Savunma sanayiinde yerli üretim çalışmaları hız kesmeden devam ediyor. Türkiye'nin ilk yerli ve milli turbofan motor üreticisi TUSAŞ Motor Sanayii (TEI) TEI-TF-6000'in ardından TEI-TF10000 üretimi için hazırlıklarını sürdürüyor. Milli Muharip Uçak KAAN'ın yerli motorla uçmasında önemli bir proje olan TF-10000 teknik özellikleriyle de dikkat çekiyor.
Yerli ve milli uçak motoru olan TF6000 geçtiğimiz yıl çalıştırılmış ve Türkiye'nin uçak motoru üretiminde önemli bir dönüm noktası geride kalmıştı. Yerli ve milli Turbofan Motoru TF10000 henüz geliştirme aşamasında. Ancak TUSAŞ Motor Sanayii (TEI), Genel Müdürü Mahmut Faruk Akşit'in sıkça belirttiği gibi çalışmaların hızla devam ettiği biliniyor. Özellikle Milli Muharip Uçak KAAN'ın yerli motor ile uçması için üstün bir gayret gösteriliyor.
YERLİ VE MİLLİ TURBOFAN MOTORU TF-10000 İÇİN ÇALIŞMALAR SÜRÜYOR
TEI'nin resmi internet adresinde (www.tei.com.tr) yer alan bilgilerde TEI TF-10000 Turbofan Motoru hakkında şu ifadeler yer alıyor;
Türkiye’nin turbofan motoru ihtiyaçlarına çözüm üreten TEI, art yakıcı ile 10.000 lbf (6.000 lbf kuru itki) gücüne sahip ilk özgün tasarım millî turbofan motoru TEI-TF10000 Turbofan Motoru’nu geliştirmektedir. Bu proje, hem ülke ihtiyaçlarını karşılamak hem de Millî Muharip Uçak KAAN'ın motoruna giden yolda teknoloji kazanımı için kritik önem taşımaktadır.
TEI-TF10000 Turbofan Motoru’nun, insanlı-insansız birçok havacılık platformuna güç vermesi öngörülmektedir.
TEI-TF10000 projesi kapsamında, Türkiye’de ilk kez bir art yakıcılı turbofan motor ve bununla ilgili kritik teknolojiler millî olarak geliştirilecektir. Motor aksesuarları ve alt sistemlerinin de yerli firmalar tarafından geliştirilmesi planlanmaktadır. Tüm bu kapsam dahilinde hem TEI’de hem de alt yüklenicilerinde bilgi birikimi ve tecrübeli insan gücü kazanımı hedeflenmektedir.
TEI-TF10000 Teknik Özellikleri ve Konfigürasyonu
Teknik Özellikler
İtki (SLS, ISA): 6.000 lbf (Kuru) / 10.000 lbf (Islak – Art Yakıcı ile)
Boyutlar (Genişlik x Yükseklik x Uzunluk): 870 mm x 1150 mm x 3150 mm
By-pass Oranı (SLS, ISA): 1,08
Konfigürasyon
Fan: 2 kademe eksenel
Kompresör: 6 kademe eksenel
Türbin: 1 kademe Yüksek Basınç Türbini (HPT) – 1 kademe Düşük Basınç Türbini (LPT)
Yanma Odası: Düz akış tipli
Art Yakıcı: Mevcut
Bu özellikler, TEI-TF10000'in modern savaş uçakları ve insansız hava araçları için güçlü, verimli ve modüler bir turbofan motor olmasını sağlıyor. Art yakıcı özelliği sayesinde, gerektiğinde yüksek itki üretimi sağlayarak hava platformlarının performansını artırıyor. Ayrıca, yerli ve milli üretim olması, Türkiye’nin motor teknolojileri alanındaki bağımsızlığını güçlendiren kritik bir adım olarak değerlendiriliyor.
TEI'nin bu yılki ihracat hedefi 450 milyon dolar
TUSAŞ Motor Sanayii AŞ (TEI) Genel Müdürü Prof. Dr. Mahmut Faruk Akşit, geçen yıl 400 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirdiklerini, bu yıl ise 450 milyon dolar hedef belirlediklerini söyledi.
