Akaryakıt fiyatlarında Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ile başlayan dalgalanma, kurdaki hareketliğin de etkisiyle devam ediyor. Ancak Türkiye’de gümrüksüz akaryakıt fiyatları 2005 yılından beri 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunun yürürlüğe girmesiyle en yakın erişilebilir piyasa olan CIF MED’de belirleniyor. Bu piyasada fiyatlar, benzin ve motorin ürünleri ile brent tipi ham petrol için yayımlanan fiyatlar takip edilerek rafineriler tarafından belli bir yöntemle oluşturuluyor. Gümrüksüz rafineri fiyatının üzerine ÖTV ve Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) gelir payı eklendikten sonra KDV hariç rafineri satış fiyatı elde ediliyor.
TÜPRAŞ İŞLEDİKTEN SONRA VERGİLENDİRME YAPILIYOR
Türkiye’deki en büyük petrol rafineri kuruluşu olan TÜPRAŞ, ham petrolü alıp işledikten sonra benzin, motorin ve diğer akaryakıt fiyatlarını, dünya akaryakıt fiyatlarına bakıp ve özellikle de İtalyan-Akdeniz piyasasında akaryakıt fiyatlarını baz alarak şekillendiriyor. TÜPRAŞ, günlük olarak belirlenen fiyatın üzerine 2,2 TL’lik ÖTV, sonra da ortaya çıkan tutara yüzde 18 KDV ekliyor. EPDK payı, dağıtıcı firma ve bayi kârı ekleniyor. Buna göre, akaryakıtın rafineri maliyetine eklenen kâr ve vergilerle ortaya çıkan nihai fiyatın içinde devletin yüzde 30 dolayında bir vergilendirme payı var. Rafineri ürünler dışında ithal edilen akaryakıt ürünleri bu fiyatlara doğru orantılı değişim gösteriyor.
TL/TON PARİTESİ DE DİKKATE ALINIYOR
Türkiye’de akaryakıt fiyatlamasında belirleyici etkenin küresel piyasalar olduğunu söyleyen Enerji Ekonomisi Uzmanı Prof. Dr. Levent Aydın, “Akaryakıt fiyatlarındaki artış eğiliminde en önemli etken, İtalyan-Akdeniz piyasası dediğimiz CIF MED’de günlük yayınlanan akaryakıt fiyatlarıdır” dedi. Aydın, “Türkiye’de bu piyasalarda dolar/ton olarak belirlenen fiyatlar, yurtiçinde Merkez Bankası tarafından açıklanan döviz satış kuru üzerinden TL’ye çevrilmiş olan tutarı dikkate alınıyor” dedi.
YASA GEREĞİ AKDENİZ PİYASASI BAZ ALINMALI
- Dünyada çeşitli ham petrol ve petrol ürünlerinin alınıp satıldığı referans piyasaların olduğunu belirten Prof. Dr. Levent Aydın, Türkiye’nin akaryakıt ürünlerinde yasa gereği en yakın erişilebilir konumdaki Akdeniz piyasasını izlemek zorunda olduğu bilgisini verdi. Petrol endüstrisinde ham petrol ile akaryakıt ürünlerinin piyasalarının farklılık gösterebildiğini belirten Levent Aydın, “Ham petrol fiyatları düştüğünde akaryakıt fiyatlarına zamanında ve doğru olarak yansıtılıp yansıtılmadığını izleyebilmek için CIF MED’de yayınlanan fiyatlarla istasyonlarda uygulanan fiyatları karşılaştırmak gerekiyor” şeklinde konuştu.
