Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin son yaptığı açıklamada konu ile ilgilii, "Biliyorsunuz stajda sağlık sigortası yapılıyor ama emeklilik sigortası yapılmıyor. Çok eski bir düzenleme. Bu konunun yeniden ele alınması gerekiyor. Ben bu konuda bir çalışma yaptırıyorum. Bunun sonuçları ne olur? EYT kapsamında da bunu değerlendirmek gerekir. EYT çalışmamız tamamlandığı zaman bu soru da aydınlanmış olur" ifadelerini kullanmıştı. Peki staj sigortası EYT kapsamına nasıl dahil edilecek? İşte meraj edilen detaylar...
Staj ilk işe giriş tarihi sayılır mı?
1999 yılında yapılan emeklilik reformu ile ilk sigortalı olunan tarihin erken emeklilikte öne çıkması staj sigortası başlangıcını daha da önemli hale getirmiş bulunmaktadır. Bu kapsamda olan kişilere borçlanma imkanı sağlanması halinde staj süreleri emeklilikte değerlendirilebilecektir. Ancak mevcut durumda böyle bir çalışma bulunmamaktaydı. Hükümet EYT düzenlemesiyle birlikte staj sigortası sorununa da el atması bekleniyor. Hürriyet yazarı Noyan Doğan, köşesinde staj sigortasına ilişkin tüm detayları paylaştı. İşte o yazı.
Çıraklık, stajyerlik döneminde sigorta ödenmiyor mu?
“Staj konusu meslek lisesi mezunlarından avukat ve doktorlara kadar milyonlarca çalışanın en büyük sorunu. Sorun ne? Staj süresinin emeklilik süresine sayılmaması. Neden? Çıraklık ya da stajyerlik döneminde emeklilik primi ödenmiyor; iş kazası, meslek hastalığı ve genel sağlık sigortası primleri ödeniyor. Bu nedenle de staj sigortası deniyor. Çalışılan sürenin emeklilikte sayılabilmesi için uzun vadeli sigorta olarak adlandırılan malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası için prim ödenmesi gerekiyor.
Staj döneminde stajda geçen süre emeklilikten sayılmıyor mu?
Staj döneminde bu prim ödenmediğinden sadece iş kazası, meslek hastalığı, genel sağlık sigortası primi ödendiğinden stajda geçen süre emeklilikte hesaba katılmıyor. Ne zaman ki, çalışan adına malullük, yaşlılık, ölüm sigorta koluna ait prim yatırılmaya başlanıyor, o tarihten itibaren emeklilik süresi başlıyor. Örnek vermem gerekirse; 2020’nin ocak ayında bir aylık staj yaptınız. O tarihte sigortalı olarak tesciliniz yapıldı ve sağlık, hastalık primleriniz staj yaptığınız işyeri tarafından yatırıldı. Staj bitince işten ayrıldınız. Aradan bir yıl geçip, 2021’in ocak ayında işe başladınız ve malullük, yaşlılık, ölüm sigorta koluna ait primleriniz yatmaya başladı. Emeklilik hesabınızı 2021’in ocak ayından itibaren yapacaksınız. Elbette staj süresi boyunca yatırılan primler, prim gün sayınızı etkileyecek, artıracak ancak emeklilik yaşınızı etkilemeyecektir.
Staj süresi borçlanılarak, emekliliğe sayılabilir mi?
Peki, staj süresi borçlanılarak, emekliliğe sayılabilir mi? Stajda geçen süreler emeklilik için borçlanılamıyor çünkü kanun buna izin vermiyor. Staj süresinin borçlanılarak, emeklilik hesabına katılması için kanuni bir düzenleme gerekiyor. Ancak doğum yapan kadın çalışanlar için bir ayrıcalık var. Bu durumda olanların staj süreleri emeklilikte hesaba katılıyor. Daha açık şöyle anlatayım; kadın çalışanlar, staj süresi ile ilk sigortalı çalışmaya başladığı tarih arasında doğum yapmışlarsa doğum borçlanmasından yararlanarak emekliliklerini erkene çekebilirler.
EYT'de staj sigortası düzenlemesi olacak mı?
- İşte Vedat Bilgin’in, “Staj konusunun yeniden ele alınması gerekiyor. Bu konuda bir çalışma yaptırıyorum. Bunun sonuçları ne olur? Bu EYT kapsamında da bunu değerlendirmek gerekir. EYT çalışmamız tamamlandığı zaman bu soru da aydınlanmış olur” açıklaması milyonlarca staj mağduru için umut oldu. Anlaşılan o ki birincisi, staj süresinin emeklilikten sayılması için bir düzenleme yapılacak; ikincisi EYT’liler için de staj sürelerinin emeklilikten sayılması için borçlanma imkanı tanınacak, bunun için de ayrı bir kanuni düzenleme yapılacak."
Staj sigortasının emekliliğe etkisi?
- Sosyal güvenlik sistemine sigortalı olarak yapılan bildirimlerin emeklilik için sayılabilmesi için uzun vadeli sigorta olarak adlandırılan malullük-yağlılık-ölüm sigorta koluna prim ödenmesi gerekmektedir. Yukarıda da açıklandığı üzere staj süresince öğrencilerden sadece iş kazası-meslek hastalığı-hastalık primi alınmakta, emeklilik primi ise alınmamaktadır. Bu nedenle stajda geçen süreler hem sigortalı prim gün sayısında hem de sigortalılık süresinin başlangıcında geçerli olmamaktadır.
Staj sigortası doğum sigortasında dikkate alınıyor mu?
Ortaöğretim ve yükseköğretim dönemlerinde yapılan stajlarda emekliliğe esas olan uzun vadeli primler ödenmediği, sadece kısa vadeli sigorta primi ödendiği için sigorta başlangıcı olarak kabul edilmemektedir. Ancak doğum borçlanmalarında başlangıç olarak kabul edilmektedir. Yani staj sigortasından sonra doğum yapmış olan kadınlar, tescil şartını yerine getirmiş kabul edilmektedirler.
