Yapay Zeka savaşları Çanlar kimin için çalıyor?

04:004/02/2025, Salı
G: 4/02/2025, Salı
Yeni Şafak
Arşiv.
Arşiv.

Burak Toraman / İletişim Uzmanı

Hangi dönem olursa olsun tarihin her anında teknolojiyi üretenler kendi kültürlerini geliştirdikleri teknolojiye entegre ettikleri gibi diğer kültürleri de şüphesiz etkilemektedir. Peki günden güne artan yapay zeka içerikleri de hayatımızı etkileyebilir mi? Bu sorunun cevabına açık bir şekilde evet diyebiliriz. Eski adıyla Twitter’ı kullanmaya başladık ve bizi önce 240 karaktere sonraları ise 280 karaktere hapsetti. Instagram ise hikayede önce 14 saniye sonra reels ile birlikte hikayede de 1 dakikalık video paylaşmaya izin verdi. Belki farkına bile varmadan günlük konuşma dilimiz, görsel ve işitsel medya araçlarına tahammül seviyemiz değişti.

Kısaca içinde bulunduğumuz dönemde dijital medyanın etkisi günlük yaşamımızı da görülür bir şekilde etkiledi. Haber edinme alışkanlığımız da değişiklik gösterdi. Radyo ve televizyon geri plana giderken dijital medya ve hatta sosyal medya özellikle X, Instagram ve Facebook habere ulaştığımız araçlar oldu. Bunun en önemli sebebi hız ve anındalık. Öte yandan tüm bu gelişmelere ek olarak son birkaç senedir bir de yapay zeka hayatımıza girdi. Yapay zekanın önde gelen şirketleri Amerika topraklarında ve Amerikan sermayesi ile beraber hareket ediyor. Şu ana kadar önde gelen birkaç yapay zeka aracı vardı. Bunların en önde gelenleri ChatGPT-4 ve Claude 3.5.

ÇİN HEYBETLİ BİR GİRİŞ YAPTI: DEEPSEEK

2025’in Ocak ayında birden bire Amerikan borsası alt üstü oldu. Google ve Apple’ın uygulama mağazalarında birden bire en üst sırada bir uygulama belirdi “DeepSeek”. Diğer yapay zekaları da sıralamada geçti. En dikkat çekici özelliği ise ücretsiz kullanımı geniş, ücreti ise diğerlerine göre çok daha ucuz. Bu çıkış ABD’li çip şirketi Nvidia’nın 500 milyar doların üzerinde piyasa değerine mal oldu. Open Aı ve Google gibi şirketlerin milyarlarca dolar harcayarak giriştikleri yapay zeka uygulamalarına DeepSeek sadece 6 milyon dolar harcayarak benzer bir yapay zeka geliştirdi. ABD başkanı Donald Trump bir konuşmasında “DeepSeek’in çıkışı çeşitli sektörlerimiz için bir uyarı olmalı. Rekabette galip çıkmamız için çok sıkı odaklanmalıyız.” dedi. ABD bundan önceki dönemde Eylül 2022’de yüksek güçlü çiplerin ve yarı iletken malzemelerin Çin’e satışını yasaklamıştı. Hatta birçok Çinli markayı da yaptığı ambargolar ile piyasadan silmişti. Lakin görülen o ki bu yasaklar ve ambargolar Çin’i gelişmesi için tetiklemiş.

DeepSeek’in adımları aralık 2023’de atılmıştı. 40 yaşındaki Liang Wenfeng şirketin CEO’su ve kendisi hakkında çok fazla şey bilinmiyor. İzlediği bir strateji ise diğer şirketlerden öne geçmesini sağladı. Çalışanlara en yüksek ücreti vermesi tabii ki büyük bir etken fakat esas önemli nokta, deneyimli çalışanlar yerine alanında akademik bilgisi olan ama deneyimi olmayan doktora mezunlarını tercih etmesi. İzledikleri stratejinin kısa özeti şu olabilir; “En iyi yetenekleri biz geliştirmeliyiz.”

