Nevruz, dünyanın en eski bayramı olarak beş bin yıldır kutlanıyor. Gece ile gündüzün eşit olduğu 21 Mart'ta tüm dünyada çeşitli etkinlikler ile kutlanacak olan Nevruz, 'Yeni gün' anlamına gelmekle birlikte, halk arasında doğanın uyanışı ve bahar bayramı olarak anılmaktadır. Ayrıca Zamanın Sultanı, Navruz, Novruz, Sultan-ı Navrız, Sultan Nevruz, Navrez, Nevris, Navrus, Noruz gibi farklı isimler ile bilinmektedir.
Dünyanın en eski bayramı olarak kabul edilen Nevruz, gece ile gündüzün eşit olduğu 21 Mart'ta, dünyadaki bütün topluluklarda çeşitli etkinliklerle kutlanacak. Dünyadaki birçok toplulukta farklı inanışlarla çeşitli adlar altında şenliklere konu olan Nevruz, Türk dünyasında da "Göktürkler'in Ergenekon'dan çıkışı'' ve ''12 Hayvanlı Türk Takvimi'nde yeni yılın başlangıcı'' olarak 5 bin yıldan bugüne kutlanıyor.
NEVRUZ NE ZAMAN?
Anadolu ve Orta Asya kültürlerinde baharın gelişini müjdeleyen Nevruz Bayramı Türkiye'de 21 Mart'ta kutlanıyor.
Gece ile gündüzün eşitlendiği 21 Mart'ta güneş göçmen kuşlar gibi kuzey yarımküreye yönelir.
21 Mart ile birlikte havalar ısınmaya, karlar erimeye, ağaçlar çiçeklenmeye, toprak yeşermeye, göçmen kuşlar yuvalarına dönmeye başlar. Bu nedenle 21 Mart bütün varlıklar için uyanış, diriliş ve yaradılış günü olarak kabul edilerek, Nevruz/YENİGÜN bayramı adıyla kutlanır.
NEVRUZ'UN TARİHİ VE ANLAMI
Nevruz geleneğinin tarihin en son Buzul Çağı'nın bitmesinden hemen önceki günlere yani 15.000 yıl öncesine kadar uzanır. Efsanevi Pers Kralı Cemşid, Indo-Iranlıların avcılıktan hayvacılığa ve yerleşik yaşama geçişini temsil eder. O çağlarda mevsimler insanoğlunun hayatında günümüzdekinden daha yaşamsal bir önem arz ediyordu ve yaşamla ilgili her şey dört mevsim ile çok yakından ilgiliydi. Zor geçmiş bir kışın ardından gelen bahar, tabiat ananın çiçekler, yeşillenenen bitkiler uykusundan uyanması ve sığırların yavrulaması, insanoğlu için büyük bir fırsat ve bolluğun canlanması demekti. İşte böyle bir dönemde bu Nevruz kutlamalarını başlatanın Kral Cemşid olduğu söylenir.
NEVRUZ NEDİR, NASIL KUTLANIR?
Dünyadaki birçok toplulukta farklı inanışlarla çeşitli adlar altında şenliklere konu olan Nevruz, Türk dünyasında da "Göktürkler'in Ergenekon'dan çıkışı'' ve ''12 Hayvanlı Türk Takvimi'nde yeni yılın başlangıcı'' olarak 5 bin yıldan bugüne kutlanıyor. Türk devletlerinin yanısıra başta İran olmak üzere İslam ülkelerinde, Uzakdoğu'dan Afrika'ya, Avrupa'dan Amerika'ya kadar dünyanın pekçok bölgesindeki topluluklar, gece ile gündüzün eşit olduğu 21 Mart'ta çeşitli isimler altında kutlamalar düzenliyor. Kimi topluluklar, bu günü Allah'ın dünyayı yarattığı gün, kimileri Nuh Peygamber'in yere ilk ayak bastığı gün, kimileri ise ilk insanın yaratıldığı gün olarak kutlarken, kimi topluluklar da gece ile gündüzün eşit olduğu bu günü, bir bahar müjdecisi olarak kabul ediyor.
Değişik isimleri bulunuyor
Neredeyse Türk tarihinin başlangıcından beri var olan Nevruz, Türk dünyasında, Şamanlık çerçevesinde Tabiat-Tanrı-İnsan ilişkilerinin işaretlerini toplayan ve değişmeler için Allah'a şükredilen en eski tören niteliğini de taşıyor. Farsça "Yeni Gün" anlamına gelen Nevruz, dünyadaki çeşitli Türk topluluklarında "Zamanın Sultanı, Navruz, Novruz, Sultan-ı Navrız, Sultan Nevruz, Navrez, Nevris, Navrus, Noruz, Norus, Ulusun Ulu Kunı, Ulusun Ulu Günü, Ulı Kün, Ergenekon, Bozkurt, Çağan, Baba Marta, Köklü Marta, İlk Yaz Yortusu, Yeni Gün, Yengi Gün, Mart Dokuzu, Mereke, Mevris, Köklü Marta, Mart Bozumu'' gibi adlarla anılıyor.
Eski Hunlar'dan itibaren Yakutlar, Uygurlar, Kazan Türkleri, Ufalar, Tunguzlar, Nogay Türkleri, Tatarlar, Kırgızlar, Kazaklar, Özbekler, Tacikler, Azeriler, Türkmenler, Sahalar, Çuvaşlar, Gagauzlar, Karakalpaklar başta olmak üzere Orta Asya'dan Balkanlar'a kadar uzanan çok geniş bir coğrafyada binlerce yıldan beri yaşatılan Nevruz, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan, Afganistan ve Tacikistan'da "milli bayram'' olarak kutlanıyor.
Celali Takvimi'nin başlangıcı
Türk halk geleneğinde çeşitli isimler altında yaşatılan Nevruz, devletin idari yapısının düzenlenmesinde de başlangıç tarihi olarak alınmıştı. Selçuklu Sultanı Melik Şah, Celali Takvimi'nin başlangıcını Nevruz'a denk getirirken, Doğu Anadolu'da kurulan Akkoyunlu Türk Devleti hükümdarı Uzun Hasan Bey de, Nevruz'u devletin maliyesi ile ilgili olarak vergi toplama gününün başlangıcı olarak ilan etmişti. Benzer uygulamalar, Osmanlı Devleti'nde de sürmüş ve bazı hükümdarlar doğrudan Nevruz kutlamalarına katılarak Nevruz geleneğinin sürmesine katkıda bulunmuştu.
