Pakistan''da darbenin ayak sesleri iki hafta öncesinden işitilmeye başlanmıştı. Orduda, Navaz Şerif hükümetinin Keşmir konusunda "verdiği" tavizler dolayısıyla bir hoşnutsuzluk havası hakimdi. Ordunun bir yandan Keşmir politikasından duyduğu hoşnutsuzluk, öte yandan daha da önemlisi Başbakan Nawaz Şerif''in bizzat kendisinin göreve getirdiği ama kendisine karşı darbe yapmasına engel olamadığı General Perviz Müşerref''i Genel Kurmay Başkanlığı''ndan alacağı ve yerine dindar birisi olarak bilinen General Ziyauddin''i atayacağı yaklaşık iki haftadır kulislerde konuşuluyordu.
Nitekim beklenen atama 12 Ekim günü gerçekleşti. Ve General Ziyauddin Genel Kurmay Başkanlığı görevine getirildi.
Ama tam her şey yolunda gidiyor diye düşünülürken bu kez de beklenmeyen şey oldu: Görevden uzaklaştırılan General Müşerref düğmeye bastı ve darbeyi yaptı.
Darbeden hemen birkaç saniye önce Başbakan Nawaz Şerif Sri Lanka ziyareti için yola koyulmak üzereydi. Yola çıkmadan önce televizyon kameralarının önünde yeni atadığı Genel Kurmay Başkanı General Ziyauddin''i tebrik ediyordu. Ne olduysa işte o zaman oldu. Görevden alınan General Müşerref "düğmeye basmış" ve bir anda televizyon ekranları kararıvermişti.
Batılı basın-yayın organlarında darbenin önceden planlanmadığı şeklinde haberler ve yorumlar yer alıyor. Ancak darbenin ilk gününden sonraki gelişmeler ve darbenin yapılış nedeni ve zamanlaması, darbenin önceden planlanmadığı görüşünü pek doğrulamıyor.
İlk gün, darbeciler, stratejik binalara ve "adamlara" el koydular. Sıkı yönetim ilan etmediler. Hayat normal bir şekilde sürüyor gibiydi. Ancak üçüncü gün, darbeci generaller, hem sıkıyönetim ilan ettiklerini, hem Anayasa''yı askıya aldıklarını, hem de Parlamento''yu feshettiklerini açıklayınca işin seyri ve rengi değişiverdi.
Darbenin başı General Müşerref, Devlet Başkanı''nı görevden almayacağını, Devlet Başkanı da dahil, ülkedeki tüm siyasi, idari ve ekonomik kararların darbe konseyinin emirleri doğrultusunda alınacağını açıkladı.
Amerikan yönetimi, darbeye sıcak bakmadığını gösteren açıklamalar yayınladı. Eğer Pakistan''daki darbeciler Amerika ile bir ihtimal de olsa zıtlaşacak olurlarsa, sonuçta yapabilecekleri tek şey, IMF''nin onaylayacağı kilit kişilerden oluşan bir teknokratlar hükümetini işbaşına getirmek olacaktır.
Pakistan''da yaşanan önceki darbelerden biliyoruz: Askeri darbeler, ABD''nin bölgedeki çıkarlarının garantörü olmuştur. Bu General Eyüp Han darbesiyle başlayan dönemde de (1958-1968), 1980''lerdeki General Ziyaul Hak döneminde de böyle olmuştur. Emekli bir Pakistan''lı general''in şu sözleri bu açıdan oldukça açıklayıcı, çarpıcı ve düşündürücüdür: "ABD, Soğuk Savaş dönemi boyunca Pakistan''daki darbelerin arkasındaki temel itici güç olmuştur. Darbecileri kendi çıkarlarını garanti altına almakta kullanmış sonra da işleri bittiğini düşündüğü anda tuvaletin sifonunu çekivermiştir." Bunun en tipik örneği Ziyaul Hak''ın bir uçak kazası sonrasındaki trajik akibetidir.
Darbe darbedir. Toplumun iradesini hiçe saydığı için kesinlikle tasvip edilemez.
Bu noktayı özellikle belirttikten sonra Pakistan ordusunun nasıl bir görünüm arzettiğine ilişkin ilginç bir noktayı belirtmeden geçemeyeceğim.
Pakistan ordusu, İslami duyarlıkları yoğun olan bir ordu. Komuta kademesinde dindar kişiler bulunuyor. Orduda ilginç birimler var. İşte birkaç örnek: Hulefa-i Raşidin''in Askerleri, Muhammed''in Askerleri, Medine Askerleri...gibi.
Pakistan''daki darbeye, ülkenin siyasi ve ekonomik açıdan hiç de iyi bir durumda olmadığı gerekçe olarak gösteriliyor. Bu, bana pek inandırıcı gelmiyor. Önceki darbelere bakınca, darbelerden sonra ülkede durumun her bakımdan daha da kötüye gittiği görülecektir.
Son darbenin bu tür gerekçeleri olabilir ama tüm bunlar, darbeyi meşrulaştırma amacı güden birer "kılıf"tan ibarettir.
Ama son darbeye ilişkin pek üzerinde durulmayan ve bundan sonra da durulmayacağını ve örtbas edileceğini düşündüğüm ilginç bir ipucu var: Başbakan''ın darbeden hemen önce Genel Kurmay Başkanlığı görevine getirdiği General Ziyauddin''in İslami hassasiyetleri gelişkin bir asker olduğu ve sekülerler tarafınan pek sevilmediği söyleniyor.
Pakistan basınından edindiğim bilgilere göre, General Ziyauddin, ilkin ülkeyi tam bir çıkmaz sokağın eşiğine ve yönetilemez hale getiren yolsuzluklarla İslami kaygıları öne çıkararak mücadele edilmesini istiyordu. Daha sonra da, bölgeyi karıştıran dış güçlerden bağımsız hareket edebilecek ve bugüne kadar engellenen toplumsal kadroların bir an önce işbaşına gelmelerinin; bölge ülkeleri arasında ekonomik, kültürel işbirliği örgütleri kurulmasının şart olduğunu söylüyordu.
Bu kadar ipucu darbenin neden ve hangi güçlerin "gizli el"i ile yapılmış olabileceği konusunda kısmen de olsa bir fikir verebilir, sanırım. Burada ayrıca sorulması gereken ilginç bir soru var: Darbeci General Müşerref de Başbakan tarafından işbaşına getirilmişti. Ama o zaman General Müşerref''ten önceki Paşa, darbe yapma gereği duymamış, paşa paşa görevini devretmişti. Peki, İslami duyarlıkları gelişkin olan General Ziyauddin Genel Kurmay Başkanlığı''na atanınca, General Müşerref niçin, hangi "inandırıcı" gerekçelerle ve "kimlerin marifetiyle" düğmeye basma gereği duydu öyleyse?
