Kamu mühendislerinin sorunlarını uzun süredir gündeme getirdiğimi okuyucularım bilmektedir. Memur-Sen Konfederasyonu tarafından hazırlanarak yayımlanan “Mühendislik Meslek Kanunu ve Teknik Hizmetler Sınıfının Sorunları Paneli/Çalıştayı Raporu” kamu mühendislerinin sorunlarının gündeme getirilmesi açısından oldukça değerlidir. Bu yazımızda raporda dikkat çeken hususlara yer vermeye çalışacağız.

Kamuda çalışan mühendis ve mimarlar başta olmak üzere tüm teknik elemanların kamuoyunda saygınlığının korunması günümüz ve gelecek şartlar da gözetilerek yenilikçi, ihtiyaçları karşılayacak şekilde sosyal adaletsizliğin giderilmesi, ülkemizi küresel çapta üretim ve ihracat ekonomisinde güçlü kılması için oldukça önemlidir.

Bu çerçevede, Teknik Hizmetler Sınıfı personeli, geçmiş dönemler itibariyle emsal ya da benzer görev, sorumluluk, eğitim ve yetki sahibi personel ile eşit ya da aralarında büyük oransal farklılıklar bulunmayan maaş/ ücret almaktaydı. Yeni mesleklerin ortaya çıkması ya da bazı meslek alanlarına ilişkin ihtiyaçların artması personel istihdamında ya da görevlerin zorluğunda ortaya çıkan farklılıklar maaş/ücret seviyelerinde de farklılaşmalara neden olmuştur.

Bu farklılaşmanın tek sebebi ya da gerekçesi görev, personel ve sorumluluğa ilişkin arz-talep dengesi değil aynı zamanda bazı personele, yöneticilere, üst düzey karar alıcıların maaş/ücretlerine iyileştirmeler yapılmasından kaynaklanmaktadır.

Anayasanın 55. maddesi ile Devlete yüklenen “çalışanların yaptıkları işe uygun adaletli bir ücret elde etmeleri için gerekli tedbirleri alma” yükümlülüğü çerçevesinde ücretlerinin, mühendis mesleğine yaraşır hale getirilmesi gerektiği açıktır. Bu haklı talep, toplu sözleşme görüşmelerinde hak ettiği karşılığı bulamamış, kamu mühendisleri hak etmiş olduğu statüye kavuşturulamamış, özlük ve mali haklarında bir iyileştirme yapılamamıştır.

Kamu mühendislerinin ana başlıklar halinde sorunları şu şekilde özetlenebilir:

1- Aşırı iş yükü ve üst düzey sorumluluk altında çalışılması,

2- Mali haklara ve özlük haklarına ilişkin sorunlar,

3- Emeklilikteki hak mağduriyetleri,

4- Görev tanımı dışında verilen işler,

5- Kariyer basamaklarının belirlenmemesi,

6- Yapılan başarılı işler karşılığında ödül sisteminin bulunmaması,

7- Mesleğin itibarının gün geçtikçe azalması vb.

Kamu kurum ve kuruluşlarında istihdam edilen başta mühendisler olmak üzere Teknik Hizmetler Sınıfı personelinin maaşlarının/ ücretlerinin adil ve makul bir seviyeye çekilmesi, diğer ülkelere kıyasla alım gücünün iyileştirilmesi ve mesleğin görev ve sorumluluğuyla uyumlu hale getirilmesi gerekmektedir.

Teknik Hizmetler Sınıfına yönelik kariyer, planlama, görev ve yetki üzerinden yapılacak düzenleme ile personelin kariyer-liyakat çerçevesinde ilerlemesi, bilgi ve tecrübesine bağlı olarak unvan değişikliğinin gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Kamu Mühendisleri yaptıkları işin karşılığı ve üstlendikleri sorumluluk karşısında diğer personelden düşük ücretler almakta olduklarından bu durum açıkça kamuda çalışma barışını bozmaktadır. Kamu barışının sağlanması adına mühendislerin dengi olan mesleklerle aynı maaş ve özlük haklarına sahip olması gereklidir. Mühendislerin hakkı olana kavuşabilmeleri için mevcut haklarının iyileştirilmesi yanında yeni ücret düzenlemelerinin yapılması önerilmektedir.

