar sürmüş ise altı hafta, üç yıldan fazla sürmüş ise sekiz hafta önce, karşı tarafa bildirilmesi gerekmektedir. Belirtilen bildirim önelleri hem işçiye hem de işverene tanınmıştır. İstifa ederek işten ayrılan işçi de bildirim öneline uymakla yükümlüdür. İşten ayrılan işçi, bildirim öneline uymadan iş sözleşmesini feshederse, ihbar tazminatı ödemek zorunda kalır. "Bildirim şartına uymayan taraf, bildirim süresine ilişkin ücret tutarında tazminat ödemek zorundadır. Tazminatın hesabında esas ücrete ek olarak işçiye sağlanmış para veya para ile ölçülmesi mümkün sözleşme ve kanundan doğan menfaatler de göz önünde tutulur.

İhbar tazminatı, işçinin işyerindeki çalışma süresine, yani kıdemine göre uyulması gereken bildirim süreleri göz önünde tutularak hesaplanmalıdır. İhbar tazminatının hesabında fesih anındaki ücret esas alınır. Yargıtay''a göre de ihbar tazminatı hesabının fesih tarihindeki ücretler nazara alınarak yapılması gerekmektedir. Bu nedenle, ihbar tazminatının hesaplanmasında esas alınacak işçi ücretinin içine, para veya eşya biçiminde yapılan ve devamlılık arz eden her türlü ödeme girmektedir. Buna karşılık, ihbar tazminatının belirlenmesinde arızi olmayıp, devamlılık arz eden ödemeler nazara alınacaktır. Bu nedenle Yargıtay, devamlılık göstermeyen temettü ikramiyesi ile jestiyon priminin ihbar tazminatında dikkate alınmayacağını kararlaştırmıştır.

İhbar tazminatı miktarı hesaplanırken, yukarıda açıklandığı şekilde belirlenen ücretin bir günlük tutarı bulunacak; bu tutar, ilk önce 7 gün, daha sonra da işçinin kıdemine göre 2-8 hafta sayısı ile çarpılacaktır. Eğer iş sözleşmesiyle bildirim süreleri artırılmışsa, bu takdirde ihbar tazminatının bu arttırılmış sürelere göre hesaplanması gerekecektir. Çünkü bildirim sürelerinin asgari olduğunu öngören ve bunların sözleşmeyle arttırılabilmesine olanak tanıyan düzenlenme karşısında sözleşmeyle arttırılan sürelerinin ihbar tazminatının hesabında dikkate alınmayacağı ileri sürülemez. Nitekim Yargıtay''a göre de ihbar tazminatı, ihbar önellerine ait ücret olup, toplu iş sözleşmesiyle ihbar önellerinin arttırılması durumunda ihbar tazminatının da bu arttırılmış süreler göre hesabı gerekmektedir.

Kıdem tazminatından farklı olarak ihbar tazminatının zamanında ödenmesi halinde uygulanacak faiz konusunda özel bir düzenleme bulunmadığından, davalı daha önce temerrüde düşürülmemişse dava tarihinden, ihtarname çekilerek temerrüde düşürülmüşse ihbarnamedeki sürenin bitimi tarihinin ertesi gününden itibaren yasal faiz yürütülecektir.

Kısaca, ihbar tazminatı hesaplanırken işçiye ödenen giydirilmiş brüt aylık ücretinin günlük tutarı veya iş sözleşmesiyle belirlenen hakedişe esas günlük giydirilmiş brüt tutarı dikkate alınır. Giydirilmiş brüt ücretten kasıt işçiye verilen ikramiye, prim, yakacak yardımı vb… çıkarlardır. Yani ihbar tazminatının hesaplanmasında işçinin temel günlük ücretine ilaveten sağlanmış bulunan para ve parayla ölçülmesi mümkün akdi ve kanundan doğan menfaatler de göz önünde tutulur. İhbar tazminatı, işçinin işyerindeki kıdemine uygun bildirim süresi ölçüt alınarak en son alınan brüt kazançları üzerinden hesaplanacaktır. İhbar tazminatının ödenme tarihinde işçinin yıllık kümülatif gelir vergisi matrahı hangi tevkifat dilimine giriyorsa, bu tevkifat oranı üzerinde gelir vergisi ve yine brüt kazanç üzerinden %0,6 oranında damga vergisi kesintisi de yapılır.

15 yıl önce
İş sözleşmesinin süreli feshi ve ihbar tazminatı
Efendimiz’in (sav) Zekatı-1
Milyonlar milyarlar havada uçuşuyor
Sandık başına giderken…
Operadaki Hayalet’in “kehaneti” gerçekleşirse…
Ayasofya’yı açan adama vefa zamanı