Tahıl koridoru senaryoları

Bir kaynağım anlatmıştı. Tahıl koridoru faaliyete geçtikten birkaç ay sonra, yine gerilim yükselmiş ve Rusya koridoru askıya almıştı.

Ankara, mimarı olduğu koridorun dünya tahıl fiyatları ve enflasyonu üzerindeki pozitif etkisini görüyordu. İstenen düzeyde olmasa da yoksul ülkelere tahıl sağlıklı bir şekilde ulaşıyordu. Bu aynı zamanda

olası bir Rusya-Ukrayna barışının pilot uygulamasıydı.

Koridor gerilimi sınırlıyor, Karadeniz’e yayılmasını engelliyordu. Tahıl koridoru

Türk diplomasisinin

ürünü

olan bir

çatışmasızlık

bölgesiydi

başka bir deyişle. Bu yüzden Türkiye’nin güvenliğini de yakından ilgilendiriyordu. Umutlar pamuk

ipliğine bağlıydı. Bu bağ kopmamalıydı.

İşte bunun üzerine o günlerde yoğun bir diplomasi trafiği başladı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan

’ın koridorun yeniden hayata geçmesi için nasıl çabaladığını hatırlıyorsunuz.

Ukrayna Cumhurbaşkanı Zelenski

Rus lider Putin’le

temas trafiği yürütmüş, neyse ki Rusya’yı masaya dönmesi konusunda ikna etmişti.

O günlerde diplomasi çabaları sürerken birçok başkentten olduğu gibi Washington’dan da Ankara’ya telefon üstüne telefon geliyordu. Bir tanesi ilginçti. Daha önce

ABD’de

üst

düzey görevde bulunmuş bir isim

tahıl koridorunun devamı için Türkiye’de yoklama yapıyor, Ankara’nın diplomasi çabalarını övüyor, tahıl krizinin çözümü için Ankara’nın elini çabuk tutmasını istiyordu. ABD’li ismin bu ilgisi soru işareti yaratınca küçük bir araştırma yapıldı ve gerçek kısa sürede ortaya çıktı. Sözkonusu ismin danışmanlığını yaptığı şirkete ait iki gemi Ukrayna limanlarında kalmıştı.

Türkiye küresel krizi

çözme,

Amerikalı isim iki gemi buğday peşindeydi

Bu anekdot bize aktörlerin soruna farklı ajandalarla yaklaşabildiğini gösteriyor. Ülkelerin ajandalarını ise şöyle sıralayabiliriz.. ABD tahılın dünya piyasalarına ulaşmasını

Rusya’ya yaptırımların sürmesi koşuluyla

destekliyor. Rusya, koridoru yaptırımların kaldırılması için

bir pazarlık unsuru

olarak kullanıyor. Ukrayna savaş ekonomisinde nefes alabilmek için tahılını dünyaya satmak istiyor.

Rusya’nın 17 Temmuz’da koridoru askıya alması üzerine yeni bir süreç yaşanıyor. Dikkatler Ankara’nın atacağı adımlarda. Ancak

taban tabana

zıt

ajandalar

çözümü

zorlaştırıyor

. Türk diplomasisi soruna bir çözüm ararken krizin geleceğiyle ilgili üç senaryo gündeme geliyor.

Birinci senaryo

bir çözüm bulunamaması ve krizin derinleşmesi. Bu tablo ne ABD ne Rusya ne de Ukrayna’nın işine gelir. Gıda krizini tetikler. Taraflar arasında diyalog kanallarını tamamen kapatır. Rusya yaptırımları hafifletme hedefinden uzaklaşır. Ukrayna tahıl gelirinden olur. Alternatif seçenekleri gündeme getireceğinden

askeri gerilimi ve

çatışmaları

tırmandırır

. Nitekim tırmandırdı da. Rusya Tuna üzerindeki siloları hedef aldı, almaya devam ediyor. Aynı zamanda Ukrayna’ya giden tüm gemileri

askeri gemi

olarak kabul edeceğini açıkladı. Gerilim böylece Karadeniz’in güneyine kaydı. Karadeniz’de bir

Türk

şirkete

ait ancak yabancı bandıralı gemiye

müdahale Ukrayna’ya gidecek gemilere uyarı niteliğindeydi. Öğrendiğime göre Ruslar gemiyi durdurmaya çalışmış ancak gemi durmayınca gemiye asker çıkarmış. Gemi Türk bandıralı olmadığı için Rusların Ankara’yı bilgilendirme yükümlülüğü bulunmuyor. Ancak buna rağmen Moskova’ya “

Karadeniz’de tansiyonu yükseltecek girişimlerden uzak durulmalı

” mesajının iletildiğini söyleyebiliriz.

İkinci

senaryo

tek taraflı hamleler ve ikili anlaşmalarla alternatif güzergah oluşturulması.

Ukrayna ABD’nin telkinleriyle bunu deniyor.

Tahılın Tuna Nehri üzerinden ya da karayoluyla Avrupa’ya taşınabileceği belirtiliyor.

Letonya demiryolları

yılda bir milyon ton Ukrayna tahılını taşıyabileceğini söylüyor. Türk Boğazları’ndan geçen 32 milyon ton tahılla kıyaslandığında bu planlar devede kulak kalıyor. Daha önce söylediğimiz gibi bu senaryo askeri gerilimi tırmandırmaktan başka bir sonuç üretmiyor.

Bu arada Rusya’nın Rus tahılını Türkiye üzerinden Afrika’ya gönderme amacı taşıdığı da basına yansıdı. Bu fikrin Ankara’nın yaklaşımıyla örtüşüp örtüşmediği de soru işaretidir.

Üçüncü

senaryo

Rusya’nın bazı kaygılarını gidererek koridora yeniden işlerlik kazandırmak.

Herkesin kazandığı tek opsiyon budur

. Bu opsiyon dünya gıda krizinin önüne geçiyor. Savaşan tarafları bir proje etrafında buluşturarak diplomasiye şans veriyor. Çatışmaların Karadeniz’in geneline yayılmasını engelliyor.

Ankara’da koridor dosyasıyla ilgili hummalı bir çalışma olduğunu biliyoruz. Çalışma tamamlandıktan sonra

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın

Rus ve Ukraynalı mevkidaşlarıyla görüşeceği, ardından

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Rus lider Putin’le

bir araya geleceği öngörülüyor. Türk diplomasisinin üzerinde önemli bir sorumluluk var. Herkes Ankara’nın bulacağı çözümü bekliyor.

#Politika

#Siyaset

#Yahya Bostan

#Tahıl Koridoru