Başbakanlık Toplu Konut İdaresi (TOKİ), sosyal konut üretmede rekora koşuyor. Son 12 yılda 650 bin konut üreten TOKİ, bu yıl için koyduğu hedef başarırsa teslim ettiği konut sayısını 720 bine çıkaracak. 1 yıl önce TOKİ Başkanlık koltuğuna oturan M. Ergün Turan'ın geliştirdiği yeni vizyon ve ortaya koyduğu hedeflerla, 2023 için belirlenen 1 milyon konut hedefi kolayca aşılacak gibi. Yeni Şafak'ın sorularını cevaplandıran Turan, CHP'nin 270 lira taksitle ev vaadini havada bırakan rakamlar verdi.
Bu yıl İstanbul'da 7 bin 500 konut hedefimiz var. 4 bine yakın konutu ihale ettik. Bin 500'ünü sattık. Yaptığımız konutların hemen hemen hepsi sosyal nitelikte. Bunların içerisinde orta ve alt seğmen yer alıyor, üst gruba konut yapmıyoruz.
TOKİ, merkezi hükümetten bir gelir almıyor. Kendi kaynağımızı kendimiz üretiyoruz. Gelir kaynağımızdan bir tanesi Emlak Konut'tan gelen gelirdir ama toplam gelirimiz içerisinde önemli bir payda değil.
Emlak Konut yüzde 51'i halka arz edilmiş bir şirket. Dolayısıyla orası şu anda SPK'nın denetiminde ve yönetimi bağımsız bir şirket. Karlarını duyurmak zorundalar. Karını hazineye aktarmak diye bir şey yok. Dağıtmaya karar verdiği karın yüzde 49'unu bize aktarıyor. Oda bizim kaynağımızın yüzde 5-10'na denk geliyor.
O segmentte sürekli üretim yapan bir kurumuz ama birkaç yıl diğer kamu binalarının inşa edilmesi ise devreye girdi. Türkiye'de onlarca stadyum, yüzlerce hastane, onlarca yurt, okul ve bir sürü kamu binası yaptık. 18 üniversitenin kampüs alanını yapıyoruz. Ben yaklaşık bir yıldır TOKİ Başkanıyım. Asli fonksiyonuna uygun olarak yani konut almakta zorlanan dar gelirli vatandaşları kira öder gibi ev sahibi yapmak için yen bir hamle içindeyiz.
Biz zararına üretim yapmıyoruz ama asla karda etme anlayışıyla da çalışmıyoruz. Devletin en önemli sosyal yansıması TOKİ'dir. Bu çerçeveye bakıldığında biz hazine arazisinin olduğu yerlerde Anadolu'da sıfıra yakın maliyetlerle üretim yapıp vatandaşı konut sahibi yapıyoruz. Tabi İstanbul'da bu kadar kolay değil. Arsa fiyatları yüksek olduğu için maliyetler yüksek.
2014-2015 yılları arasında satışı gerçekleştirilen alt gelir grubu konutlarının satış fiyatları bunlar. Sivas Kangal'da 175 lira bedelle konut sattık. Balıkesir Gaziosmanpaşa 232 lira, Malatya merkez 295 lira. Vatandaş 7 bin lira peşinat veriyor. Sivas Kangal'da peşinat bile yok. Antep'te 4 bin lira peşinat. Vatandaş bu peşinatı veriyor daireye taşındığı zaman taksitleri ödemeye başlıyor.
Yeni dönemde peyzaja çok büyük önem veriyoruz. Eskiyle bunu kıyaslayamayız. Türkiye'de milli gelirde farklı bir yere geldi. Yüksek imarlı üretim yapmıyoruz. Anadolu'da yaptığımız üretimler alanlarımızın asgari yüzde 75'i yeşil alan. İlk defa daha yetişkin ağaçlar kullanıyoruz. Her bir projede blok sayısına göre yetişkin ağaç dikiyoruz. Yaklaşık 600'e yakın cami inşa ettik. 900 okul, yaptık. 2023'e gelindiğinde yaklaşık 5,5 milyon insan TOKİ evlerinde oturuyor olacak. Şuanda yaklaşık 3 milyon civarında insan TOKİ evlerinde oturuyor. 7-8 yıl içerisinde 2 buçuk milyon insana yuva yapmış olacağız.
