Nutuk yazarı

''Nutuk yazarlığı'' hayli önemli bir iştir. ABD''de, başkanlar, önemli konuşmalarını yazdırmak üzere sayıları bazen bir düzineyi bulan yazar istihdam ederler...

1970''li yıllardan beri siyasetin içinde olan FP genel başkanı Recai Kutan, bundan yıllarca sonra bile, bakanlıkları veya parti liderliğiyle değil, geçen hafta yaptığı tavır ve üslup olarak birbirine taban tabana zıt iki konuşma yüzünden hatırlanacak. O gün bugündür, "Konuşmaların metinlerini kime borçluyuz?" sorusuna cevap aramakla meşgulüm.

Türkiye''yi pazarlamak üzere Davos''a giden Başbakan Bülent Ecevit''in, onuruna verilen yemekte yaptığı konuşmada, "1980''li yıllar Türkiye için muhteşem sonuçlar doğurdu" dediğini duyunca güldüm. Konuşmalarını kendi yazdığı bilinen gazeteci kökenli Bülent Bey de, öyle anlaşılıyor ki, ilk Davos deneyiminde, profesyonel nutuk yazarlarıyla işbirliği yapmış...

''Nutuk yazarlığı'' hayli önemli bir iştir. ABD''de, başkanlar, önemli konuşmalarını yazdırmak üzere sayıları bazen bir düzineyi bulan yazar istihdam ederler... Kendisi de vaktiyle Nixon''a konuşma yazmış olan New York Times''tan William Safire''ın derlediği "Ünlü nutuklar" adlı kitaba göz gezdirdim; orada karşıma çıkan edebî düzey göz kamaştırıcı. Başkanların nutuk yazarları aldıkları paranın hakkını gerçekten veriyorlar...

Bizde de, Turgut Özal, özellikle dış temaslarında yapacağı İngilizce konuşmaları Dışişleri''nden eliyle seçtiği danışmanlarına yazdırırdı. Gezilerini izleyen gazeteciler bilirler; sonlara doğru, kalıp cümleleri içimizden tekrarlayacak hale gelirdik. Rahmetlinin kendisi de bunu sezer, gözlerini kırpıştırarak, o tür kalıp cümleleri ya atlar, ya da ardından bir cümle ekleyerek değiştirirdi.

Mesut Yılmaz ANAP liderliği yarışı için ısınmaya başladığında söylemini de değiştirmişti. Yanında Yaşar Okuyan olduğu halde Ankara basınının karşısına çıkıp milliyetçi-mukaddesatçı çizginin öndegelen fikir adamlarının görüşleriyle süslediği bir konuşma yapan Mesut Bey''i hiç tanıyamamıştım; o metni Yaşar Bey''in de arkadaşı olan bir yazarın hazırladığını öğrenmiştim sonraları. Belleklerde kalacak değerde iki konuşması daha var ANAP liderinin: Kültür bakanı iken yaptığı Mehmet Akif konuşmasıyla, Diyanet''in düzenlediği ''Din Şurası'' açılışındaki konuşması... Birincisini o sıralar danışmanı olan romancı Alev Alatlı''nın kaleme aldığını biliyorum; ''Din Şurası'' konuşması da şimdi FP''de olan Cemil Çiçek''in damgasını taşımaktaydı.

Turan Yavuz''un Tansu Çiller''le ilgili kitabında okudum; nutuk yazarlığı kurumunu en ciddiye alan lider meğer oymuş... Bu iş için yabancı danışmanlar kullanmış DYP lideri. Genel başkan olarak girdiği ilk iki seçimde (1994 belediye, 1995 genel), Tansu Çiller''in konuşmalarının çerçevesini Amerikalı uzmanlar çizmişler... Ankara''daki danışmanlar tasarı metni hazırlıyorlar, metin İngilizce''ye çevrilip ABD''ye fakslanıyormuş; Amerikalı nutuk yazarı da, değişiklikleri o metin üzerinde yapıp son biçimi gönderiyormuş...

Recai Kutan''ın konuşmalarının ana gövdesi, genellikle, önceden hazırlanıyor. Son olay üzerine araştırmaya başlayınca, konuşmalarında Recai Bey''e iki milletvekilinin yardımcı olduğunu öğrendim: Trabzon milletvekili Mehmet Bekaroğlu ile Amasya milletvekili Akif Gülle... Mehmet Bekaroğlu akademisyen kökenli bir siyaset adamı; psikiyatri profesörü. Trabzon''da ''Gelecek'' adlı bir dergi yayımlamış, sempozyumlar düzenlemişti. Yazı hayatına yakın duran biri Mehmet Bekaroğlu. Akif Gülle ise, Refahyol döneminde başbakanlıkta üst düzey görev üstlenmiş bir bürokrat; FP''de basınla ilişkileri hep o yürüttü. Başında bulunduğu büro, iç ve dış basını tarayıp önemli gördüklerini genel başkanın dikkatine sunmakla görevli.

Öğrendiğime göre, "Bazı yazarlardan alıntılar" içeren ve Genelkurmay''ın tepki bildirisiyle tarihî bir özellik kazanan ilk konuşmada Mehmet Bekaroğlu''nun hiçbir katkısı olmamış. Grup toplantısı sabahı, "Bir arzunuz var mı?" diye aradığı Recai Bey, "Hayır, konuşmayı kendim yazacağım" cevabını vermiş... Sanırım, ilham alabileceği yazıları, genel başkan için, parti basın bürosu derlemiş, çatısını da güvendiği eller çatmıştır. Grup toplantısı öncesinde Recai Kutan''ı görenler, daktilo edilmiş yarım sayfanın altına eliyle ekleme yaptığını aktardılar...

Genelkurmay''dan tepki bildirisi çıkınca, FP''nin yetkili organları toplanıp alınacak tavrı görüştü. Toplantıya katılanlar, genel başkana yardımcı olmak üzere, bazı metin denemeleri kaleme alıp okumuşlar. Cemil Çiçek ve Ertan Yülek''in oracıkta yazdığı metinler okunmuş, ama bütünüyle benimsenmemiş. Ne yapacaklarını düşünürlerken, Oğuzhan Asiltürk, "Genelkurmay cevap verecekse, benim aktarıcısı olduğum görüşlerin gerçek sahibi yazarlara vermeliydi" diye özetlenebilecek savunmayı içeren bir metni, "Bunu okusanız iyi olur" diye Recai Bey''in önüne koymuş... İlk konuşmaya büyük çapta esin kaynağı olanlardan Cüneyt Ülsever ile Rauf Tamer''in yazıları ilişikmiş metnin arkasına...

FP''lilerin "Askerlerin tepkisi yanlış bilgilendirmeden kaynaklanıyor" diye düşünmelerini anlamakta zorlanıyorum. Öyle düşünüyor olmalılar ki, tepki çeken metni Genelkurmay başkanlığına göndermişler... Oysa, Genelkurmay''ın da basında kimin ne yazdığını izleyen bir bürosu var; bazı cümlelerin kime ait olduğunu askerler de bilebilecek durumdalar.

FP''de birinin yazdığını diğeri siliyor, bu tür işler de başlarına bu yüzden geliyor...