Koronavirüs salgınını yoğun idrak etmekte olduğumuz günümüzde en önemli tüketici hakkı Sağlık ve Güvenliğin Korunması Hakkı’dır. Tüketicilerin sağlığından daha önemlisi yoktur.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) sağlığı; “sadece hastalıkların ve rahatsızlıkların olmayışı değil, bir bütün olarak fiziki, ruhi ve sosyal açıdan iyi olma hali” olarak açıklamaktadır.
Kısaca sağlık; yaşam boyunca fiziksel, zihinsel ve sosyal zorlukları uyarlama ve yönetme yeteneği olarak tanımlanmaktadır. Sağlıklı olmak yoksa yaşamak, hayat ve insan yoktur.
12 Mart akşamı Cumhurbaşkanlığının koronavirüs salgınına karşı ilk önlemleri almaya başlamasıyla sosyal izolasyon tedbirleri nedeniyle tüketici aileler evlerine kapandı. Tüketim azaldı ve stok yapma eğilimiyle fırsatçılık ortaya çıktı. 30 yıldır tüketicinin korunmasıyla uğraşan ve şikâyetleri takip eden bir Ahi Fakir olarak, ülkemizde ticari ahlakın olmadığını çok iyi biliyoruz ve son örneğini Eylül 2018 zam fırtınasında görmüştük. Makarna ve un gibi bazı gıdalarla, kolonya, maske ve tıbbi malzeme gibi ürünlerin fiyatları aşırı arttı. Tüketicilerin temel ihtiyaçlarıyla ilgili arz talep dengesi bozuldu ama ülkemizde üretim sıkıntısı yok.
Sevgili tüketicilerimiz;
1-Sosyal izolasyon nedeniyle evden çıkmayınız. Evde yapılabilecek her şeyi evinizden yapınız ve dış dünya ile ilişkilerinizi azaltınız. Salgın tehdidi ortadan kalkana kadar evinizden çıkmayınız. Sağlıklı beslenerek bağışıklık sisteminizi güçlendiriniz.
2-Evinize yakın market ve bakkallardan alışverişlerinizi yapınız. Market veya bakkala girerken diğer tüketicilerle aranızda mutlaka en az 1 metre mesafe bırakılması ilkesine dikkat ediniz ve hijyen kurallarına uyarak alışverişlerinizi tamamlayınız.
3-Panik yapmayınız. Kilolarca gıda maddeleri satın almayınız. Evinizde koruyamazsınız. Bozulur. İhtiyacınız kadar gıdaları alınız ve bilinçli tüketiniz. Ülkemizde temel ihtiyaç maddelerinin üretimi, nakliyesi ve perakende dağıtımında hiçbir sıkıntı yoktur.
4-Fahiş fiyatlarla mal satanları, stokçuluk yapan fırsatçıları, kalitesiz ve güvensiz ürünleri satanları ALO 175 Tüketici Hattını arayarak (ücretsizdir) şikâyet ediniz.
5-Yüksek ateş, kuvvetli öksürük ve nefes darlığı gibi hastalık belirtileri ortaya çıkanlar paniğe kapılmadan hemen Sağlık Bakanlığının ALO 184 hattını arayınız. Buradan yapılan yönlendirmeye göre hareket ederek sağlık kurumlarından yararlanınız.
Piyasalara sunulan ürünlerin üretimi, uygunluk değerlendirmesi, piyasa gözetimi ve denetimini içeren usul ve esasları belirleyen ilk kanunumuz, 11 Temmuz 2001 günü Resmi Gazetede yayımlanan 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun’dur. Bu kanun Bakanlar Kurulunu sorumlu kıldığı için yaklaşık 10 Bakanlık, hangi Bakanlığın hangi denetimden sorumlu olduğu konusu tam olarak açık ve bilinmediği için piyasaların denetiminde başarı sağlanamamış, maalesef piyasaların denetimi tek Bakanlık tarafından yapılamamış ve bu karmaşık durum şimdiye dek düzeltilememişti.
Ticaret Bakanımız Ruhsar Pekcan’ın gayretleriyle piyasaların sadece Ticaret Bakanlığınca denetlenmesini düzenleyen ve 4703 sayılı kanunu yürürlükten kaldıran 7223 sayılı Ürün Güvenliği ve Teknik Düzenlemeler Kanun, 12 Mart 2020 günü Resmi Gazetede yayımlandı.
Ticaret Bakanlığı Tüketicinin Korunması ve Piyasa Gözetimi Genel Müdürlüğü, piyasaları tek elden denetleyen kuruluş olarak salgında gördüğümüz stokçuluk ve fırsatçılık nedeniyle hem haksız fiyat artışlarına hem de güvensiz ürünlere yönelik başarılı denetimlerini yoğun şekilde sürdürmekte. Tüketicileri korumak için üretici ve toptancılarla birlikte bakkalların, marketlerin, perakende zincir marketlerinin sürekli denetlenmesini istiyoruz.
Koronavirüs paniği nedeniyle son günlerde görülen yanlış ve zararlı alışverişler göstermiştir ki tüketici bilinci yoktur, akıllı alışveriş ilkeleri ve yasal tüketici hakları bilinmemektedir.
2013’te yasalaşan 6502 sayılı Yeni Tüketici Kanunu’nun 25 adet uygulama yönetmeliği 2015 sonunda tamamlandı ama tüketiciler bilgilendirilmedi, eğitilmedi, yasal hakları anlatılmadı.
Tüketicilerimiz; Yeni Tüketici Kanunu’nun getirdiği yasal haklarını bilmiyor. Finansal tüketici haklarını, enerji piyasalarında/iletişim ve ulaşım sektörlerinde/turizm ve seyahatte tüketici haklarını bilmiyor. Gıdalar, giyim, temizlik ve elektrikli ev eşyaları alırken gerekli bilinçli alışveriş ilkelerini ve önemli tasarruf pratiklerini bilmiyor.
Tüketicilerimizi hem eğitmek ve bilgilendirmek hem de haksızlığa uğradıklarında, ellerinin altında, akıllı alışveriş yapmak ve gerektiğinde hak aramak için bir Rehber yoktur. Yasal olarak artık zayıf tüketici yoktur ama bilinçsiz, eğitimsiz, haklarını ve hak arama yollarını, akıllı alışveriş yapmayı bilmeyen milyonlarca tüketici vardır.
