Geçtiğimiz Pazar günü İran'la nükleer anlaşmayı Kongre'nin onayına sunan ABD, Ortadoğu'daki kızgın müttefiklerine ikna turu düzenliyor. ABD Savunma Bakanı Ashton Carter, İran ile varılan nükleer anlaşmaya ilişkin endişeleri bulunan İsrail, Suudi Arabistan ve Ürdün'ü ziyaretinin ilk etabı İsrail ziyaretine Pazar günü başladı. Dün İsrailli meslektaşı Moşe Yaalon ile görüşen Carter bugün de Başbakan Binyamin Netanyahu ile görüşecek.
Carter basın mensuplarına uçakta yaptığı açıklamada İran'a karşı askeri seçeneğin her zaman masada olduğunu söyleyerek “Bunun iyi bir anlaşma olmasının nedenlerinden biri de askeri seçeneğin önünde engel teşkil etmemesi” ifadelerini kullandı. Netanyahu'yu ikna etmek gibi bir amacı olmadığını iddia eden Carter, “İsrail'de hiç kimsenin fikrini değiştirecek değilim. Dostlar fikir ayrılığı yaşayabilir” dedi. Pazar günü Amerikan ABC kanalına konuşan Netanyahu ise ABD'yi eleştirerek “Madem bu anlaşma bizi ve Arap komşularımızı daha güvenli kılıyor, birşeylerle telafi etmeye ne gerek var?" şeklinde konuştu.
Netanyahu, Amerikan Kongresi'nden akılsızca yapılmış anlaşmayı reddetmeleri çağrısında bulunarak tarihi hatadan vazgeçilmesi gerektiğini savundu. Öte yandan ABD Dışişleri Bakanı John Kerry, ABD Kongresinin İran'la varılan nükleer anlaşmayı keyfi ve tek taraflı reddetmesi halinde başka müzakere olmayacağını belirterek, “Sonra da İran serbest olduğunu hissedecek ve anlaşmanın önlediği şeyleri yapabilecek” dedi. Amerikan Kongresi'nin 60 günlük süre içerisinde anlaşmayı oylaması bekleniyor.
Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini, “İran'ın nükleer silah sahibi olmaması, komşu ülkeler ve bölge açısından önemli. Burada diplomasi işe yaradı. Böyle bir dönemde buna çok ihtiyaç vardı” dedi. Federica Mogherini, “İran'la bölge ve uluslararası ilişkiler açısından tarihi bir anlaşmaya imza attık” ifadelerini kullandı. İran'ın uluslararası ilişkilerde güven sağlaması gerektiğini de kaydeden Mogherini, “Bu anlaşma ile İran güven ortamını tekrar sağlayabilir. AB de güvenin tesisi için çalışacak” dedi.
İran dini lideri Ali Hamaney'in “Müzakere metni onaylansın ya da onaylanmasın Suriye hükümetine, Yemen ve Bahreyn'deki ezilen halklara destek vermekten vazgeçmeyeceklerini” söylemesinin ardından İran'ın Manama Büyükelçiliği maslahatgüzarı vekilinin, Bahreyn Dışişleri Bakanlığı'na çağrıldığı bildirildi. Haberde, “bu tür açıklamalara derhal son verilmesi ve bunun yerine İran halkının durumunun iyileştirilmesine, komşu ülkelerle iyi geçinmeye ve Bahreyn'in bağımsızlık ve egemenliğine saygı göstermeye mesai harcanmasının gerekliliği üzerinde durulmuştur” denildi.
BM Güvenlik Konseyi, İran ile 5+1 ülkeleri (Rusya, ABD, İngiltere, Çin, Fransa ve Almanya) arasında Viyana'da varılan anlaşmayı (JCPOA) onaylayan ve İran'a yönelik BM yaptırımlarının kademeli olarak kaldırılmasını düzenleyen karar tasarısını oy birliği ile kabul etti. Karar metnine göre, İran'a 8 yıl boyunca balistik füze teknolojileri, 5 yıl süreyle de konvansiyonel silah ambargosu sürecek.
Bu süre boyunca ülkeler, ancak BM Güvenlik Konseyi'nden önceden izin çıkması durumunda İran'a balistik füze teknolojisi ve konvansiyonel silah verebilecek. Bu kararla, BM Güvenlik Konseyi tarafından yıllar içinde varlık dondurma ve seyahat yasağı konulan bazı kişi ve kurumlara uygulanan tedbirler kaldırılacak. Zaman içinde diğerlerine uygulanan yaptırımların da kaldırılması gündeme gelecek. BM Güvenlik Konseyi kararı 90 gün sonra yürürlüğe girecek ve ülkeler yaptırımların kaldırılması için hazırlıklara başlayacak
