TRT’nin en önemli sosyal sorumluluk girişimleri arasında olan ve 2017 yılında “pozitif değişime ilham olmak” ilkesiyle yola çıkan “TRT World Citizen Ödülleri”, 2020 ve 2021 yılı kazananları geçtiğimiz günlerde düzenlenen törenle sahiplerini buldu. Toplumlarına küresel ölçekte büyük katkı sağlamış isimlere beş farklı kategoride verilen “TRT World Citizen Ödülleri”, bireylerin hikâyelerini dünyaya duyurmalarına ve pozitif değişime ilham olmalarına katkı sağlıyor. Törende; 2020 “İletişimci Ödülü”nü Merve Çirişoğlu, “Gençlik Ödülü”nü Aikokul Bolotbekova, “Yaşam Boyu Başarı Ödülü”nü Ömer Salman, “Eğitimci Ödülü”nü Samuel Isaiah ve “Yılın Dünya Vatandaşı Ödülü”nü Waheed Arian alırken, 2021 “İletişimci Ödülü”nü Eman Askar, “Gençlik Ödülü”nü Melati Wijsen-İsabel Wijsen, “Yaşam Boyu Başarı Ödülü”nü Ali Bonat adına Mahmoud Ismail, “Eğitimci Ödülü”nü Sharih Shiwan ve “Yılın Dünya Vatandaşı Ödülü”nü Hayri Dağlı aldı. Biz de “Gençlik Ödülü”nü alan, Bali’yi tek kullanımlık plastik poşetlerden kurtarmak için “Plastik Poşetlere Güle Güle” isimli kampanya başlatan iklim aktivisti Melati Wijsen-Isabel Wijsen kardeşlerle hikâyelerini ve kampanyalarını konuştuk.
Popüler bir tatil durağı olan Bali, ne yazık ki çöp adası. Endonezya, Çin’den sonra dünyanın en büyük ikinci plastik kirleticisi. Plastik atıkları, denizlerdeki plastik kirliliğinin yüzde 10’unu oluşturuyor. Bali’de her gün, 680 metreküp plastik çöp elde ediliyor. Yani neredeyse 14 katlı bir bina kadar. Plastik poşetlere gelince yüzde 5’ten azı geri dönüştürülüyor. Bali’deki plastik poşetlerin çoğu önce kanalizasyonlara, sonra nehirlere, sonra da okyanuslara dökülüyor. Okyanuslara varamayanlar ise, yakılıyor ya da etrafa saçılıyor. Bali’de Hollandalı ve Endonezyalı bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Melati ve Isabel Wijsen iklim aktivisti genç kız kardeşler de Bali’yi tek kullanımlık plastik poşetlerden kurtarmak için bir kampanya başlatmışlar. 2013’te Melati 12 ve Isabel 10 yaşındayken, Bali’yi tek kullanımlık plastik poşetlerden kurtarmak için “Plastik Poşetlere Güle Güle” adlı bir kampanya başlatmışlar.
12 YAŞINDA DÜNYA ÇOK DAHA BASİT GÖZÜKÜYORDU
Bu yolda bazı önemli başarılar elde eden kardeşler, bir gün derste Nelson Mandela, Lady Diana ve Mahatma Ghandi gibi önemli insanları öğrendiklerini belirtiyorlar. O gün eve yürürken “Biz de önemli kişiler olmaya karar verdik. Önemli biri olmak için neden büyüyene dek bekleyelim ki? Şimdi Bali’de yaşayan çocuklar olarak bir fark yaratmak için ne yapabiliriz?” diye sormuşlar ve “Biz de gezegenimize bir iz bırakabiliriz” motivasyonuyla yola çıkmışlar. Bir fark yaratmaya başlamak için yaşlanana kadar beklemek istemeyen kardeşler, o gece oturup beyin fırtınası yapıp Bali’deki tüm sorunları düşünmüşler ve en çok dikkatlerini çeken şeyin plastik poşetler olduğuna karar vermişler. Pirinç tarlalarında oynarken ya da sahilde yürürken plastik poşetlerin olukları tıkadığını ve nehirlerde, yol kenarlarında biriktiğini gören Wijsen kardeşler, bunun üstesinden gelebilecekleri gerçek bir sorun olarak görmüşler. Melati Wijsen, “12 yaşında dünya çok daha basit gözüküyordu. Amacımız aslında basitti. Adamızı plastik poşetlerden kurtarmak istiyorduk. Plastik poşetleri her yerde görüyoruz ve Bali dünyanın diğer yerlerinden farklı değil. Kardeşim ve ben büyürken bu duruma çokça şahit olduk ve ne yapmamız gerektiğini konuştuk. Aslında büyüyene kadar beklemek istemedik” diyor ve sözlerine şöyle devam ediyor: “Projeye başlarken çok istekli olduğumuz için, bir değişim yaratacağımızdan emin olduğumuz için çok büyük bir endişemiz olmadı ama geri dönüp baktığımda karşılaştığımız en büyük engelin değişimin fazlaca yavaş olduğunu söyleyebilirim.”
