Çin’in Hubei eyaletindeki başlayan salgının ardından bu gün 114 ülkede toplam 341.500 etkilenmiş resmi vaka ve 16.000 yaklaşan ölüm sayısı ile beraber Koronavirüs eğitimden, ekonomiye, seyahatten, özgürlüklere bir çok alanda dünyayı etkilemiş ve beklenmedik bir sürece soktu. Virüsün küresel yayılımı moda endüstrisini de her geçen gün daha fazla etkisi altına alırken, bir yandan satışları nerdeyse sıfır noktalarına taşınan markaların yanında, salgınınla savaşmak ve yayılmasını önlemek amaçlı bağışta bulunan moda evlerine de her gün bir yenisi ekleniyor.
Çin’den sonra en çok ölümün gerçekleştiği İtalya’nın tekstil merkezi olarak tanınan, giyim fabrikalarının ve üretimin yüzde 60’nın bulunduğu; Prada, Versace ve Armani gibi markalara da ev sahipliği yapan Lombardiya en ağır darbeye maruz kaldı. İtalya’nın moda endüstrisinde şahit olduğumuz durum, virüsün küresel ekonomi üzerindeki daha büyük etkisinin bir ön izlemesi gibi. Özellikle Avrupa’da etkisini iyice artıran Covid-19 markaların ve tasarım evlerinin kapılarını kapatmasına ve yaklaşan 2021 İlkbahar/Yaz defilelerini ertelemelerine neden oldu. Giorgio Armani moda şovunu basına ve seyirciye kapalı olarak boş bir tiyatro salonun da yaparken instagram hesabından da canlı olarak yayınladı. Şangay, Tokyo ve Seul moda haftaları tamamen iptal edilirken, bir çok yüksek profilli ticari moda fuarı da ertelendi ya da seyahat yasağı yüzünden çok düşük katılımla gerçekleşti.
Salgının Çin’den başlamasının etkilerinin yanında, Çin’nin dünyanın en büyük tekstil üreticisi olması nedeni ile de endüstriye olumsuz etkisi çok büyük olmuştur. Trend Tahmincisi Li Edelkoort Dezeen’e göre Çin’e bağımlılığın korkunç boyutta olduğu günümüzde ve son yaşanan gelişmelere bakılarak yakında ayakkabı, giysi, telefon ve hatta diş macunu raflarını boş göreceğiz. Virüsün yayılmaya başladığı ilk yer olarak Çin 280 miyar dolar yıllık ihracatı ile dünyanın en büyük tekstil üreticisi durumunda ve bazı analistlere göre dünya çapındaki hazır giyim markalarının talebi karşılayamayacak şekilde kıtlık yaşayacağını öngörüyor.
Bütün dünyayı etkisi altına alan koronavirüs salgını moda endüstrisini yeniden şekillendiriyor. Hatta endüstriyi birkaç yıl etkisi altına alacağı ve alışılagelmiş rutinlerinin dışına çıkararak kalıcı değişikliklere sebebiyet verecek gibi duruyor. Alışveriş alışkanlıklarımızdan tutun da kullandığımız aksesuarlara kadar bir çok yeni akımın da başlangıç noktası olması öngörülüyor. Koronavirüs nedeniyle zorunlu olarak tüketim azalırken bunun bir alışkanlık haline gelmesi ve daha az satın alarak da yaşayabileceğimizi görmek için bir fırsat olabilir.
Amerika’dan Avrupa’ya, Asya’dan Türkiye’ye sayısız marka mağaza çalışma saatlerini kısıtlarken yada kapılarını belirsiz bir süre için kapatırken üretimlerini de yavaşlatıp hatta tamamen durdurdular. Nordstrom, Macy’in, Selfridges, Saks Fifth Avenue, Burberry, Nike, Boyner, Vakko, YKM, Mavi Jeans, Kayra, İpekyol, Mudo ve Zara gibi bir çok yerli ve yabancı lüks ve hazır giyim markası mağazalarını kapattı. Markaların yüzde 40’lara varan maddi kayıplarına rağmen mağaza çalışanlarının sağlığını korumak ve virüsün yayılmasını önlemek adına verdiği destek takdire değer bir yaklaşım örneği oldu.
Markalar ve üreticiler açısından tablo kötüyken asıl göz ardı edilen tekstil işçileri için durum çok daha vahim boyutlarda. Bangladeş, Vietnam, Sri Lanka, Kamboçya gibi az gelişmiş fakat büyük çaplı üretim yapan ülkelerdeki hazır giyim işçileri çok düşük ücretlere çalışıyorlar. Özellikle Türkiye gibi göçmen nüfusun çok olduğu ülkelerde kapanan fabrikalardan ve durma noktasına gelen üretimden en çok etkilen yine düşük gelirli göçmen tekstil işçileri oluyor. Çalışma hakları gurupları ve sendikların da marka ve üreticilerini koronavirüsün hazır giyim işçilerinin sağlığı ve geçim kaynakları üzerindeki etkisini en aza indirmek için adımlar atmaya çağırıyor. Bu işçilerin fabrikaların kapanması ya da hastalık izni sırasında ücretlerini almaya devam etmesi konusunda ciddi adımlar atılmaları gerektiğini söylüyorlar.
- Şirket kaynaklarını doğrudan virüsle mücadele eden bir ürün oluşturmaya yönlendirerek aynı zamanda lüks parfüm ve kozmetik fabrikalarını, yerel hastaneler ve yetkililer için ücretsiz dezenfektan jel üretmek için kullanacağını açıkladı. İtalyan moda girişimcisi ve moda fenomeni Chiara ferragni kendi online bağış toplama kampanyasını başlatarak İtalyan hastaneleri için 4 milyon dolardan fazla para topladı. Zara’nın da içinde olduğu İnditex grubu İspanyol hastaneleri için 300 bin cerrahi maske göndereceğini duyurdu. Şirket aynı zamanda tekstil üretim kapasitelerinin bir kısmının hastane önlükleri üretimi için kullanacaklarını açıkladılar.
