Ortadoğu''da, Uzak Asya''dan gelen ve Küçük Asya''ya yerleşen Türklerin, zengin tarihini anlamadan, İslam dünyası anlaşılmaz. İslam''ın doğuşunda olduğu gibi, olağanüstü bir hızla büyüyen Osmanlı Devleti, Doğu ile Batı''nın hem yarıştığı, hem de savaştığı bir ortak coğrafya oldu. Asya, Avrupa ve Afrika''nın odak coğrafyasının bin yıllık tarihi, Hristiyanlık ve Müslümanlık çevresinde yoğunlaşan, Doğu ve Batı ülkelerinin kimliğini inşa etti.
*
Balkanlar, Kafkaslar ve Akdeniz ülkelerini bünyesinde taşıyan Osmanlı Devleti, altı yüzyıl boyunca, Hristiyan Batı ve Müslüman Doğu dünyasındaki devletlerin tarihinde, Hammer''den Lamartine''e kadar, bir çok tarihçinin vurguladığı gibi: Büyük bir yer tutar ve önemli bir görev yüklenir. Bu yüzden, Batı dünyası İslam dünyasına karşı soğuk davranabilir, İslam dünyasından uzak durabilir. Ancak Batı dünyası, İslam dünyası olmadan, varlığını koruyamaz. Amerika''nın İslam dünyasından alması gereken çok ders var.
*
Değerli Tarihçi Prof. Dr. Kemal Karpat''ın kitaplarında ayrıntılı olarak açıkladığı gibi: Osmanlı Devleti''nin 1860''larda Lübnan''da geliştirdiği ve uyguladığı dini ve idare düzen, 1975''lere kadar barış ve güveni sağladı. Aynı yönetim düzeni, Balkanlar''da dört yüzyıl başarıyla uygulandıktan sonra, Avrupa ülkelerinin baskısıyla 1876 yılında yıkıldı. Barış bölgesi Balkanlar, sonu gelmeyen ve önü alınamayan, savaşların ve göçlerin vatanı oldu.
*
Eski Yogoslavya''da hiçbir etkin topluma öncelik tanımayan Osmanlı''nın ''Millet Sistemi''ne dayanan federal yapı, yönetimde Sırpların üstünlük sağlamasını önleyemediği için, çok kanlı bir iç savaşla dağıldı. Sırpların kendi kimliklerini, Boşnaklara, Arnavutlara, Türklere, Hırvatlara ve Makedonlara kabul ettirmeye kalkışmaları, Avrupa''nın ortasında, Balkanların yakılıp yıkılmasına yol açtı. Balkanlaşma salgın bir hastalık gibi, bütün Osmanlı coğrafyasına yayıldı.
*
Avrupa''nın önde gelen ülkeleri, İngiltere, İspanya, İtalya ve Belçika''nın dünyadaki kimlik arayışlarına sağlıklı çözümler bulabilmeleri, Müslüman ve Hristiyan dünyanın ortak tarihlerini, birlikte yeniden yazmalarına ve yeniden yorumlamalarına bağlıdır. Batı''nın her ülkesinde bir İslam dünyası olduğu gibi, Doğu''nun da her ülkesinde bir Hristiyan dünyası vardır. Hristiyanlar da, Müslümanlar da, aralarındaki mezhep farklılıklarına saygı göstermek zorundalar.
*
Batı dünyası, İslam dünyasındaki demokrasi hareketlerine önem vermez ve destek olmazsa, İslam ülkelerindeki savaşları büyütmekle kalmaz, Suriye ve Irak''ta olduğu gibi, kendisini savaşın içinde bulur. İster Doğu''da, ister Batı''da olsun, demokrasinin tarafında olmayan ülkeler, savaşın tarafında olurlar.
*
Demokrasi Batılıların tekelinde değildir. Batı dünyası, ''Atina'' demokrasisini bildiği kadar, ''Medine'' demokrasisini de bilmelidir.
*
Batı Doğu''yu, Doğu Batı''yı demokrasiye davet eder, demokrasi din değildir, dinler de savaşmaz.
*
Demokrasileri yoksul olan ülkelerin çalışmaları kanlı olur.
*
Bir ülke demokrasisinden belli olur.
*
Seçim olan yerde savaş olmaz.
*
Demokrasi seçilme ve seçmedir.
