Süveyş Kanalı'ndaki en büyük kriz 1956’da yaşanmıştı: Süveyş Kanalı'ndaki son durum ne?

2015’te 8,5 milyar dolarlık bütçeyle yapılan 29 kilometrelik ilaveyle birlikte, kanalın toplam uzunluğu 193 kilometredir.

Coğrafi keşifler ve sömürgecilik faaliyetlerinin başlamasının ardından, Sina bölgesinde bir kanal açılması fikrini ilk kez ortaya atanlar 15’inci yüzyılda Venedikliler oldu.

Önceki çağlarda varlığı bilinen küçük suyollarının geliştirilmesi gerektiğini savunan Venediklilerin bu düşüncesini hayata geçirenlerse Fransızlardı. Napolyon, 1798-1801’de Mısır’ı işgali sırasında kanal projesine ciddiyetle eğildi ve etütler yaptırdı.

Kanalla ilgili ilk somut adım, 1854’te Fransız diplomat Ferdinand de Lesseps’in Hıdiv Muhammed Said Paşa’dan projenin imtiyazını elde etmesiyle atıldı.

İngiltere, Afrika’nın güneyindeki Ümit Burnu’nun önemini azaltacak olan kanala bütün gücüyle karşı çıktı. Dönemin İngiliz yazar ve diplomatları projeyi kötülerken, kanal için kurulan Fransız şirketinin hisseleri İngiltere’de hiç ilgi görmedi.

YAPIMI 10 YIL SÜRDÜ

Süveyş Kanalı’nın kazı çalışmaları 25 Nisan 1859’da başladı. Normalde 6 yılda tamamlanması planlanan proje, sıcak iklimin çalışma şartlarını zorlaştırması, yoğun iş kazaları ve 1865 kolera salgını nedeniyle 10 yıla sarktı.

Nihayet 17 Kasım 1869’da, Avrupa’dan çok sayıda davetlinin de katıldığı renkli bir törenle Süveyş Kanalı uluslararası ulaşıma açıldı.

Kanalın 99 yıllık imtiyazı Fransızların ağırlıkta olduğu Süveyş Kanalı Şirketi’ne verildi.

14 Şubat 1945’te Suudi Arabistan Kralı Abdülaziz’le ABD Başkanı F. D. Roosevelt’in Süveyş Kanalı’na demirleyen bir Amerikan zırhlısındaki görüşmesi, Ortadoğu tarihinin dönüm noktalarından birini oluşturdu.

Suudi Arabistan-ABD stratejik ittifakı bu görüşmeyle başlarken, Suudi petrollerinin imtiyazı da Amerikalıların eline geçiyordu.

KANAL’DA KRİZ

Mısır Kralı Faruk’un devrilmesinden sonra iktidara gelen Cemal Abdunnasır’ın 1956’da Süveyş Kanalı’nı millileştirdiğini açıklaması Fransa, İngiltere ve İsrail’in Mısır’a saldırmasına yol açtı.

Dönemin konjonktürü gereği ABD, Sovyetler Birliği’nin etkisinin artmaması için Mısır’ı destekleyince, Abdunnasır krizden “kahraman” olarak çıktı.

Rakamlarla Süveyş Kanalı

2015’te 8,5 milyar dolarlık bütçeyle yapılan 29 kilometrelik ilaveyle birlikte, kanalın toplam uzunluğu 193 kilometredir. Kanal başından sonuna kadar 12-16 saatte kat edilmektedir. Geçiş rekoru 984 bin gemiyle 1945’te yaşandı.

Hava ulaşımı gelişince bu rakam hızla düştü. 2020’de kanaldan 18 bin 500 gemi geçti. Dünyadaki yük gemilerinin yüzde 30’u kanalı kullanır; toplam ticaret mallarının yüzde 12’si kanal üzerinden nakledilir.

Mısır, kanaldan yılda ortalama 5 milyar dolar kazanç elde eder.