2016’da halkın dikkatini çekmek için imza kampanyaları, sahil temizliği düzenleyen Wijsen kardeşler, Bali’nin o zamanki valisi I Made Mangku Pastika’yla görüşmek istemişler ancak Bali Valisi Mangku Pastika etkilenmemiş ve bir buçuk yıldan fazla bir süre Melati ve Isabel’in görüşme taleplerini reddetmiş. Hayal kırıklığına uğrayan kız kardeşler ise daha sonra Bali Valisi’nin dikkatini çekmek için açlık grevine başlamaya karar vermiş. Yaşlarının küçük olması nedeniyle ise diyetisyen gözetiminde ve sadece gün doğumundan gün batımına kadar grevi gerçekleştiren Wijsen kardeşler, açlık grevlerinde etkili olmuş ve birkaç gün içinde vali ile toplantılarını yapmışlar. Böylelikle gençlerin plastik poşetlere hayır demesi için yönlendirdiği bir sosyal girişim ve sivil toplum kuruluşu olan Plastik Poşetlere Güle Güle, 2018’de yürürlüğe giren tek kullanımlık plastik poşet yasağına ivme kazandırmış.
10 YIL ÖNCE KİMSE YOKTU YANIMIZDA
- “Neden plastik şişeleri veya pipetleri değil de plastik poşetleri seçtiniz?” sorumuza Melati Wijsen, “Plastik, her noktada çok ciddi bir sıkıntı. Baktığınız her yerde plastik pipetler, kutular, su şişelerini görebiliyorsunuz. Biz kız kardeşimle baktığımızda aslında en çok kullandığımız şeylerden bir tanesinin plastik poşetler olduğunu gördük ve bunlarla başlamaya karar verdik. Devamı bu şekilde geldi” şeklinde cevaplıyor.
- “Yaptıkları aktivizmin hayatlarında ne gibi bir etkisi olduğu?” sorumuza ise, “Şu anda hayatım çok güzel gidiyor. Aslında bir aktivist ve değişimi yaratabilen biri olarak böyle bir etki yaratmaktan çok mutluyum. Şu an karşılaştığım en önemli şey, yalnız olmadığımı hissetmem. Çünkü bundan 10 sene önce böyle bir kampanyaya başladığımda etrafımda çok fazla insan yoktu. 10 yıl önce özellikle Endonezya gibi bir kültürde böyle bir şeye başlamam aslında pek çok kişi tarafından değişik olarak kabul edildi. Bugün her genç insan aslında bir şeyler yapma ihtiyacını ve isteğini hissediyor” şeklinde yanıtlıyor.
Youthtopia ile genç liderler yetişiyor
Wijsen kardeşler, diğer genç aktivistlere ilham vermek adına Youthtopia adlı bir girişim kurmuşlar. Wijsen, “Bu proje aslında genç insanların birbirinden çok şey öğrenebilecekleri bir platform. Dolayısıyla benim hayatta gurur duyduğum en önemli şeylerden bir tanesi, 12 yaşında küçük bir çocukken başladığım bu işte, şu anda 21 yaşında genç bir girişimci olarak diğer genç insanları da bazı şeylere itebilme, bazı şeylerde teşvik edebilme dürtüsü. Youthtopia’da çeşitli etkinlikler ve online dersler aracılığıyla dünyanın dört bir yanından genç liderleri değişim ve dönüşüm için gereken becerilerle donatmayı hedefliyoruz” diyor.
