Mayıs 2018’de 6 ülkenin İran ile imzaladığı nükleer anlaşmadan çekilen ABD’nin, bir yıl aradan sonra bu ülkeyi ambargo ile hedef alma yöntemi tepkiyle karşılandı. ABD; daha önce İran petrol yaptırımlarından muaf tuttuğu 8 ülkeye yeni muafiyet hakkı vermeyeceğini açıklarken, başka ülkelerin petrolünü pazarlaması dikkat çekti.
ARABİSTAN VE BAE’YI PAZARLIYOR
Beyaz Saray’dan yapılan açıklamada; ABD’nin İran’dan petrol alımına yaptırım getiren kararından 2 Mayıs’a kadar 180 günlüğüne muaf tutulan Çin, Hindistan, Japonya, Güney Kore, Tayvan, Türkiye, İtalya ve Yunanistan’ın muafiyetleri sona erecek denildi. Açıklamada; İran’dan petrol alan ülkelerin Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri’nden (BAE) petrol almaya yönlendirilmesi tepkiye neden oldu.
ÇAVUŞOĞLU: BU TEKLİF HADDİNİ AŞMAKTIR
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, “İran yerine petrolü herhangi bir ülkeden almayı teklif etmek de haddini aşmak demektir. Türkiye, bu tür adımlara da dayatmalara da karşıdır. ABD’nin kararı siyasi ve etik bakımdan doğru değildir. Ticari bakımdan hiç doğru değildir ve Dünya Ticaret Örgütünün kurallarına da aykırıdır. Bölgenin istikrarı için risklidir” dedi.
AB’DEN CILIZ TEPKİ
Kendi uyguladığı İran ambargosuna başka ülkelerinde uymasını isteyen ABD’nin tavrını yumuşak bir açıklamayla geçiştirdi. Dünkü günlük bilgilendirme toplantısında konuşan AB Komisyonu Sözcüsü Maja Kocijancic, “ABD’nin kararını üzüntüyle karşılıyoruz” demekle yetindi. Kocijancic, İran’ın yükümlülüklerini yerine getirmeye devam ettiği sürece AB’nin de nükleer anlaşmayı uygulayacağını söyledi.
TÜRKİYE ALMAKTA KARARLI
Peki ABD’nin bir hafta sonra sona erdireceğini duyurduğu muafiyette adı geçen ülkeler bundan sonra ne yapacak. Muafiyet listesindeki 8 ülke açısından bakıldığında Türkiye, bu yaptırımları kabul etmediğini söyledi. Daha önceki yaptırım dönemlerinde de İran ile ticaretine devam eden Türkiye’nin bundan sonra da benzer yöntemlerle İran’dan ham petrol almaya devam etmesi bekleniyor.
YÜZDE 32’SİNİ İRAN’DAN ALIYORUZ
Çünkü Türkiye ithal ettiği ham petrolün 3’te 1’ini İran’dan alıyor. 2017’de toplam 25.7 milyon ton ham petrol ithal eden Türkiye’nin en çok ham petrol ithal ettiği ilk beş ülke şöyle sıralanıyor: İran (11,5 milyon ton), Irak (7 milyon ton), Rusya (2 milyon ton), Suudi Arabistan (1.8 milyon ton) ve Kuveyt (1.7 milyon ton). Türkiye Birleşik Arap Emirlikleri’nden ham petrol almıyor.
CEREMESİNİ İRAN HALKI ÇEKECEK
İran 4 milyon varillik günlük petrol üretiyor. Ambargosuz dönemde üretiminin yaklaşık yarısını ihraç eden İran, bu yolla 50 milyon doların üzerinde gelir elde ediyordu. Ancak geçen yıl ABD’nin yeniden başlattığı ambargo nedeniyle İran’ın günlük ham petrol ihracatı yarı yarıya azaldı ve 1 milyon varil civarına düştü. Bu durum, ülke halkının fakirleşmesine neden oluyor.
ARABİSTAN VE BEA BOŞLUĞU DOLDURAMADI
ABD’nin İran’a alternatif olarak sunduğu Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin aradan geçen sürede piyasayı regüle etmeye gücü yetmediği anlaşılıyor. Suudi Arabistan günlük 8.3 milyonluk varillik petrol üretimine sahip ancak, bunun ne kadarını ihraç ettiği konusu net değil. Birleşik Arap Emirlikleri günlük 2.4 milyon varil olan petrol üretiminin 2 milyon varilini ihraç ediyor. Ülkenin, ihracatını arttırma potansiyeli zayıf. ABD ise günlük 5.4 milyon varil petrol üretimine sahip olmasına rağmen üretimin büyük bir bölümü iç pazarda tüketiliyor.
PETROL FİYATI YÜKSELİŞTE
- ABD’nin İran’a yönelik ambargosunun fiyatları yükselttiğini ham petrol varil fiyatından anlamak mümkün. 24 Nisan 2018’de yani bundan tam bir yıl önce 67 dolar olan ham petrol varil fiyatı, Ekim 2019’da 84 dolara kadar çıktı. Sonraki aylarda bir miktar durulan ve 24 Aralık 2018’de 51,5 dolara kadar gerileyen ham petrol fiyatı, ABD’nin muafiyetleri kaldırmasıyla yükselişini sürdürdü. Önceki gün 74,4 dolar seviyesine çıkan Brent petrolün varil fiyatının yükselişini sürdürmesi bekleniyor.
