Hicri yılın ilk ayı Muharrem, muharremin en özel zamanı ise ilk 12 günüdür. Ve biz yeni bir yılı, üzerine şehadet ve acı bir kayıbın büyük hatırasının gölgesi düşmüş müjdeli bir günle karşılarız. Anlatıya göre aşure, bütün göz aydınlıklarının bir olduğu, güzel bir günü işaret eder. Bu yüzden Hz. Hüseyin’in şehadetine kadar aşure için tutulan oruçlar, pişirilen aşure aşları hep sevinç, mutluluk ve müjdeyi işaret ederlerdi. Nuh’un gemisinin karaya oturması, Hz. İbrahim’in ateşten korunması, Hz. Yusuf’un kuyudan çıkması, Hz Eyup’ un hastalıktan kurtulması gibi onlarca güzel olayın anmasına vesile olarak pişirilirken, aynı zamanda Rasulullah’ın (s.a.v) torunu Hazreti Hüseyin(r.a.) ve ailesinin şehadetinin de yıl dönümüdür ve yas içerir. Aşurede bulunan malzemenin
12 çeşit olması, Oniki İmam’a atıfladır. Bütün bu malzemeler içindeki tatlı, yani şeker veya pekmez, İmam Zeynel Abidin Hazretleri’nin katliamdan sağ kurtuluşunun sevinciyle,Rasulullah (s.a.v) soyunun bütün insanlığa kattığı üstün lezzeti sembolize eder.
HEM TUZLU HEM TATLI
İnanışa göre, aşureyi ilk defa yapan Nuh Peygamber’dir. Hazreti Nuh, gemisiyle çok uzun zaman denizde kaldığında, depoladığı yiyecek çok azalmaya başlar. İnsanların ve hayvanların açlığından endişe eden Nuh Peygamber, geminin ambarında kalan son malzemelerle aşure pişirilmesini emreder. Aşure, her ne kadar aklımızda bir tatlı çeşidi olarak yer etse de, tuzlu, etli pişirildiği yöreler de vardır. Hatta bazı bölgelerimizde aşure, oldukça sulu yapılır ve “çorba” olarak adlandırılır.
Birbirinden farklı 12 malzeme ile yapılması bir gelenek olan aşurenin temel malzemeleri buğday, fasulye ve nohuttur. Bu malzemelere her yörede farklı katkılar eklenir. Tuzlu ve bir yemek şeklinde yapılan aşure ise muhtemelen yeni yılı karşılamak ve Hazreti Nuh’u yad etmek maksadıyla pişirilendir. Aşurede et kullanmak adeti, Karadeniz’den Antakya’ya değişik bölgelerde görülebiliyor. Kimi yerlerde, sadece sembolik olarak Kurban Bayramı’nda kesilen hayvanın kuyruğa yakın kısmından bir parça et konulurken, kimi yerlerde yine ve muhakkak kurban etinden bolca kullanılarak aşure yapılıyor. Türkiye’nin değişik bölgelerinde yapılan aşurelerde birbirinden farklı 41 malzemenin kullanıldığını görmekte mümkündür.
EN KUTSAL LEZZET
Bu kutsal, anlamlı bir lezzet, Balkanlar’dan Arap Yarımadası’na, dünyanın dört bir yanında hala ilk günkü kadar dua ve umutla pişiriliyor. En eski temel gıdalarımız buğday ve kurubaklagiller, Kafkasya’dan Kıbrıs’a bambaşka ellerle bize aynı günün hüznünü hatırlatıyor ve yine de geleceğe dair umudumuzun bir ışığı olduğunu müjdeliyorlar. Bugün 2016’dan bu yana yayınladığımız aşure tarifleriyle yörelerimizi tekrar ziyaret edelim istedim. Sağlıklı, mutlu bir hafta sonu dilerim.
- 1 bardak bütün buğday - 5 bardak su - 5 bardak süt - Yarım fincan şeker - 1 yemek kaşığı mısır nişastası - 1 çubuk tarçın - Hindistan cevizi tozu - Kuru üzüm, fındık vb - Kuru meyveler - Tarçın
Buğdayı 4 bardak süt ve su ile içine çubuk tarçın koyarak kaynatalım. Mısır nişastasını 1 su bardağı soğuk sütün içinde eritelim. Şekeri nişastalı suya karıştıralım, yavaş yavaş karıştıra karıştıra tenceredeki buğdaya ekleyelim. Koyulaştığında fındık, kuru meyveler ve üzümü ilave edelim. Dinlendirip kaselere koyalım. Üzerine tarçın ve hindistan cevizi serpip servis edelim. Afiyet olsun.
