Geçtiğimiz hafta Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Karadeniz’de keşfedilen 320 milyar metreküp (bcm) doğalgazı açıklaması ile beraber Türkiye yeni bir döneme de girmiş oldu. Bu rezerv elbette çok önemli. Ama Türkiye’nin elinde bu rezervi çok daha stratejik bir enstrümana dönüştürme fırsatı var ki buna yönelik strateji, keşiften bağımsız şekilde zaten tasarlanıp hayata geçiriliyordu.
Sizi gereksiz tartışmalardan kurtarayım. Karadeniz’de Sakarya sahasında keşfedilen doğalgazın rezerv büyüklüğü konusundaki teknik durum şu şekilde: Rezerv büyüklüğü 850 bcm’den büyük kefişler “süper dev”, 85-850 bcm aralığındaki keşifler ise “dev keşif” olarak adlandırılıyor. Bu hali ile Türkiye’nin Sakarya Sahası’nda keşfettiği doğalgaz enerji profesyonelleri tarafından kabul gören sınıflandırmada “dev keşif” olarak nitelendiriliyor. Yani konu aslında tartışmaya kapalı. Bu dev bir keşif.
Uzunca bir süreden bu yana kaleme aldığım yazılarda enerji konusunda Türkiye’nin elinde bölgesel ölçekte stratejik bir güç olduğunu belirtiyorum. O güç, EPİAŞ yani Enerji Piyasaları İşletme A.Ş. Aşama aşama geliştirilen çalışmalar ile Türkiye doğalgazda bölgesinde parlayacak önemli bir doğal gaz ticaret merkezi olma yolunda ilerliyor. İşin iyi tarafı, Sakarya sahasındaki doğalgaz keşfinin bu çalışmalara güç katacak nitelikte olması. 320 bcm doğalgazın kaldıraç etkisi de eklenince artık Türkiye’nin doğalgazda bölgesinde bir ticaret merkezi olma hedefi her zamankinden daha yakın görünüyor. Elbette bu akşamdan sabaha olacak bir şey değil. Atılması gereken adımlar ve zamana ihtiyaç var. Ama görüyoruz ki bölgemizdeki doğalgaz piyasasında önümüzdeki dönemde “Istanbul Benchmark Price” adıyla yeni bir doğalgaz fiyatı ortaya çıkacak.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez’in birkaç gün önce özel bir televizyon kanalı röportajındaki konuyla ilgili sözleri bu stratejik gücün tesisi için umut verici: “Biz bir taraftan kaynak ülke olurken diğer yandan da bu bölgede enerji ticaret merkezi iddiasında olan bir ülkeyiz. Hem elektrik ürünlerinde hem de doğalgazda”.
Karadeniz’de doğalgaz rezervinin keşfedilmesinin ilanının ardından bir açıklama yapan Berat Albayrak’ın “Artık ne Doğu ne Batı yeni eksen Türkiye” sözleri gündem oldu. Peki Türkiye nasıl “yeni eksen” olacak?
Elinize bir pergel alıp, merkeze İstanbul’u koyarak 2.000 kilometrelik çapında bir daire çizin. O dairenin içindeki ülkeler kullandıkları doğalgazın yüzde 75’ini, petrol fiyatına endeksli ve al ya da öde hükümleri içeren uzun vadeli kontratlarla kullanıyor. Yani doğalgazı gaz ticaret merkezlerinde (trading hub) oluşan fiyatın çok üzerinde satın alıyor. İşte tam da bu noktada Türkiye devreye giriyor. Eğer Türkiye kendine başkalarınca verilmeye çalışılan doğalgazda “kavşak, koridor, terminal, köprü” görevleri yerine İstanbul’u EPİAŞ üzerinden bir enerji ticaret merkezi haline getirip söz konusu dairenin içindeki ülkelere düşük maliyetli doğalgaz sağlayabilen bir yapıya dönüşürse işte o zaman “yeni eksen” olur. Esasında dev doğalgaz keşfinin ardından Albayrak’ın yaptığı açıklamanın temelinde de bu vizyon yatıyor.