Antalya'nın Belek Turizm Merkezi'ndeki bir otelde bu yıl dördüncüsü düzenlenen "Savunma ve Havacılık Sanayiinde Küresel Stratejiler Konferansı", alanında uzman katılımcıların panelleriyle tamamlandı.
Etkinliğe katılan Akşit, AA muhabirine yaptığı açıklamada, TEI olarak 2024'te güzel başarılara imza attıklarını ve bu yıl da bu başarılara devam etmek istediklerini dile getirdi.
En önemli çalışmalarının Türkiye'nin ilk uçak motoru TF6000 olduğunu belirten Akşit, bu durumun Türkiye'yi havacılık sanayinde "süper lig"e çıkardığını kaydetti.
İHA motorunda seri üretime başladıklarını, helikopter motorlarında da seri üretime hazırlandıklarını aktaran Akşit, "Bir uçak motoru teknolojisi kalmıştı, onu da çalıştırdık. Şimdi TF6000-10000 serisinin uçuşa hazırlama, olgunlaştırma testlerine devam ediyoruz." dedi.
Akşit, TEI olarak dünyanın en büyük uçak motoru parça tedarikçilerinden biri olduklarını ifade etti. Uman, Bahreyn, Suudi Arabistan'da savaş uçağı motorlarının bakımını yaptıklarını bildiren Akşit, geçen yıl Singapur'un da listeye eklendiğini söyledi.
Uçak motorlarının endüstriyel türevleri olan gemi motorlarının bakımında da artık yurt dışına açıldıklarını dile getiren Akşit, "Ülkemizdeki gemilere motorlarının bakımında destek veriyorduk, ilk defa yurt dışı için lisansımızı aldık ve çalışmalara başladık. Geçen sene Amerikan donanmasının LM2500 motorlarının bakım ihalesini kazandık. Ocakta da bir ihale daha kazandık. Bu da TEI olarak ülkemize sadece mal, ürün ihracatı dışında hizmet ihracatıyla da para kazandırmaya başladığımızın güzel bir göstergesi." diye konuştu.
- "TEI büyürken kabuk değiştiriyor"
Prof. Dr. Mahmut Faruk Akşit, Türkiye'nin savunma sanayisi alanında rekor düzeyde ihracat gerçekleştirdiğine dikkati çekti.
Ülkenin ihracatına TEI olarak önemli katkı sunduklarını anlatan Akşit, "Geçen yıl 400 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirdik. Satış hacminin içinde ihracat oranı en yüksek firmalardan birisiyiz. Bu oran yüzde 70-80'ler arasında. Bu yıl hedefimiz 450 milyon dolar. Bu hedefi de başarıyla tutturacağımıza inanıyorum." dedi.
Akşit, bu yıl da uluslararası arenada yine büyük işlere imza atmaya hazırlandıklarını belirtti.
Projeler ve ihracat oranları arttıkça TEI ailesinin de büyüdüğünü aktaran Akşit, şunları söyledi:
"İstihdamda 2014 başında TEI olarak 1200 kişilerdeydik, şu anda 4 bin kişi civarındayız. Büyürken şirketimiz kabuk da değiştiriyor. Eskiden çoğunlukla mavi yakalı çalışan vardı, yüzde 75-80 oranında. Şu anda beyaz yakalı çalışan sayısı arttı. Bu yıl iş gücünün yüzde 57-58'i beyaz yakalı, geri kalanı mavi yakalı. Bu da şirketin ciddi bir dönüşümden geçtiğini gösteriyor. Mal üretip satan bir imalatçıdan mühendislik, AR-GE yapan ve kendi ürünlerine yoğunlaşan bir şirket haline geldik."
Akşit, hemen hemen her ülkeyle iş yaptıklarını kaydederek, "ABD, Kanada, İngiltere, Almanya, İtalya, İspanya, Fransa, Belçika, İsveç'teki şirketlerle çalışıyoruz, hepsine mal satıyoruz. Yeni olarak Koreliler ile Japonya eklendi. Şu anda askeri ve sivil 40 binden fazla uçak var, en az yarısı TEI'nin Eskişehir'de ürettiği parçalarla uçuyor." ifadelerini kullandı.
