Küresel dijitalleşme üretim yöntemlerinde köklü değişiklikler meydana getirmiş ve Sanayi 4.0’e geçişin yaşandığı bir dünya gündeme gelmiştir.
Sanayi 4.0
otomasyon sistemleri; veri alış-verişlerini ve üretim teknolojilerini içeren; nesnelerin interneti, hizmetlerin interneti ve siber-fiziksel sistemlerden oluşan bir değerler bütünüdür.
Dijital teknoloji kullanımı
ile yaşanan sektörel dönüşüm ekonomileri yeniden şekillendirmiş ve
vergilemede de yeni bir yapıyı kaçınılmaz kılmıştır.
**
Sanayileşmenin gelişmesi ve dijitalleşmenin artmasıyla
verilerin hacmi, çeşitliliği ve hızı artmış, büyük veri (big data) kavramı ortaya çıkmıştır.
Büyük veriyle beraber verileri kullanabilir ve işlenebilir hale getiren büyük veri analitiği devreye girmiştir. Büyük veri analitiğinin bilgi ve verilerin toplanması, depolanması, işlenmesi ve faydalanılması anlamında süreçleri söz konusudur.
Kamu sektörü büyük veri bağlamında gelişmeleri özel sektöre göre daha geriden izlemektedir. Bununla beraber, kamu kurumlarında vergi, sosyal güvenlik, emniyet gibi bazı alanlarda büyük hacimli veriler üzerinde veri analitiği yardımıyla verimliliği ve hizmet kalitesini yükseltmek için çalışmalar başlatılmıştır.
Vergisel analiz teknikleri uzun zamandır uygulanmakla birlikte büyük veri analizi teknolojilerinin
vergi sisteminde kullanımı henüz yeni.
İşletmelerin çoğunda mali (parasal) verilerin vergi analitiği için yeniden düzenlenmesi gerekir. İşletmeler için hazırlanacak veri tabanı ile bütünleşik vergi yönetim sistemleri, farklı yerlerde bulunan verilerin toplanması ve standartlaştırılmasıyla
bilginin kontrolü, güvenliği ve yönetimini kolaylaştırıp anlık takip
imkânı sağlayabilir.
**
Dijital ekonomi bir yandan
vergi tabanının aşınması sorununu hızlandırırken,
diğer yandan farklı kaynaklardan sağlanan verileri bir araya getirerek
aynı vergi sisteminde daha fazla gelir
elde edilmesi bağlamında
etkinliği
artırabilmektedir.
Özellikle büyük veri analitiği ve makine öğrenmesinin kullanımı,
vergi dairelerinde görevli personelin niteliklerini artırmayı
(veri bilimci ve vergi uzmanı aynı dili konuşmalı, otomasyon çözüm yeteneği kazanılmalı)
zorlayarak kaynak ve zamanın daha etkin kullanımını sağlayacaktır.
Ancak mevcut sistemde büyük çaplı verinin elde edilmesi, işlenmesi ve analizi ile ortaya çıkabilecek potansiyelden
etkin yararlanılamadığı
görülmektedir. Oysa büyük veri analitiği iyi kullanıldığında; vergi teşvikleri, indirim, istisna ve
vergi harcamalarının
mükellef davranışları ve işletme faaliyetleri üzerindeki
etkisi
yakından takip edilebilir.
Ayrıca, çevrimiçi
vergi danışmanlık hizmeti
vergi mükelleflerinin ödevlerini yerine getirmeyi kolaylaştırarak
vergiye gönüllü uyumu
artırabilir.
Yine, büyük veri analitiği, vergi idaresinin
mükellefler hakkındaki bilgilere çok düşük maliyetle ve daha hızlı ulaşmasını sağlayarak,
vergi idaresini
optimal vergileme yapısına
yaklaştırabilir. Mükellefler tarafından üretilen büyük hacimli verilerin doğru işlenmesiyle
vergiyi doğuran
olayların gerçek zamanlı olarak ayrıştırılabilmesi de mümkün hale gelebilir. Böylece vergilendirmenin zayıf karnı olan
beyana bağımlılık minimum düzeye indirilebilir.
**
Geleneksel denetim anlayışı Sanayi 4.0’la
Denetim 4.0’a evrilerek vergi sistemindeki yapısal dönüşümün bir diğer ayağını oluşturabilir.
Öyle ki geleneksel denetim yerini yetkin denetçilerin kontrolünde
bilgisayar destekli, ileri teknoloji kullanan, vaka odaklı bir anlayışa bırakmaktadır.
Analitik yetenekler ve modern teknoloji ile birleşen insan yaratıcılığı, vergilendirme için heyecan verici yeni bir geleceği temsil ediyor.
Makine öğrenimine dayalı
objektif veri analizi
; riskli unsurları ve olağan dişi işlemleri tespit etme,
risk analizi yapma, riskli mükellef gruplarını belirleme ile denetlenecek mükelleflerin doğru seçimine yardımcı olmaktadır.
Böylece idarenin yerinde, adil, aktif ve hızlı denetim yapması, kayıt dışının önlenmesi, vergi kayıp ve kaçağının asgariye indirilmesi mükelleflerin
vergiye gönüllü uyumuna da
katkı sağlayacaktır.
**
Özetle, makine öğrenmesi, büyük veri, büyük veri analitiği gibi
teknolojik gelişmeler vergi idaresi için yeni imkânlar/kolaylıklar sunmaktadır.
Bu doğrultuda gerçekleştirilecek
dijital dönüşüm;
şeffaf vergileme süreçleri, gönüllü uyumunun artırılması, vergi idarelerinin paydaşlarla işbirliğinin güçlendirilmesi,
dijital ekonomi ile bütünleşik bir vergi sistemi,
verginin tabana yayılması ve
optimal vergileme ilkelerinin hayata geçirilmesine
yardımcı olacaktır.
Büyük veri analitiğini vergi sisteminde kullanılması için hükümet öncelikle
yasal altyapıyı uyumlaştırmalı,
mükellefler için uyum stratejileri belirlemeli, yönetim süreçlerini güncellemeli, fiziki, teknik ve
personel yapısını yetkin hale getirmelidir.
Son olarak, Cumhurbaşkanı'nın ‘Ekonomi Reformları’ kapsamında tüm mükelleflere 7/24 hizmet verebilen “Türkiye Dijital Vergi Dairesi”, “Dijital Vergi Asistanı” ve “Dijital Vergi Denetimi” uygulamalarının hayata geçirileceği açıklaması, Hazine ve Maliye Bakanlığının dijital teknolojilerden yararlanma bağlamında atacağı ilk adım olarak düşünülebilir.
#Vergi sistemi
3 yıl önce
Vergi sisteminde dijital dönüşüm
2023 yılında kiralanan lüks lojmanlarda oturanlar ne kadar kira ödeyecek?
Jorge Jesus için gensoru
Türkiye’nin tezlerini kim anlatacak…
Enflasyon ile mücadelede beklentileri kırmak ve fiyat yapışkanlığının önüne geçmek
Cari açık ve Gabar’dan gelecek 3,2 milyar dolar
