Engellilerin günlük hayatta karşılaştıkları zorlukları görmek için onlarla sokağa çıktık. Toplum olarak engellilerin hayatını kolaylaştırma aşamasında görevlerimizi yerine getirmediğimize şahit olduk. Görme engelli Hasan Günday bu durumu, “Engeller bedende değil kafada” şeklinde tanımladı. Bedensel engelli Sevim Çelik ise “Bencilce değil herkesi düşünerek hareket etsinler” tavsiyesinde bulundu.
3 Aralık Dünya Engeliler Günü kapsamında engellilerin günlük hayatta karşılaştıkları zorlukları görmek ve yaşam mücadelelerine şahitlik etmek için onlarla sokağa çıktık. Görme engelli Hasan Günday (58) ve bedensel engelli Sevim Çelik (44) ile birer gün geçirdik. Bazı yerlerde alt yapı sorununa bazı yerlerde ise insan engeline takıldık.
ENGELLER BEDENDE DEĞİL KAFADA
Doğuştan görme engelli Günday, eşi ve bir çocuğuyla birlikte İstanbul Sultangazi’de yaşıyor. Altı Nokta Körler Derneği’nde ‘Engelliler için Erişilebilirlik’ sorumlusu olarak çalışıyor. Hasan Günday (58) ile Çağlayan’da buluştuk. Güzergâhımız Mecidiyeköy. Ulaşımın kilit noktasında bulunan Mecidiyeköy’ün insan cümbüşüne yağmur da eklenince yürümek iyice zorlaştı. Kaldırımda insandan çok her şey var. Arabaların park etmesini engellemek için konulan mantarlar, klima çıkıntıları… Günday’ın ilerlemesi neredeyse imkansız. Yola inmek istiyoruz, ama araçlar çok hızlı olduğu için vazgeçiyoruz. Günday, “Kesin kaldırımın önünde araba vardır. Aşağıya doğru yürüyelim” diyor. Mecburen caddeden yürümeye başlıyoruz. Mecidiyeköy metrobüs durağının olduğu üstgeçide yöneliyoruz. Üstgeçidin merdiven aralıkları dengesiz olduğu için ben sendeliyorum Günday ise duruma alışık: "Bak ben kör müymüşüm? Engeller bedende değil kafada" diyor.
TELEFONA BAKARKEN KÖRLEŞİYORLAR
Üstgeçitten sonra görme engellilerin hayatını kolaylaştırmak için konulan ‘sarı çizgileri’ takip ederek ilerlemek istiyoruz. Ama nafile… Kaldırımın üzerine park edilmiş motosiklet yüzünden yola inmek zorunda kalıyoruz. Bu kez de insan engeline takılıyoruz. Telefonuna odaklanmış bir şekilde karşımızdan gelen vatandaş, Günday’ı farketmiyor ve sendeliyoruz: "Telefona bakarken körleşiyorlar." Günday en çok toplu taşıma araçlarında sergilenen duyarsızlıktan rahatsız. Vatandaşların kendilerine yardımcı olmadığını söylüyor. Dönüşe geçiyoruz, kaldırımın üzerinde dükkanların tezgahları var. Hiçbir engeli olmayan vatandaşın bile akrobatik hareketlerle ilerleyeceği kaldırımda Günday değneği ile yürümeye çalıyor. Vedalaştığımız sırada şunları söylüyor: "Yapılacak her çalışma ben değil biz mantığıyla yapılmalı."
KİMSE YARDIM ETMİYOR
Üç yaşında yanlış iğne sonucunda tekerlekli sandalyeye mahkum olan Sevim Çelik ise bir çocuğuyla birlikte İstanbul Kartal’da yaşam mücadelesi veriyor. Çelik’le Kartal’da buluştuk.
Toplu taşıma araçlarının haftanın yedi günü kalabalık olduğuna dikkat çeken Çelik, her yere akülü sandalyesi ile gitmek zorunda kalıyor. Çelik’le çıktığımız yolculuktaki ilk sorun rampasız kaldırımlar. Bankamatikten para çekmeye niyetleniyoruz, karşımıza neredeyse 70 derecelik bir açıya sahip rampa çıkıyor. Zorda olsa çıkıyoruz ama iniş de en az o kadar zor oluyor. Yanımızdan gelip geçenlerden hiç kimse bize yardım etmiyor.
BEN BU YOLLARDAN HEP YALNIZ GEÇİYORUM
Kaldırımdan ineceğimiz sırada tam rampanın önüne park edilmiş arabayı görüyoruz. Mecburen tekerlekli sandalyeyi kaldırıyorum. O sırada Çelik bana bakarak “Ben bu yollardan hep tek başıma geçiyorum” diyor. Hava soğuk işlerini hallettikten sonra neden toplu taşıma kullanmadığını soruyorum. O da şu cevabı veriyor: “Araçlar bizler için elverişli ancak tek başımıza binemiyoruz. Bazen çok kalabalık oluyor bazen de şoförler anlayışsız." Vedalaşırken Çelik, "Yardım istemesek bile ihtiyacımız olduğunu anladıklarında bir el atsınlar. Bencilce değil herkesi düşünerek hareket etsinler" diyor.
- Evde bakım hizmetindenücretsiz seyahat hakkına
- Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, engellilerin tüm hak ve temel özgürlüklerden yararlanması için evde bakım hizmetinden erişilebilirliğe, ücretsiz seyahat hakkından istihdama kadar birçok alanda çalışmalar yürütüyor.
- SIRADA BEKLEYEN YOK
- Yaşamlarını kendi başlarına sürdüremeyecek derecede ağır engeli bulunan kişilere bakım ve bakım destek hizmetleri 2005 yılından bu yana etkin şekilde veriliyor. Bu kapsamda ilk defa bakıma muhtaç tüm engelliler bakım hizmeti kapsamına alındı. Evde veya özel bakım merkezlerinde sunulan bakım hizmetinin ücretlerinin ödenmesi sağlandı. 2002 yılında 2 bin 647 engelli kurum bakımı için sıra beklerken, şu anda bakım için sıra bekleyen engelli bulunmuyor. Öte yandan, 2002 yılında 30 engelliye bir bakım elemanı düşerken, şu anda 6 engelliye 1 bakım elemanı düşüyor. Ailesi yanında bakımı mümkün olmayan engellilerin toplumsal hayata katılımlarını arttırmak amacıyla 'Umut Evleri' modeli geliştirildi. Bakanlık engelliler için hem kamuda hem de özel sektörde iş imkanı da sağlıyor. 2018 yılı Şubat ayı itibarıyla özel sektörde halen 101 bin 212 engelli çalışan bulunuyor. Toplamda 111 bin 659 engelli işçi statüsünde çalışıyor.
- ÖĞRENCİLER OKULA TAŞINIYOR
- Dört yıl önce başlatılan engelli ve yaşlı vatandaşlar ve refakatçilerine yönelik ücretsiz seyahat uygulaması tüm Türkiye'de hayata geçti. Özel eğitimden faydalanmak için gereken yüzde 40 engel oranı yüzde 20 ye düşürülerek yaş sınırı kaldırıldı. Resmi özel eğitim kurumlarına devam eden engelli öğrencilere evlerinden okullarına ücretsiz taşıma hizmeti verilmeye başlandı.
