Yeniköy’de bulunan meşhur Sait Halim Paşa Yalısı’nda bugünlerde hareketli saatler yaşanıyor. Milli Saraylar’ın envanterinde yer alan ve oryantalist tablolarımız arasında en büyüğü olarak kayıtlara geçen ressam Felix Auguste Clement tarafından yapılan Çölde Av, ikinci defa bir yolculuğa çıkıyor. Biz de bu zorlu yolculuk öncesi yalıya gidip tablonun Kahire’den İstanbul’a uzanan 154 yıllık hikayesini dinledik.
Fransız ressam Félix-Auguste Clément ait olan ‘Çölde Av’ tablosu, çerçevesi dahil 4.62x 7.75 santimetrelik boyutuyla dünyanın sayılı eserlerinden biri. 1865 tarihli tabloda, Mısır Valisi Kavalalı Mehmed Ali Paşa’nın da yer aldığı on üç kişilik bir avcı grubunun, çölde ceylan avı sonrası dinlenmesi ve avla meşgul olması yansıtılıyor. Milli Saraylar İdari Başkanlığı Başkan Yardımcısı Ahmet Çapoğlu’nun anlattıklarına göre tablo Kavalalı Ali Paşa’nın himayesinde olan ressam Clemant tarafından Mısır Kahire’de 1865 yılında yapılmış 1878 yılına kadar da burada bir sarayda kalmış. Kavalalı Ali Paşa’nın oğlu Prens Abdulhalim Paşa kendi adına Yeniköy’de bu meşhur yalıyı yaptırmış. Ölümünden sonra da oğlu Sait Halim Paşa oturduğu ve oldukça ünlü olduğu için onun adıyla yalı anılmaya başlamış.Tablo da yalı yapıldıktan sonra taşınarak İstanbul’a getirilmiş. Peki o dönemde bu taşıma işlemi nasıl yapılmış? Çapoğlu yalının bugüne kadar yangınlar ve yağmalar geçirdiğini ve ilk taşınmasıyla ilgili bilgilerin de büyük bir ihtimalle bu tantanada kaybolduğunu düşündüklerini söylüyor. Çünkü bu konuda bir belgeye henüz ulaşılmamış. Belgeler kaybolsa da bugüne kadar yangın, baskın, restorasyon gibi pek çok badireyi zarar görmeden atlattığı için Çölde Av ‘efsunlu tablo’ olarak nitelendiriliyor.Efsunlu yönüne bir ekleme de Çapoğlu’ndan geliyor:”Her felakete rağmen sapasağlam kalmasının yanında at resmine dikkat ederseniz odanın hangi tarafında olursanız olun bakışlarıyla sizi takip ettiğini görüyorsunuz. Bu da tablonun diğer efsunlu yanı. ”
UZMAN EKİP YERLİ
Eskiden bu tür büyük ve ince işler için yurt dışından uzman ekipler getirilirdi. Ama artık bu işler tersine döndü: Uzman ekip içerden. Taşınma da taşındıktan sonraki restorasyon çalışmalarını da Türk ekip yapacak. Büyük boyutlu tabloların rulo işleminde uzman danışman Filiz Kuvvetli’den destek alınmış. Ocak ayının ilk iki haftası tablo yüzeyinde koruma işlemi gerçekleştirilmiş. Tablonun rulo yapılabilmesi için özel makara sistemi imal edilmiş. Tablonun zarar görmeden taşınabilmesi için ahşap sandık üretilmiş. Hatta tablonun taşınmasıyla ilgili provalar da yapılmış ve tablo büyüklüğünde dev bir rulo, geçen hafta Milli Saraylar ekibi tarafından yerinden alınarak sorunsuz bir şekilde Resim Müzesi’ndeki yerine taşınmış. Tarihî tablo, planlanan takvimde bir aksilik yaşanmazsa yine rulo halinde, sandık içinde yarın Sait Halim Paşa Yalısı’ndan alınarak Resim Müzesi’ndeki yeni yerine getirilecek. Bu hazırlık aşamasını Milli Saraylar Tablo Atölye Sorumlusu Hatice Biga’dan dinliyoruz: “Bu tablonun ön çalışması için pek çok atölyemizden destek aldık, birlikte çalışıyoruz. Her türlü ön araştırma yapıldıktan ve tablo rulo haline getirildikten sonra boyalar zarar görmesin diye japon kağıdıyla yüzeyinde bir koruma tabakası oluşturduk. Böylece tablo hareket halindeyken boyaların yerinden kalkması önlenmiş olacak. Tablonun duvardan kopan sıvalardan zarar görmemesi için arkasına bir kumaş geçirilmiş şimdi son aşama olarak o kumaşı kaldırıp tablonun arkasına bakacağız eğer bir sorun çıkmazsa 28 Ocak günü taşınma işlemi gerçekleşecek.”
DEĞERİ DAHA DA ARTACAK
Milli Saraylar Resim Müzesi şefi Gülsen Kaya ise bir bölümünü açtıkları resim müzesinin ikinci bölümü için hazırlıkların devam ettiğini söylüyor ve oryantalist temalı tablolarla düzenlenecek ikinci kısmın ana tablosunun Çöldeki Av olacağını belirtiyor ve ekliyor:” Tablo üzerine bir takım çalışmalar yapıldı. Kimlerin tabloda olduğuyla ilgili ilk çalışmalar yapıldı tablo ilk kez sergilenmeye başlandığı zaman da özel turlar ve seminerler düzenleyeceğiz. Müzecilik anlayışında ezberi bozacak yeni çalışmalar yapmak istiyoruz. Ayrıca bu eser müzede sergilenmeye başlandıktan sonra değerinin daha da artacağı bir gerçek.”
Ava çıkanların hikayesi
Fransız ressam Félix-Auguste Clément’e ait olan ‘Çölde Av’ tablosu, çerçevesi dahil 4.62x 7.75 santimetrelik boyutuyla dünyanın sayılı eserlerinden biri. 1865 tarihli tabloda, Mısır Valisi Kavalalı Mehmed Ali Paşa’nın da yer aldığı on üç kişilik bir avcı grubunun, çölde ceylan avı sonrası dinlenmesi ve avla meşgul olması yansıtılıyor. Tabloda aynı zamanda Kavalalı’nın yakın arkadaşı olan ressamın kendisi de yer alıyor. Mehmet Ali Paşa’nın torunu Sait Halim Paşa adıyla bilinen yalıda ilk monte edildiği yerde duran tablo, bugüne kadar yangın, baskın, restorasyon gibi geçirdiği birçok badireyi zarar görmeden atlatmasıyla ‘efsunlu’ olarak nitelendiriliyor.
Oryantalist tablolar sergilenecek
Türk halkı tabloyu bugüne kadar sadece televizyonda görmüş. Hem de meşhur Tosun Paşa filminde. Ama artık yeni yerinde ziyaret edilebilinecek. Ahmet Çapoğlu, önümüzdeki altı ayda restorasyonu biten ama çevre düzenlemesi devam eden Resim Müzesi’nin ikinci bölümünde oryantalist tabloların olacağını belirterek şu bilgileri veriyor: “Tablonun restorasyonu tamamlandıktan sonra sergilenecek. Şu an Beşiktaş’taki Resim Müzesi’nin ilk bölümünde 200 tablo sergileniyor. İkinci bölümde ise oryantalist tablolar bölümü açacağız.”
