|

Mahremiyet ve insana saygı

Mahremiyet bilinci bedenimizden başlayarak hayatımızın her alanına yayılan ve özel alanlarımızın belirlenmesinde önem arz eden bir konu. Çocuklara bu eğitimin ne şekilde verilmesi, aile ve sosyal hayattaki mahrem alanların nasıl belirlenmesi gerektiği gibi konuları “Sorularla Mahremiyet Bilinci” kitabının rehberliğinde sizler için özetledik.

00:00 - 1/10/2021 Cuma
Güncelleme: 02:52 - 1/10/2021 Cuma
Yeni Şafak
Fotoğraf: Arşiv
Fotoğraf: Arşiv
HAZIRLAYAN: ZEYNEP BETÜL ERHUN

Mahrem ve mahremiyet kavramları dini literatürde sık sık karşımıza çıkan ve insanın hem Rabb’iyle hem de çevresiyle ilişkilerinde mühim yer tutan tanımlardır. Arapça’daki haram kelimesinden türetilen kelimelerden mahrem, yasaklamak, men etmek gibi anlamlara gelirken, mahremiyet ise gizlilik, bir şeyin (mahrem) gizli hâli, gizli yönü, insanın saygınlığı ve dokunulmazlığı demektir. İnsan için özel ve dokunulmaz olan alanı ifade eden “mahremiyet” kişiye has bu alanın korunması gerektiğini belirtir.

  • Ev mahremiyeti, mekan mahremiyeti, beden mahremiyeti gibi pek çok unsuru olan mahremiyet konusunu özellikle çocuklara küçük yaştan itibaren anlatmak oldukça önemli. Diyanet İşleri Başkanlığı, bu önemli ihtiyaca binaen “Sorularla Mahremiyet Bilinci” eseriyle bize hem kendi mahremiyet alanlarımızı hem de bu bilinci çocuklarımıza nasıl sağlayacağımızı anlatıyor. Sizler için kitaptan kısa başlıkları derledik.

ÇOCUKLARA BU BİLİNÇ NASIL VERİLİR?

Öncelikle mahremiyet eğitimi, çocukların kendisinin ve diğer insanların özel alanının -mahrem bölgelerinin- farkına varması, sosyal hayatın içinde kendi özel alanını koruması, diğer insanların özeline saygı duyması, kendisi ile çevresi arasında sağlıklı sınırlar koymasını sağlar. İstatistiklere bakıldığı zaman, kız çocukların yüzde 71, erkek çocukların ise yüzde 29 oranında istismara uğradığı görülüyor. Çocuklarımızı bu zalimlikten korumak için mahremiyet eğitimi özellikle mühimdir.

  • Mahremiyet eğitiminin erken dönem çocukluk evresinde verilmesi önerilir. Çocuk kendini ayrı bir birey olarak algılamaya başladığında yani iki yaşlarında bu eğitim verilmeye başlanabilir. Aslında mahremiyet eğitiminin yaşı yok denilebilir, bebeklik döneminde onunla konuşurken kullanılan cümleler, onu severken ya da ihtiyaçlarını giderirken sergilenen davranışlar bebeğin bilinçaltına kodlanır ve ilerleyen yaşıyla birlikte onun duygu ve düşüncelerini etkileyen birer mesaja dönüşür.

Bebeklik yaşlarında örneğin, bezini değiştirirken bunu başkalarının yanında yapmamak, küçük yaştan itibaren çocukları başkalarının yanında soyundurup giyindirmemek gibi uygulamalarla özel alanına saygı gösterildiğini hissettirmek çocuklarda mahremiyet duygusunu geliştirir. 4 yaşından itibaren tuvalet temizliğini kendi başına yapması, banyo eğitiminin verilmesi, iznini almadan kimsenin kendisini öpemeyeceğinin anlatılması, bedeni ile ilgili tasarruflarda çocuğun bilgilendirilmesi ve onayının alınması gibi uygulamalar bu eğitimin önemli adımlarını oluşturur.

