Rusya"nın Vladivostok limanı, Çin"in sırtından tam Japonya"nın karşısına ve Korelerin üstüne iner. Pasifik"ten de "Amerika"nın Pasifik Yüzyılı"nın karşısına çıkar! Avrupa Parlamentosu seçimleriyle birlikte gerilen Londra-AB ilişkilerinin ardından, Manş Denizi"nden Vladivostok"a istikrarsız sayabilirsiniz!..
Hatta sayalım; bu iki nokta arasında çekilecek bir çizginin üstünü çizdiği ülkelerin sayısı ve şu an yaşadıkları istikrarsızlık size de şaşırtıcı gelecektir...
İngiltere-Almanya-Fransa arasında, AP seçim sonuçları ama ondan önemlisi Washington"un da Berlin iteklemesiyle Rusya karşısındaki tutum nedeniyle gelişen anlaşmazlıklar. Polonya başta olmak üzere Litvanya, Belarus, Estonya"nın üzerlerinde Sovyetler"den yadigâr "Ruslar geliyor" paniği ve bu ülkelere askeri takviyeler. Elbette Ukrayna. Bileşik kaplar Romanya-Moldova"nın parçalanma/eklenme korkuları. (Kaybolup gitmesin: Ankara"nın Moldova ve Belarus ile vize muafiyet anlaşmalarının şimdi hayata geçmesi.) Balkanlar üzerinden ABD"nin Karadeniz hamleleri. Ankara"nın Karadeniz"e girip çıkan savaş gemilerinin Montrö"ye uygunluğunu takip etmekten yorulan gözleri. Kırım!..
Daha yolun yarısındayız; baştan belalı Gürcistan! Abhazya"da olaylar. Azerbaycan"ın kimsenin önleyemeyeceği yükselişi! Ermenistan-Azerbaycan"ın Karabağ sorunu. 2015 nedeniyle Türkiye-Ermenistan ilişkileri! 30 Mayıs tarihli Kazakistan, Rusya ve Belarus arasında Avrasya Ekonomik Birliği"ni hayata geçiren anlaşma. Kazakistan"ın bu birliğe katılmak isteyen Ermenistan"a Karabağ sorununu hatırlatması!
Hemen altta ABD-İran yakınlaşma adımları. Bunlara bağlı olarak Körfez ülkeleri ile başta Katar olmak üzere ve S.Arabistan"ın da biraz nazlanarak İran"a vaziyet etmesi. Afganistan-Pakistan ve yeni seçimlerle Rusya"ya yakın lider çıkaran Hindistan! Türkî Cumhuriyetler ve bilhassa Uygur bölgesi. Başbakan Erdoğan ve Cumhurbaşkanı Gül"ün bölgeye son ziyaretleri! Daha bu satırlar okunurken Türkiye"de bulunan Türkmenistan Devlet Başkanı ve Kırgızistan Cumhurbaşkanı. Nihayet Çin ve ABD"nin yüzleştiği Pasifik!
Çin"in komşuları ile ilişkileri hiç iyi değil. Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği, Filipinler, Vietnam gibi ülkelerle ilişkileri pek stratejik değeri olmayan toprak parçaları nedeniyle gergin. Bölgedeki Batı yanlısı ve ABD şemsiyesi altındaki ülkelerle ilişkileri de ayrı mesele ve artık oraya devam etmiyoruz, biliniyor, karmakarışık! Tüm bu güzergâhlardan geçen enerji yolları ve askeri hamlelere de dokunmadık bile...
Tüm bunların üzerine gelen, iki süper gücün yükselen ittifakının sembolü olarak dünyaya sunulan Çin-Rus enerji anlaşması Ukrayna (Rusya-Avrupa) krizinin uzantısıdır. (Anlaşmadaki ufak-tefek pürüzler hakkında hâlâ mırıldanmalar duyuluyorsa da imzalar atılmış durumda.) Fay hattının balon yapan noktası olarak teşhis edebilirsiniz. "Yırtılmanın boyu"nu verdik, "yerini" göstermesi açısından korkutucudur!
Anlaşılıyor ki Putin, bir Çin-Sovyet ekseni yaratmak istiyor. Bu Batı tarafından kabul edilemez. ABD"nin tam da cepheye koyduğu, ağırlığını buna göre kaydırdığı alanda böylesi bir ittifak nasıl bozulabilir? İki noktaya vurulacağı anlaşılıyor; Çin başından beri uluslararası sistemin parçası olmak istiyor ve eksikleri varsa da kısmen oldu. "Sistem" Çin"e reaksiyon gösterebilir. Ekonomi ve enerji ilk maddeler. İki, Çin"in iç sorunları başını kaldıramayacağı kadar zamanını ve enerjisini tüketebilir. İnsan, azınlık hakları, özgürlükler. Köpürtüleceği aşikâr. O kadar ki, bir kısmı yeni bir kısma da yeniden parlayan bu dertlerin nedeninin yeni ittifakları olduğunu hemen fark edecektir Pekin. "Soğuma" böyle başlar!
Çin"in geniş coğrafyası çok "renkli" çalkantılar barındırıyor; "Doğu Asya"nın uçsuz bucaksız toprakları ve suları hızla değişiyor. Ve Putin de bölgede "iş, iştir" döneminin sona erdiğini görecek. Çin, kimi zaman Ukrayna"da yaşananlara adeta rahmet okutacak iç siyasi çatışmalarla kuşatılmış durumda ve böyle iç çalkantıları yönetmek herkesin harcı değil. Batı eyaletlerindeki huzursuzluklar, sivil-asker gerilimleri, çevre konuları ve komşularla artan sorunlar, aslında Pekin"i, Putin"in düşündüğünden çok daha zorlu bir ekonomik ortak yapıyor... Uzun vadeli stratejik bakış açılarına saygı duyulan Çinli liderler, pek heyecanlı kamuoyu ve Çin"i geleceğe taşıyabilecek gibi görünmeyen kurumların bir araya gelmesi yüzünden bunalmış olabilirler.." ("Russia Looks East", Christopher R. Hill, 05/23, Project-Syndicate.)
Ve Türkiye... Küresel kırılmaların fay hatları Türkiye"nin hem üstünden hem altından geçiyor. Ama üzerini çizmiyor, çizemiyor. Dahası, boyu-boyutu ne kadar uzun-hacimli olursa olsun Ankara bu sorunların hepsinde "strateji-büken" pozisyonda.. Yani anahtar, yani hem açan hem "kilitleyen" konumda. (ABD"nin son Gezi olayları da dahil sesini kısmasının bir sebebi de budur.)
Türkiye"nin stratejik değeri Batı"nın şaşkın bakışları altında, "Tuğrul Kuşu" gibi her gün yeniden doğuyor. Türk iç siyaseti de yeni Cumhurbaşkanı ve Başbakanı ile kendini buna göre şekillendiriyor! Konrul Kuşu da budur.
