Ekonomi yönetiminin Aralık 2021'den bu yana döviz stoklayarak piyasaları manipüle etmek isteyenlerle mücadelesi meyvelerini vermeye başladı. TL’ye destek amaçlı alınan kararlar, para piyasalarını bir dengeye oturttu. Bankalardaki mevduat dağılımı lira leyhine hızla iyileşirken, parasını dövizde tutanların kazancı son aylarda iyice azaldı, son bir ayda ise sıfıra yakın.
30 MİLYAR DOLAR BOZDURULUR
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu’nun döviz stokçusu şirketlere kredi verilmemesi için aldığı yeni karar önümüzdeki hafta (1 Kasım’dan itibaren) uygulanacak. Yeni mali kurala göre; bankalarda 10 milyon lira ve üzeri döviz varlığı olan ya da cirosu ile aktif büyüklüğünün yüzde 5’i kadar dövizi bulunan şirketler TL cinsi ticari kredi alamayacak. Bu şartı taşımayan şirketler, ihtiyaç duydukları finansmanı stoklarındaki dövizi bozdurarak karşılayacak. Bu zorunluluk nedeniyle şirketlerin bankalardaki döviz stokunun 20-30 milyar dolar azalma bekleniyor.
BANKALARDAKİ YABANCI PARA ORANI AZALDI
Yeni düzenlemenin etkisiyle; yatırımcıların ve tasarruf sahiplerinin TL’ye ilgisinin artması bekleniyor. Merkez Bankası’nın yabancı para mevduattan Türk lirası mevduata dönüşümü desteklemek amacıyla Aralık 2021’de başlattığı liralaşma stratejisi sayesinde banka bilançolarındaki Türk lirası payı artarken, döviz mevduatlarının payı 11 puan azaldı. Yılbaşında yüzde 64,5 olan toplam bankacılık sektörü mevduatı içindeki döviz payı 21 Ekim 2022 tarihi itibarıyla yüzde 53,1’e geriledi.
HEDEFİ TUTTURMAYAN BANKALARA EK MALİYET VAR
Merkez Bankası, 18 Ekim’de aldığı kararla TL’ye destek için bankalara yeni bilanço hedefi koydu. 1 Ocak 2023 tarihinde uygulaması başlayacak yeni düzenleme, bankalara mevduatın yüzde 60’ını TL, yüzde 40’ını döviz olarak tutma hedefi getiriyor. Buna göre bankalar, Türk lirası mevduatın toplam mevduat içindeki payını esas alan hedefe göre menkul kıymet (hazine bonosu) tesis edecek. Bu oranları tutturmayan bankalar, toplam mevduatının yarısını aşan döviz miktarının yüzde 5’i kadar fazladan menkul kıymet tesis etmek zorunda kalacak.
LİRALAŞMA STRATEJİSİNE DESTEK SÜRECEK
Finans piyasalarındaki havanın TL’yi destekleyecek şekilde sürdürülmesi için düzenleyici ve denetleyici kurumların kararlılığı dikkat çekiyor. Merkez Bankası ile Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK) kural belirlerken, Hazine ve Maliye Bakanlığı da geliştirdiği politikalarla liralaşma stratejisini bu yılın geri kalanında ve 2023 yılında sürdürmeye kararlı.
Piyasada dolar baskısı azalıyor
- ABD Merkez Bankası Fed’in yaptığı sert faiz artışları, bütün dünyada doların aşırı değerlenmesine neden oldu. “Güçlü dolar baskısı” Türkiye’de ise minimum seviyelerde hissediliyor. Son bir ayda Dolar/TL seviyesinde sadece 8 kuruşluk oynama oldu. Hem ABD’de hem de gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerden gelen eleştiriler karşısında Fed’in daha ılımlı bir faiz politikası izleyeceği beklentisi oluştu. Piyasalar hafta başından bu yana “daha ılımlı bir Fed”i fiyatlarken, piyasalardaki dolar baskısı azalmaya başladı. Buna ek olarak mevsimsel etki nedeniyle önümüzdeki birkaç ayda dolara ihtiyaç azalacak. Çünkü, küresel ticaretin yüzde 70’inin döndüğü kuzey yarımküredeki ekonomik aktivite; tarım ve turizm başta olmak üzere birçok sektörün yavaşlıyor.
Döviz stoku erirse şirketler de rahatlar
Vadesi gelmemiş yabancı para cinsindeki borçlarını gerekçe göstererek stoklarındaki dövizi bozdurmamakta direnerek şirketler, daha fazla maliyete katlanmak zorunda kalıyor. ‘Kendi kendine zarar’ anlamına gelen bu durumdan kurtulmak için stokçu şirketler, ellerindeki dövizi satarak kurları aşağı çekebilir. TL’nin güçlenmesiyle firmalar, daha düşük maliyetle hammadde alma ve vadesi geldiğinde de borcunu daha düşük kurdan kapatma fırsatı yaratabilir.
Kur Korumalı’da şirketlerin vergi istisnası süresi uzatıldı
Liralaşma politikasına destek amacıyla dün önemli bir düzenleme daha yapıldı. Şirketlerin kur korumalı mevduattan kazançlarındaki kurumlar vergisi istisnasının süresi uzatıldı. Resmi Gazete’nin dünkü sayısında yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararı’na göre; şirketlerin kur korumalı mevduattan elde ettikleri kazançlar için uygulanan kurumlar vergisi istisnası, 30 Eylül tarihli bilançolar için de geçerli olacak.