- 2 su bardağı mısır - Yarım bardak kuru fasulye - Yarım bardak nohut - Yarım bardak buğday - 2 su bardağı su - 3 su bardağı süt - 1 tatlı kaşığı tuz - 1 kahve fincanı sıvı yağ - 1 tutam şıkepl (havaciva otu kökü tozu)
Buğday, nohut, fasulye ve mısır ayrı ayrı haşlayıp süzelim. Bir tencerede su, süt ve tuz ilave edilerek kaynatalım. Bir tavada kızdırdığımız yağa havaciva otunun tozunu ekleyelim. (Bu toz ile yağ kırmızıya boyanacak). Elde ettiğimiz yağı Çerkes aşuresine karıştıralım. Afiyet olsun. *Orijinal tarifte mısırlar, odun külü ile kaynatılıp ovularak kabuklarından ayrıldıktan sonra diğer malzemelerle karıştırılıyor.
- 1 su bardağı bütün buğday - 1 çay bardağı nohut - 1 çay bardağı fasulye - 1 çay bardağı börülce - 1 çay bardağı badem - 1 çay bardağı ceviz - 1 çay bardağı fıstık - 1 çay bardağı kuru kayısı - 1 çay bardağı kuru üzüm - 1 yemek kaşığı çörekotu - Yarım çay bardağı çitlembik - 4 su bardağı şeker
Nohut, fasulye, börülce ve bütün buğdayı bir gece önceden ıslatalım. Kuru kayısıları irice doğrayalım. Buğdayı, su ile ocağa koyalım. Sırasıyla nohutu, fasulyeyi ve börülceyi ekleyelim. En son, kayısıları varsa incirleri, üzümleri içine atalım. Şekeri ekleyip pişirelim. Ocağı kapattıktan sonra, kalan malzemeyi ilave edelim ve karıştırıp on dakika dinlendirelim. Afiyet olsun.
- 500 gr kurban eti - 3 su bardağı buğday - 1 su bardağı nohut - 1 su bardağı kuru fasulye - 1 çay bardağı pirinç - 1 yemek kaşığı kimyon - 1 yemek kaşığı kırmızı toz biber - 2 tatlı kaşığı tuz - 1 büyük baş soğan - 200 gr tereyağı - 200 gr ceviziçi - 2 su bardağı süt
Nohut ve fasulyeyi bir gece önceden ıslatalım. Bir tencereye eti ve tuzu koyup kaynatalım. Pişme tamamlanmak üzere iken etin üzerine buğdayı koyup kaynatalım. Yarı pişmiş hale geldiğinde önce nohutu ardından fasulyeyi ekleyelim. En son pirinci ekleyelim ve kaynatalım. Suyu iyice azaldığında sütü ilave edip biraz daha su ekleyerek bir taşım daha kaynatalım. Cevizi iri parçalar halinde dövelim ve aşureye ilave edelim. Ayrı bir yerde tereyağını eritelim ve rendelenmiş soğanlarla baharatları tereyağında kızdıralım. Servise almadan önce bu tereyağlı baharatlı sosu ekleyelim. Afiyet olsun.
- 2 su bardağı mısır - Yarım bardak kuru fasulye - Yarım bardak nohut -Yarım bardak buğday - 2 su bardağı su - 3 su bardağı süt - 1 tatlı kaşığı tuz - Bir kase dut kurusu - Bir kase erik kurusu - Bir kase kayısı kurusu - Bir lokma kurban eti - Bir su bardağı şeker
Bir tencerede suyu, süt ve tuz ilave edilerek kaynatalım. Bir lokma kurban etini ekleyelim. Buğday, nohut, fasulye ve mısırı teker teker ilave ederek pişirelim. İnmesine 20 dakika kala kuru kayısı, erik, dut ve varsa diğer lezzet vericileri ekleyelim. En son şekeri ekleyelim ve bir taşım kaynatalım. Dövülmüş fındık ilave ederek servise alalım. Afiyet olsun.
- 2 su bardağı buğday - 1 su bardağı kuru fasulye - 1 su bardağı siyah fasulye - 1 su bardağı nohut - 1 su bardağı kırmızı mercimek - 1 su bardağı yeşil mercimek - Bir tatlı kaşığı tuz - 8 - 10 bardak su
Kuru fasulye, siyah fasulye ve nohutu akşamdan ıslatalım. Su, tuz ve nohutu ocağa koyup 10 dakika kaynatalım. Onar dakika ara ile sırasıyla siyah fasulye, beyaz kuru fasulye, buğday, yeşil mercimek ve en son kırmızı mercimek olmak üzere bütün baklagilleri ve buğdayı ekleyip karıştıralım. 20 dakika kısık ateşte pişirip servise alalım. Afiyet olsun.