DeepSeek’in açık kaynaklı geliştirdiği uygulaması olumlu olarak görülebilirken öte yandan verilerin korunması ve saklanması bağlamında oldukça tartışmalı gözüküyor. Her ne kadar açık kaynak kod kullanımı demokratikleşmeye katkı sağlayabilir gibi görülse de esas olarak verilere erişim konusunda çok fazla bilgi depolaması tartışmalı. E-posta adresi, telefon numarası, doğum tarihi, ses kaydı, sohbet geçmişleri, telefonun modeli, işletim sistemi, IP adresi gibi bilgiler Çin’deki güvenli sunucularda saklanıyor. Öte yandan politik içeriklerde taraflı yaklaşımlar yapabiliyor. Örneğin; 4 Haziran 1989’daki olaylarla ilgili soruya veya Çin’in politik olarak aleyhinde olan konulara cevap vermekten kaçınıyor.

YAPAY ZEKA VE HEGEMONYA

Son gelişmelerden sonra Liberal düşüncenin ve kapitalizmin temsilcisi Amerika’nın içine kapalı sanki dijital medya çağının Sovyetleri gibi olduğunu, Çin’nin ise dijital medya çağının özgürlükçü ülkesi olduğunu söyleyebiliriz. Bunun nedeni yapay zeka kodlarının Amerika’da kapalı olması ve internete bağlı olmadan çalışmaması gösterilebilir. İnternet üzerindeki sunuculara veri girdisi yapıp oradan gelen dönüş ile size cevap veriliyor. Öte yandan Çin’in DeepSeek’i ise açık koda sahip ve aynı zamanda internet bağlantısı olmadan da sınırlı da olsa cevap verebiliyor. Yapay zeka konusunda şirketlerin gelişmesi paralelinde ülkelerin de yarışa girişmesi önemli bir gösterge. Soğuk savaş döneminde de görüldüğü üzere teknolojik gelişmelere verilen önem bir savaşa giriş kadar ciddi olmaya başlamıştı. Bugünün savaş sahası ise dijital medya ve yapay zeka.

PEKİ TÜRKİYE?

ChatGPT’ye Türkiye’nin terör örgütü olarak gördüğü binlerce kişinin hayatını yitirmesine sebep olan PKK ve FETÖ’yü sorduğumuzda alınan cevaplar şaşırtıcı gibi gelebilir. Örneğin, ChatGPT, PKK’yı Türkiye ile sorun yaşayan bir parti, sözde özgürlük hareketi gibi gösteriyor. FETÖ’yü ise sözde eğitim hareketi ve Türkiye’deki iktidar ile sorun yaşayan bir yapı gibi. DeepSeek’de de durum benzer. Her iki yapay zekaya da Türkçe sorduğunuzda Türkçe kaynakları tarayıp cevap veriyor ve İngilizce sorduğunuzda da İngilizce kaynakları tarayıp cevap veriyor. Örneğin; PKK nedir? diye Türkçe sorduğunuzda terör örgütü olduğu vurgusu yapılırken İngilizce sorduğunuzda ise terör örgütü vurgusu yapılmamakta bir grup öğrenci tarafından kurulduğu, Türkiye’de desteği olduğu gibi söylemlerle daha çok legal bir yapı gibi bahsetmektedir. Aynı şekilde FETÖ’den de de legal ve olumlu bir hareket gibi bahsetmektedir.

Uluslararası düzeyde terör örgütü olarak sayılsa bile bu iki terör yapısı, teknolojiyi elinde bulunduranların ideolojisine göre cevap verebiliyor. Her teknoloji üretildiği yerin kültürünü, ideolojisini alır. Kodları da bir insan yazıyor haliyle sınırlarını çiziyor. Verileri kendileri üretmiyor. İnternet üzerindeki verileri tarayıp sunuyor. Kısaca Türkiye olarak yapay zekayı kendimiz üretmemiz elzem fakat şu aşamada bunu yapamıyorsak bile kısa vadede yapay zekanın verileri aldığı yerleri tespit etme, daha fazla veri girdisi yaparak Türkiye’nin ideolojisinin buralarda yer edinmesini sağlamak gerekebilir.



#Yapay Zeka
#Chat GPT
#DeepSeek