Milli Saraylara bağlı Topkapı Sarayı'nda Mabeyn bölümünü, Harem-i Hümayun'a bağlayan tarihi geçit özgün dokusu korunarak Mabeyn Yolu Çini Sanat Galerisi olarak düzenlendi. Yaklaşık 250 parça çininin yer aldığı galeri, İznik'ten Kütahya'ya uzanan çini sanatındaki üslup ve teknik dönüşümü izlenebilir kılıyor.
Galeri, İznik'ten Kütahya'ya uzanan çini sanatındaki üslup ve teknik dönüşümü tek rota üzerinde izlenebilir kılıyor. Tematik yerleşim sayesinde ziyaretçiler, saray mimarisindeki kullanım bağlamını ve çini üslubundaki değişimi adım adım takip edebiliyor.
Milli Saraylar Başkanı Dr. Yasin Yıldız, galerinin açılışında basın mensuplarına yaptığı açıklamada, Mabeyn Yolu'nun Topkapı Sarayı'nın gizemli köşelerinden bir tanesi olduğunu belirterek, "Burası padişahın özel kullandığı dairelerle, haremi birbirine bağlayan çok önemli bir koridor ama daha sonraki yüzyıllarda kullanım dışında kalmış ve uzun yıllar unutulmuş bir mekandı." dedi.
Koridoru restorasyon projesi çerçevesinde sarayda bulunan çinilere de atıfta bulunarak bir çini galerisi olarak düzenlediklerini aktaran Yıldız, şöyle devam etti:
"Çiniler gerçekten Topkapı Sarayı başta olmak üzere Milli Saraylar Koleksiyonu'nun çok önemli bir parçası. Tabii buradaki çiniler, dekoratif olarak mekanlarda kullanılmış çinileri kapsıyor. Bu noktada Topkapı Sarayı oldukça zengin bir çini koleksiyonuna sahip. Bilhassa inşa edildiği dönemlerde ve 16. yüzyıldaki yeniden yapılanmasında Türk çini sanatının en zirve dönemi olduğu düşünülürse bu çeşitlilik daha iyi anlaşılabilir."
"Çalışmalar, bir bütün olarak yaklaşık üç yılımızı aldı"
Yıldız, İznik ve Kütahya çinilerinin çok özel örneklerinin galeride yer aldığına işaret ederek, "Bazı çiniler depolarımızda bulunuyordu. Bu çinileri ziyaretçilerin görme şansı pek fazla yoktu. Bu galeride de bu çinileri bir bütün halinde ziyaretçiyle buluşturmayı hedefledik. Çünkü sarayın tarihinin ve koleksiyonlarının bu önemli parçası görülmeden, bu saraya bir bütün olarak anlamak çok mümkün olmayacaktı. Yer olarak buranın seçilmesinin önemi de buradan kaynaklanıyor." diye konuştu.
Mabeyn Yolu'nda ayrıca Osman Gazi'den Sultan II. Selim'e kadar yaşamış olan Osmanlı sultanlarının isimlerinin bir bütün halinde 16. yüzyıl çinisi içerisinde yazıldığına dikkati çeken Yasin Yıldız, "Çalışmaların bir bütün olarak yaklaşık üç yılımızı aldığını söyleyebilirim. Restorasyon çalışmaları oldukça uzun sürüyor. Mabeyn'deki padişah daireleriyle ilgili çalışmalarımızda da sona geldik. Padişahın kullanmış olduğu oda, Aynalı Oda, Valide Sultan Dairesi hepsi yakın zamanda ziyarete hazır hale gelecek." ifadelerini sözlerine ekledi.
Çini galerisi çalışmaları hakkında
Topkapı Sarayı çinilerinin önemli bir bölümü, 2018'e kadar Harem'de dağınık depolarda saklanıyordu. Milli Saraylar, 2 bini aşkın kasada muhafaza edilen çinileri, Aziziye yapılarında kurduğu iki depoya taşıyarak saklama alanını 700 metrekareye çıkardı.
Dört yıl önce kurulan Çini Restorasyon Atölyesi ile tasnif ve belgeleme çalışmaları başlatıldı. Çalışmalar kapsamında 9 bin 486 fotoğrafla belgeleme yapıldı, 800 farklı desen envantere alındı. Çini galerisi seçkisi de bu çalışmaların sonucunda oluşturuldu. Restorasyon ihtiyaçları için depolarda eşleşen parçaların tespiti ise sürdürülüyor.
Mabeyn Yolu Çini Sanat Galerisi, 16. yüzyılın İznik merkezli klasik üslubundan 17. yüzyıldaki dönüşüm ve çeşitlenmeye, 18. yüzyılda Avrupa etkilerinin belirginleştiği Kütahya üretimine uzanan çizgiyi bir arada sunuyor. Lale, karanfil, sümbül, hatai gibi motifler ile dönemsel manzara ve figüratif sahneler, estetik evrim ve kültürel etkileşim perspektifiyle izlenebiliyor.
Galeri duvarlarında Osman Gazi'den Sultan II. Selim'e uzanan padişah adlarının sıralandığı iri yazılı çiniler yer alıyor. Ayrıca 11. yüzyılda Tunuslu şair İbnü'n Nahvi tarafından kaleme alınan "Kaside-i Münferice"den seçilmiş beyitlerin işlendiği çinileri de görebiliyor.
Yaklaşık 250 parça çininin yer aldığı galeri, Topkapı Sarayı'nın kapalı olduğu salı hariç, haftanın her günü 09.00-17.00 arasında ziyaret edilebilecek.