Bizde finans maliyeti yok. Biz taksit yaptıktan sonra sadece TEFE-TÜFE en düşük olanı ya da memur maaş artış oranını baz alıyoruz. Parayı peşin verse hiçbir maliyeti yok. Veremeyeceği için taksite bölüyorum. Taksiti de TÜFE ve TEFE'den en düşük hangisiyse ondan artırıyoruz. Yılda bir indirim kampanyamız var. Ödemesinin başlangıcından itibaren 2 yıl geçmiş vatandaşlar faydalanıyor. Taksitini tamamen kapatmak istiyorsa yüzde 20 indirim yapıyoruz. 2013'teki kampanyaya 12 bin kişi başvurdu. Bizim bu yıl yaptığımız kampanyaya ise 33 bin kişi başvurdu. Bu 33 bin müşterimiz 1 milyar 400 milyon para ödedi ve TOKİ'ye olan borcunu kapattı. Bu 33 bin kişinin yaklaşık yüzde 50'si 700 milyon lirayı yastık altından çıkartarak ödedi.
TOKİ'de balon yok talep patlaması var. Türkiye'de her yıl 600 bin konut üretilmesi gerekir. Biz yılda 50-60 bin konut ürettiğimizi düşünürsek. Yaklaşık sektörün yıllar boyunca yüzde 8-9'luk dilimini Toplu Konut İdaresi olarak biz yapıyoruz. Sektörde belli segmentlerde üretim fazlalığı olabilir. Ama biz şu anda Anadolu'da çok büyük makro ölçekli projeler planlıyoruz. Gaziantep'te yaklaşık 6 milyon metrekareye yakın alanda yeni bir şehir merkezi planlıyoruz. Urfa, Diyarbakır, Manisa'da 3 bin 5 bin konutluk projeler hazırlıyoruz. Bunlar bir yıl içerisinde ihaleye çıkacak.
30 yıl boyunca Türkiye'nin en önemli gündem maddelerinden biridir kentsel dönüşüm. Bundan asla vazgeçmemiz gerekir. Bizim ürettiğimiz konutların yaklaşık yüzde 15'i, 2014 yılına kadar kentsel dönüşüm odaklı. Yeni bu yıl üreteceğimiz 60 bin konutun 25 bininin kentsel dönüşüm odaklı olması lazım. Yıkılıp yerine yenisinin yapılması gerekir. TOKİ Türkiye'de kentsel dönüşümün bir numaralı öncüsü kuruluştur. Şu anda 53 vilayette 116 bölgede kentsel dönüşüm yürütüyoruz. Uşak, Malatya, Muş, Çankırı ve Trabzon'da aktif kentsel dönüşüm yapıyoruz.
Siyasi partilerin seçim kampanyalarında uçuk vaatler var? 270 lira taksitle ev vaadinde bulunuyor. Bu mümkün mü?
Evet, reklamlardan görüyoruz. 20 yılda 270 lira taksitle ev vaadi var. Biz 42 bin lira peşin olarak sattığımız konutu 120 ayda 350 lira taksitle veriyoruz. Bu miktarı 20 yıla yani 240 aya yaydığımızda bizim konutun aylık taksiti 175 liraya geliyor. Doğuda müthiş bir talep var. Batman'da, Diyarbakır'da, Urfa'da ve Erzurum'da da çözüm sürecinin sağladığı güvenli ortamla beraber insanlar doğdukları yerde yaşamak, ev sahibi olmak istiyorlar.
Şuanda aktif 600-700 projemiz var. 400-450 civarında müteahhidimiz var. Doğrudan sağladığımız istihdam 49-50 bin civarında. TOKİ'den iş alan firmaların direk kendi çalıştırdığı sigortalı sayısı 50 bin kişi. Bir de bunların malzeme üretilen fabrikalar var. İnşaat sektöründeki canlılık bir kalçadan iğne yapıyorlar birde direk kana damara veriyorlar. Bizim sağladığımız 50 bin kişilik istihdam direk damara verilen kan gibi. Bugün bir inşaat başladığında büyüklüğüne göre 100-200 kişi hemen istihdam edilir.