Bugün birçok meslek grubuna (örneğin Askeri Personel, Hakim ve Savcılar, Mülki İdari Personeli gibi) ödenen tazminatlar, benzer bir düzenleme ile (Mühendislik - Mimarlık Tazminatı adı altında mühendis, mimar, şehir ve bölge plancılarına da ödenmelidir.

Görev, sorumluluk ve temsile bağlı olarak Temsil Tazminatı-Sorumluluk Tazminatı-Mühendislik Tazminatı gibi ilave ödeme kalemi düzenlenmelidir. Teknik Hizmetler Sınıfı kapsamında ödenen Özel Hizmet Tazminatlarının tavanı arttırılarak bu oranın emekli maaşlarına yansıtılan oranı da yükseltilerek emeklilerin mağduriyeti de önlenmelidir.

Uygulamakta olan ek göstergeler derece ve kıdeme göre arttırılarak yeniden düzenlenmeli İş Gücü, İş Rîskî ve Temininde Güçlük Zammı gibi yan ödemelerin gösterge puanlarında ve katsayılarında tatmin edici bir düzenlemeye gidilmeli bu ücretler enflasyona karşı adil bir şekilde korunmalıdır.

Tazminat Yansıtma Oranları adil ve hakkaniyetli şekilde, mühendis, mimar başta olmak üzere tüm teknik personel için de gözden geçirilmeli ve bu şekilde oluşturulmalıdır.

Özellikle mühendislerin sorumluluklarının çok fazla olması karşısında yüksek derecede sorumluluk getiren işlere yüksek derecede tazminat verilmesi şeklinde bir belirleme her kurum mevzuatında ayrı ayrı yer alabilir.

Kamu mühendisleri için en büyük eksikliklerden bir tanesinin de kurum içerisinde ödül, teşvik vb. sistemlerin yer almaması olarak görülebilir. Kolay ve esnek yapılı, kamu kültür ve değerleriyle uyumlu, çalışan odaklı yaklaşıma sahip, şeffaf, yeni nesil bir takdir ve ödüllendirme uygulaması olmalıdır. Bu ödül sisteminin hem kişi yararı hem de kamu yararı için faydalı olacağı kaçınılmazdır.

30 yıllık hizmet bulunan Mühendis (1/4) unvanlı personel 2024 yılı itibariyle 48.840 TL maaş/ücret alırken, emekli olduğunda 24.270 TL civarında emekli aylığı alacaktır. Benzer şekilde Kimyager (1/4) unvan personel 43.455 TL maaş/ücret alırken emekli olduğunda 23.860 TL emekli aylığı alacaktır. Görev aylığı ile emekli aylığı arasındaki oran %50 seviyesine kadar düşmüştür.

Bir takım kamu görevlilerine 5434 ve 5510 sayılı Kanunlarda yapılan ilave düzenlemelerle emekli aylıklarına ilave artışlar yapılmıştır. Bu palyatif düzenlemeler, çalışma hayatında da çalışma hayatı sonrası emeklilik döneminde de huzursuzluk oluşturmaktadır.

2008 sonrası göreve başlayan ve 5510 sayılı Kanuna tabi olan kamu görevlileri için ilave bir düzenleme yapılarak emeklilik hakları ile ilgili iyileştirme yapılmalıdır.

Özetlemek gerekirse Başmühendis, Başmimar, Mühendis, Mimar, Bölge Plancısı ve Şehir Plancılarının mali haklarında iyileştirme öncelikle ek ödeme oranlarının artırılması, özel hizmet tazminat oranlarının yükseltilmesi, teknik sorumluluk ilave ödemesi, tazminat yansıtma oranlarının düzenlenmesi ve emekliliklerine yönelik ilave ödemelerin yapılması, ödemelerin emekli keseneğine yansıtılması suretiyle mümkün olacaktır.