Bayramda neden tatlı yeriz?

Arşiv.

Ramazan Bingöl

amazan Bayramı; Ramazan boyunca yemeden, içmeden ve her türlü istek ve arzularımızdan kendimizi alıkoyarak oruç tutan biz Müslümanların, orucun bitimiyle sevince kavuştuğumuz ve vaat edilen mükafata kavuşmakla manen huzur bulduğumuz bir gündür. Türk ve İslam kültüründe bayram günü sabah namazının hemen ardından yediğimiz tatlı yeme ve ikram etme geleneği, sofralarımızı süsleyen lezzetler olmanın ötesinde aslında çok daha derin bir geçmişe ve anlama sahiptir. Bayram günü tatlı yemek, özellikle hurma yemek sünnettir. Birkaç çeşit de tatlı… Genelde ev baklavası, lokma, kadayıf tatlıları olur seçenekler arasında. Sütlü tatlıları da es geçmemek gerek, özellikle sütlaç… Peki bayramlarda özellikle tatlı ve şekerin üzerine neden bu kadar düştüğümüzü, bu geleneğin nereden geldiğini ve neden her yerde tatlı ikram edildiğini hiç düşündünüz mü?

Bayramlarda tatlı yeme geleneğimiz Peygamberimiz’e (sav) dayanıyor

Bu kadim geleneğimizin kökleri şeker bayramı isminden değil, Asr-ı Saadet’e uzanan geleneklerimizden gelir. Dini ve sosyal olmak üzere iki yönü bulunan Ramazan ve Kurban Bayramı kutlamaları Asr-ı Saadet’te musalla adı verilen geniş bir alanda, kadınların ve çocukların da katıldıkları bayram namazı ile başlardı (bk. Tirmizi, Cum’a 36). Efendimiz (sav)’in bayramları kalabalıkla ve büyük bir coşku içinde kutlanmasını arzu ettiği bilinmektedir. Peygamber Efendimiz (sav)’in bayram namazını kıldıktan sonra musallaya çıkmadan önce hurma yemesi, bu âdetin sünnet olarak telakki edilmesine ve bayramda tatlı ikramı geleneğinin doğmasına yol açmıştır. Daha Tabiin döneminde İbn Sirin gibi un, tereyağı ve bal veya hurma ezmesinden yapılan bazı tatlıları ikram etmeyi adet haline getirenler vardı. Bağdat’ta 380 yılında yapılan bir bayram kutlamasında uzunluğu yaklaşık 150 metreye varan sofralarda tatlıların sunulduğu rivayet edilmektedir. Bu güzel gelenek binlerce yıldan beri bütün İslam alemi tarafından devam ettiriliyor.

Şeker Bayramı denir mi?

Bayramlarda yenilen tatlılar, bayramın neşe ve paylaşma günü olduğunu, tatlılarla birlikte gönüllerin de tatlandırılması gerektiğini hatırlatır bizlere. Ancak bayramda tatlı yeniyor diye Ramazan Bayramı’na Şeker Bayramı demek, bayramı ticarileştirmek doğru değil. Arapça “idü’l-fitr” ve “idü’l adha” isimleriyle adlandırılan Ramazan ve Kurban bayramları, hicretin ikinci yılından itibaren kutlanmaya başlamıştır. Esasen Ramazan orucu ilk defa bu yıl farz kılınmış, bu ayı oruçla geçiren mü’minler, ardından gelen Şevval ayının ilk üç gününü bayram olarak kutlanmışlardır. Bu sebeple bu bayrama “Ramazan Bayramı” veya bayramdan önce fitre (fıtr sadakası) verildiği için “Fıtr Bayramı” denilir.

Devleti-i Âli Osmaniye’de bayram

Osmanlı dönemindeki bayramlarda ise padişah önce saray içerisindeki bayram alayına katılır, ardından Has Oda önüne konulan tahtına oturur, burada saray nedimleri ve musahiplerinin birbirinden güzel nüktelerini seyrederek eğlenirdi. Bu sırada padişahın yanında yer alan saray erkânına, vezirlere ve meşayihe helvalar, tatlılar dağıtılırdı. Hemen ardından vezirler ve ehl-i divan yerine oturur, Matbaha-ı Amire (Saray Mutfağı)’ ‘den getirilen yemekler yenirdi. Bayramlarda en başta şekerciler olmak üzere çarşı pazar dolup taşar; bayram tebriklerinde herkese şeker ikram edilirdi. Özellikle bugün halen süregelen geleneklerimizden olan akide şekeri ikramı çok makbuldü.

Bu vesileyle küskünlerin barıştığı, sevenlerin bir araya geldiği, rahmetle ve şefkatle dolu günlerin en değerlilerinden olan Ramazan Bayramı’nızı kutluyor, bu bilgilere sahip olduktan sonra Ramazan Bayramı’na halen şeker bayramı diyenlere ne cevap verilmesi gerektiğini sizlere bırakıyorum.

Saray lokması

HAMUR MALZEMELERİ:

1 kahve fincanı su

1 tatlı kaşığı kuru maya

1 kahve kaşığı pudra şekeri

250 gr. un

1 su bardağı ılık su

1 kahve kaşığı tuz

1 adet yumurta

ŞURUP MALZEMELERİ:

1 kg. toz şeker

2 su bardağı su

1 limonun suyu

Kızartmak için 4 su bardağı zeytinyağı

HAZIRLANIŞI

: Öncelikle şurubumuzu hazırlayalım. Suyu, şekeri ve limon suyunu bir tencereye alıp kaynatalım. Kıvamlı bir şerbetimiz olacak. Küçük kaba bir kahve fincanı su ile maya ve pudra şekerini ekleyip ezelim. İki kahve fincanı un ilave edip iyice karıştıralım. Ve üzerini kapatıp yaklaşık 20 dk mayalandıralım. Yoğurma kabının içine kalan unu eleyelim. Ortasını havuz gibi açıp mayalanmış hamuru, suyu, tuzu, yumurtayı ilave edip el ile yedire yedire hamur yapalım. 5 dk daha yoğurarak hamurun kuvvetlenmesini sağlayalım. Hamuru kendisinden üç kat büyük bir tencereye koyup tencerenin kapağını kapatalım ve yaklaşık 30 dk mayalandıralım. Bir tencereye yağı koyup harlı ateşte kızdıralım. Hamurdan avucumuzun içine yumruk yapar gibi alalım. Yağa batırılmış tatlı kaşığıyla yumruğumuzun üzerinde kalan parçayı alıp kızgın yağa atalım. Ara ara karıştırarak arkalı önlü kızartalım. Kızaran lokmaları hazırladığımız şurubun içine atalım. Şurubu iyice çekince servis tabağına alıp servis edebilirsiniz. Afiyet şifa olsun.