Küresel enerji kriziyle birlikte enerji emtialarında fiyatlar tavan yaparken, petrol de bu krizden nasibini aldı. Pandemi kısıtlamalarının etkisiyle 2020 yılında 30 dolarlara kadar düşen petrol fiyatları normalleşme adımları sonrasında artan taleple hızlı bir şekilde yükselerek 80 dolarlar bandının üzerine çıktı.
Üretimden ulaşıma kadar pek çok alanda biriken talebe karşılık yetersiz arz problemi yaşanırken, enerji kaynaklarına yoğun talep gösterilmesi emtiaları adeta karaborsaya düşürdü. Ham petrolün tırmanışı sonrası benzin fiyatları da dünya genelinde yükseldi. Türkiye dünyanın farklı coğrafyalarından ve ekonomik özelliklere sahip devletin olduğu 50 ülkelik listede 12’inci sırada bulunuyor.
KÜRESEL DENGELER DEĞİŞİYOR
ÜLKEMİZDE FİYAT NASIL BELİRLENİYOR?
PETROL ZENGİNİ ÜLKELERDE BİLE FİYAT ARTIŞI VAR
Globalpetrolprices.com’daki verilere göre kasım ayında dünyada benzin ortalama fiyatı litre başına 1.24 dolar iken, Türkiye’de bu rakam 0,76 dolar olarak karşımıza çıkıyor. Cezayir ve Kuveyt gibi ülkelerde 0,33 dolar olan litre fiyatı Irak’ta 0,51 dolar, Brezilya 1,21 dolar, ABD 099, Hırvatistan 1,64 gibi Türkiye’nin üzerinde rakamlarla vatandaşına akaryakıt veriyor.
Petrol zengini ülkelerle arasında az bir farkı olan Türkiye’de vatandaş önceden alınan enerji önlemleri kapsamında petrolün litre fiyatına dünya ortalamasının altında ulaşıyor.
168 ÜLKE İÇİNDE EN UCUZ 32’NCİ
50 ülkeye mercek tuttuk
Yeni Şafak olarak petrol fiyatlarındaki artışın benzin fiyatlarına nasıl yansıdığını değerlendirmek adına dünya ekonomisinden farklı özelliklere sahip 50 ülkeyi inceledik. Bunlar ekonomik gelişmişlik düzeyi, enerji altyapısı ve kaynakları açısından farklı ülkelerden oluştu. Türk ekonomisine yakın özellikteki örnekler yanında, Avrupa ve Ortadoğu bölgesi gibi yakın ticari pazarlar önceliklendirildi. Araştırmada, benzindeki güncel pompa fiyatlarını baz aldık.
Avrupa ülkeleri toz duman
- İngiltere’de pek çok istasyonda yakıt bulunamazken,akaryakıt fiyatlarının 2012’den bu yana en yüksek seviyeye ulaştığı Almanya’dasürücüler, daha ucuza benzin alabilmek için komşu ülke Çekya’ya gidip depolarını dolduruyor. Ülkedeki benzin istasyonlarında metrelerce uzunlukta kuyruklar oluştu.
- Buna karşılık Türkiye, pek çok ülkenin aksine sağladığı eşel mobil sistem sayesinde fiyat artışını benzin fiyatlarına sınırlı seviyede yansıtarak, dengelemeyi başardı. Sadece bu yıl Ocak-Eylül dönemini kapsayan dokuz aylık dönemde Türkiye’de eşel mobil sayesinde yaklaşık 60 milyar liralık kaynak vatandaşın cebinde kaldı. Yaşanan fiyat artışlarına rağmen ülkelerdeki benzin fiyatları dolar bazında karşılaştırılınca, Türkiye’nin fiyatları dünya genelinin oldukça altında seyretti.
Petrol zengini ülkelerden sonra Türkiye geliyor
50 ülke incelemesinde Rusya, Irak, Azerbaycan ve Venezuela gibi petrol zengini ülkelerin dünyada en ucuz benzini vatandaşlarına sunması elbette ki şaşırtıcı değil. ABD gibi meşhur Teksas bölgesi petrollerine sahip ülkede bile petrolün litre fiyatı 0,99 dolar. Elbette ki, kişi başına düşen alım gücü olarak Türkiye’den daha iyi durumda olan ülkeler olsa da, Türkiye; kendisi gibi gelişmekte olan ülkelerden iyi durumda. Örneğin Arjantin’de 0,96 dolarlık benzin, Gürcistan, Meksika, Nepal ve 1,04 doları buluyor. Ancak ilginç olan Türkiye gibi petrol ve doğal gazda dışa bağımlı bir ülke, petrol ihracatçıların ardından en ucuz fiyatla satışa sunan ülke olarak aradan sıyrılıyor. Yaşanan enerji krizinde üretim ve talep normale dönene kadar sürmesi beklenen dengesizlikten ağırlıklı olarak Avrupa ülkeleri derinden etkilendi.