AİLE ARASINDA DA ÖZEL ALANLARA SAYGI DUYULMALI

  • Bireyin mahremiyeti gibi ailenin de mahremiyet alanları bulunmaktadır. Ailenin özeli, sırları, eşlerin birbirleri ile özel ilişkileri ve özel sorunları aile içinde kalması gereken, başkalarına yansıtılması hoş olmayan, hatta sakıncalı olan konulardır. Yine dışarıda nasıl ki mahremiyetimizin sınırları varsa, evimizde de mahremiyetin bazı sınırları olmalıdır. Odalara girerken kapı vurmak ve sesli olarak izin istemek, eşlerin ve çocukların birbirleri ile karşılıklı konuşmalarında saygı çerçevesinde ölçülü ve dengeli olmak, ev içinde de kılık kıyafetlere dikkat etmek gibi aile içinde mahremiyet sınırlarına özen göstermek hem tarafların birbirine hem de kendilerine gösterdikleri saygının bir gereğidir.

Eşlerin birtakım vehimlerle, karşılıklı güveni zedeleyecek şekilde birbirlerini takip edip gizli gizli kontrol etmeleri, özel hayatın ihlalidir. Sevgili Peygamberimiz, uzun bir yolculuktan dönen erkeğin, eşinin kusurlarını araştırmak maksadıyla geceleyin ansızın evine girmesini yasaklamıştır.

SOSYAL HAYATTA NELERE DİKKAT EDİLMELİ?

  • Mahremiyet denilince ilk akla gelen insan bedeni ile ilgili dokunulmazlıklardır, fakat temel olan bu dokunulmazlıkların yanı sıra farklı alanlarla ilgili mahremiyet kuralları da vardır. İnsanların evleri, ev içinde kişilerin odaları ile ilgili dokunulmazlıklar, fiziksel alanla ilgili mahremiyetlerdir. Diğer bir mahremiyet alanı konuşma, bakma, düşünme, merak etme, araştırma vb. davranışlarla ilgilidir. Kişilere ait bilgiler ve onların özel eşyalarının dokunulmazlığı da kişisel haklardandır ve mahremiyet kavramı içinde yer alır. En yakınlarımızın evlerine dahi izin almadan girmemeli, insanlar hakkında özel bilgiler toplamaktan çekinmeli, bakışlarımızı özel alanlardan uzak tutmalı ve söz mahremiyetine dikkat etmeliyiz.

Sosyal medyada özel alanlar işgal ediliyor

Günümüz toplumunu sosyal medyadan bağımsız olarak düşünmek artık mümkün değil. Teknolojik gelişmeler ve internetin yaygın kullanılmasıyla birlikte insanlar artık akrabaları, arkadaşları hatta komşularıyla yüz yüze ilişkiler yerine daha çok akıllı telefonlar üzerinden ilişki kuruyor. Mevcut durum insanların kendilerinin ya da başka insanların mahremiyetlerini kolayca ihlal ettikleri bir sürece doğru gidiyor.

SORU SORMAK DA İHLAL OLABİLİR

Bireylerin cevap vermek istemediği durumlarla, özel hayatla ilgili olarak sosyal medya üzerinden soru sormak da bir mahremiyet ihlali olarak tanımlanabilir. Kişilerin başkalarının mahremiyetini ihlalden öte istila ettikleri ve kendilerini ilgilendirmeyen konularda sınır tanımadıkları bir dönem yaşanıyor maalesef.

SINIRLAR NETLEŞTİRİLMELİ

  • İnsanların özel hayatlarında saklayacakları şeyleri çoğaltmaları, kendi mahremiyet alanlarını genişletmeleri gerekirken tam tersine insanlar her anlarını paylaşıyorlar. Hâlbuki yapılması gereken insanların özel hayatlarını, mahremiyet sınırlarını netleştirip bununla ilgili ilkeler belirlemesidir. Bireylerin özel hayatlarıyla ilgili bilgilerin ne kadarının paylaşılabilir olduğu ve ne kadarını da kendilerine saklamaları gerektiği gibi konularda güven veren kriterlere ihtiyaçları var.
#“Sorularla Mahremiyet Bilinci
#Diyanet İşleri Başkanlığı
2 yıl önce